Xələfli A. A
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Elektrik
müqavimətinin süxurun struktur və anizatropiyasından asılılığı. Müxtəlif süxurlarda struktur ünsürlərinin müqavimətə təsiri müxtəlifdir və süxurun növündən asılıdır. Əvvəldə göstərilmişdir ki, filizlərin müqaviməti başlıca downloaded from KitabYurdu.org 36 olaraq filiz minerallarının formasından və qeyri-filiz mineralları ilə qarşılıqlı nisbətindən asılıdır. Dənələrin ölçüləri onun formasına nisbətən az təsir etməsinə baxmayaraq, eyni tərkibli, eyni formalı dənələri olan süxurlarda müqavimətin nəzərə çarpacaq dəyişməsi müşahidə olunur. Şəkil 6 . Doyma əmsalının P h su ilə doyma əmsalından k s asıllığı 1,2 və 3-qumdaşlı gilli; uyğun olaraq hidrofilli, zəif qidrofilli və hidrofilli süxurlar; 4-karbonatlı süxurlar (Arçiyə görə). vimətə malikdir, çünki bunun daxilində olan dispersion sular neftlə tam təcrid olunub, praktiki olaraq elektrik keçiriciliyində iştirak etmir. Təsəvvür edək ki, süxur kiçik müqavimətli mineral dənəciklərdən əmələ gəlmişdir və keçiriciliyi pis olan aşqar tam yox dərəcəsindədir. Onda mineral dənələrin böyüklüyü, kiçikliyi, bunlar arasında əlaqənin xüsusiyyəti təxminən eyni olacaqdır və müqavimətin qiymətində nəzərə çarpacaq dərəcədə müşahidə olunmayacaq. Həqiqətdə isə filizli süxurlar kiçik müqavimətli minerallarla bərabər, downloaded from KitabYurdu.org 37 böyük müqavimətli, pis keçirici minerallar olur, bunlar keçirici mineralları hər tərəfdən əhatə edərək keçirici minerallar arasında yaxşı təmasın olmasına maneçilik törədir və süxurların keçiriciliyini pisləşdirir. Təyin edilib ki, dənələr nə qədər böyük olsa, eyni şəraitdə müqavimət bir o qədər böyük olacaqdır. Süxurun xüsusi müqavimətinin mineralın hissəciklərinin ölçülərindən asılılığı çökmə süxur komplekslərində özünü daha aydın göstərir. Yuxarıda göstərilmişdir ki, az zənginlikli su ilə doydurulmuş kiçik dənəcikli süxurlarda müqavimət eyni şəraitdə orta və böyük dənəli süxurların müqavimətindən kiçik olur. Çox minerallaşmış su ilə doymuş süxurlarda da əksinə asılılıq müşahidə olunur. Çökmə süxurlarda dənələrin ölçüsünün müqavimətə təsiri onunla əlaqədardır ki, aqreqatda dənələr nə qədər kiçik olsa, cərəyan keçirici kanalın girintili-çıxıntılığı (əyri-üyrülüyü) artır və süxurun müqaviməti böyük olur. Qeyri-filiz süxurlarda xüsusi müqavimət təkcə mineralın ölçü- sündən yox, eyni zamanda forma və yerləşməsindən asılıdır. Mineral dənələrin uzunsov yaxud yastı olması və uyğun olaraq yerləşməsi tekstura yaradır. Layların uzanma və eninə müqavimətinin təyin edilməsi üçün aşağıdakı formuldan istifadə olunur. 1 ν ρ νρ ρ ρ νρ ρ ρ 1) ( ν ρ s p n p s s p t burada p –pis keçirici layın xüsusi müqavimətidir, s -yaxşı keçirici layın xüsusi müqavimətidir, -vahid həcmdə layın ümumi qalınlığının müqavimətinin p layın qalınlığının müqavimətinə nisbətinə bərabərdir. Müqavimətin anizatropiyası əmsalı ilə işarə olunur və aşağıdakı düsturla təyin edilir: s p 2 2 s p t n ρ ρ 1) ( ν ) ρ ( ρ ν 1 ρ ρ λ Layın xüsusi müqaviməti layın eni istiqamətində həmişə layın uzanma istiqamətinə nisbətən böyük olur. Təcrübə göstərir ki, bu downloaded from KitabYurdu.org 38 fərq anizatropiyanı yaradan qatlar bir-birindən çox fərqlənsin. Göstərmək lazımdır ki, təbəqəli süxurlarda -nın temperaturdan asılılığı müşahidə olunur. Süxurların kollektor xassələri təkcə açıq məsaməliklə yox, eyni zamanda az açıq olan kiçik çatlarla təyin olunur. Buna görə də çatlı süxurların xüsusi müqavimətini müxtəlif istiqamətlərdə öyrənmək böyük təcrübi əhəmiyyətə malikdir. Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|