««xalqaro audit»

Ijobiy auditorlik xulosasi. Auditorlik tashkiloti xo’jalik yurituvchi 
sub’ektning moliyaviy hisoboti uning moliyaviy ahvolini haqqoniy yoritadi va 
xo’jalik yurituvchi sub’ekt amalga oshirgan moliyaviy va xo’jalik operatsiyalari 
mamlakat qonunchiligi talablariga muvofiq degan fikrga kelganda ijobiy auditorlik 
xulosasi tuzilishi kerak. 
Salbiy auditorlik xulosasi. Auditorlik tashkiloti xo’jalik yurituvchi 
sub’ektning moliyaviy hisobotida, agar xo’jalik yurituvchi sub’ekt tomonidan 
bartaraf etilmasa, moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilarni chalg’itishi mumkin 
bo’lgan buzilishlar mavjud degan fikrga kelsa, salbiy auditorlik xulosasi tuzilishi 
kerak. 
Xo’jalik yurituvchi sub’ekt amalga oshirgan moliyaviy va xo’jalik 
operatsiyalari moliyaviy hisobotda haqqoniy aks ettirilgan, lekin qonunchilik 
talablariga muvofiq kelmaydigan hollarda ham salbiy auditorlik xulosasi tuziladi. 
Odatda xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatining auditorlik tashkilotining 
aniqlangan buzilishlarni bartaraf etish maqsadida moliyaviy hisobotga tuzatishlar 
kiritish to’g’risidagi fikriga qo’shilmasligi salbiy auditorlik xulosasini tuzishga sabab 
bo’ladi. 
Xo’jalik yurituvchi sub’ekt auditorlik tekshiruvi davomida aniqlangan 
buzilishlarni bartaraf etgan holda salbiy auditorlik xulosasi tuzilmaydi. 
Auditorlik xulosasini tuzishdan bosh tortish. Auditorlik tekshiruvi 
hajmining cheklanganligi tufayli auditorlik tashkiloti moliyaviy hisobot to’g’risidagi 

---

141 
fikrni ifodalash uchun etarlicha auditorlik dalillarini olishi mumkin bo’lmasa, 
auditorlik tashkiloti auditorlik xulosasini tuzishdan bosh tortishi mumkin. 
Auditorlik tekshiruvi hajmini cheklash - xo’jalik yurituvchi sub’ekt vakillari 
yoki uchinchi shaxslarning boshlab yuborilgan auditorlik tekshiruvini auditor 
auditorlik xulosasini tayyorlash uchun zarur deb hisoblagan hajmda o’tkazishga 
to’sqinlik qilishga yo’naltirilgan ochiqdan-ochiq harakatlari yoki harakatsizliklaridir. 
Auditorlik xulosasini tuzishdan bosh tortish ariza shaklida bo’lishi va 
"Auditorlik tashkilotining auditorlik xulosasini tuzishdan bosh tortishi to’g’risidagi 
ariza" deb nomlanishi kerak.
Auditorlik xulosasi kamida uch nusxada tuziladi, shundan ikki nusxa auditorlik 
tekshiruvi buyurtmachisiga taqdim etiladi. 
Auditorlik xulosasi moliyaviy hisobotdan foydalanuvchilarga tushunarli 
bo’lishi, auditorning ishonchi komil emasligi va (yoki) rozi emasligi yuzaga keltirgan 
cheklashlarga doir ko’rsatmalarni o’z ichiga olishi kerak.
Auditorlik xulosasi ochiq axborot hisoblanadi, undan moliyaviy hisobotdan 
foydalanuvchilarning hammasi foydalana olsin. 
Auditorlik xulosasi tegishli moliyaviy hisobotlar bilan birgalikda xo’jalik 
yurituvchi sub’ekt tomonidan e’lon qilinishi mumkin. 
Auditorlik tekshiruvini o’tkazmasdan tuzilgan yoki auditorlik tekshiruvi 
natijalari bo’yicha tuzilgan, lekin auditorlik tekshiruvi davomida auditor (auditorlar) 
olgan xo’jalik yurituvchi sub’ektning hujjatlari mazmuniga muvofiq kelmaydigan 
auditorlik hisoboti va auditorlik xulosasi qasddan yolg’on hisobot va xulosa deb 
hisoblanadi. 
Qasddan yolg’on auditorlik hisoboti va auditorlik xulosasini tuzish qonun 
hujjatlarida belgilangan javobgarlikni keltirib chiqaradi. 
Xo’jalik yurituvchi sub’ekt bilan auditorlik tashkiloti o’rtasida yuzaga kelgan 
nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi. 
O’zbekiston Respublikasida mazkur holatga qisqacha to’xtalib o’tsak. Mavjud 
auditorlik xulosalarini umumlashtirish natijalari bo’yicha yig’ma axborot soliq 
organlari tomonidan belgilangan tartibda xo’jalik yurituvchi sub’ektlarni nazorat 

---

142 
organlari tomonidan tekshirishning kelgusi yildagi reja-jadvalini tuzish uchun 
Nazorat organlari faoliyatini muvofiqlashtiruvchi Respublika kengashiga joriy 
yilning 1 oktyabrigacha taqdim etiladi. 
Quyidagilar oxirgi tekshirish o’tkazilgandan keyin kamida 24 oydan oldin soliq 
organlari va boshqa nazorat organlari tomonidan moliya-xo’jalik faoliyati 
tekshirilmaydigan xo’jalik yurituvchi sub’ektlar ro’yxatga kiritishning shartlari 
hisoblanadi: 
xo’jalik yurituvchi sub’ektda oldingi ikki yil uchun har yilgi ijobiy auditorlik 
xulosalarining mavjudligi; 
oxirgi ikki yil mobaynida byudjetga to’lovlar bo’yicha muddati o’tkazib 
yuborilgan qarzlarning yo’qligi; 
xo’jalik yurituvchi sub’ekt tomonidan moliya-xo’jalik faoliyati soliq organlari 
va boshqa nazorat organlari tomonidan tekshirishdan ozod etilgan davrga ijobiy 
auditorlik xulosalarining taqdim etilishi. 
Salbiy auditorlik xulosasiga ega bo’lgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt nazorat 
organlari tomonidan xo’jalik yurituvchi sub’ektlarni tekshirish reja-jadvaliga 
belgilangan tartibda kiritilishi kerak. 
Mazkur Nizom qoidalarining buzilishi uchun soliq organlari va boshqa nazorat 
organlari qonun hujjatlariga muvofiq javob beradilar. 
Soliq organlari va boshqa nazorat organlari tomonidan belgilangan tartibda 
o’tkazilgan tekshirishda auditorlik xulosasining xo’jalik yurituvchi sub’ekt moliya-
xo’jalik faoliyatining natijalariga muvofiq emasligi aniqlangan taqdirda, ushbu 
auditorlik xulosasi oldindan noto’g’ri deb hisoblanadi, auditorlik tashkiloti, 
shuningdek, bunda aybdor bo’lgan shaxslar qonunda nazarda tutilgan javobgarlikka 
tortiladi. Bunda soliq organlari tegishli auditorlik tashkilotlari tomonidan amaldagi 
qonun hujjatlari qoidalarining buzilishi holatlari aniqlanganligi to’g’risida qn kun 
muddatda O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligini xabardor qilishlari shart. 
Noto’g’ri auditorlik xulosasini tuzganlikda aybdor bo’lgan auditorlik tashkiloti 
va shaxslarning javobgarlikka tortilganligi xo’jalik yurituvchi sub’ektni soliqlar va 

---

143 
boshqa majburiy to’lovlarni to’lashning belgilangan tartibini buzganlik uchun qonun 
hujjatlarida nazarda tutilgan jarimalardan ozod etmaydi.