Xirurgik kasalliklar

Surunkali abdominal ishemiya sindromi 

Qorin  aortasi  vistseral  tarmoqlarining  surunkali  okklyuzion  zararlanishlari 

bilan o’tadigan simptomlar kompleksi adabiyotda turli nomlar ostida yuritiladi. 

«Qorin  anginasi»  atamasi  eng  ko’p  tarqalgan  va  ko’pchilik  uni  qabul  qilgan. 

Kasallikning  uchta  simptomi  bor:  ovqat  eyilgandan  keyin  hazm  jarayoni 

cho’qqisida  qorinda  anginoz  xurujsimon  og’riq  paydo  bo’lishi,  ichak 

disfunktsiyasi, tobora oriqlab ketish. 

A.V.  Pokrovskiy  muallifdoshlari  bilan  «surunkali  abdominal  ishemiya 

sindromi» degan atama birmuncha asosli deb hisoblaydilar, u patologik jarayon 

xarakterini,  uning  moxiyatini  –  ishemiya  va  abdominal  lokalizatsiyasini  aniq 

---

 

167 

ta’kidlaydi. Surunkali abdominal ishemiya sindromi ostida qorin aortasi vistseral 

tarmoqlarining  surunkali  zararlanishlari  sababli  hazm  organlaridagi  qon 

aylanishi  etishmovchiligi  va  klinik  jixatdan  qorinda  og’riqlar,  ichaklar 

disfunktsiyasi  tushuniladi.  Bu  odatda  ovqat  eyilgandan  keyin  hazm 

organlarining funktsional aktivligi cho’qqisiga chiqqanda paydo bo’ladi, qisman 

bemorlarda tobora oriqlab ketish kuzatiladi. 

Qorin 

aortasi 

vistseral 

tarmoqlarining 

surunkali 

okklyuzion 

zararlanishlarini  1843  yildan  boshlab  o’rganilgan.  Bu  davrda  nemis 

patologoanatomi  Tademan  murdani  yorib  ko’rayotganida  yuqori  ichak  tutqich 

arteriyasi  stvolida  okklyuziyani  aniqlagan.  Amaliyotga  tekshirishning  rentgen 

kontrast  usullarining  joriy  qilinishi  vistseral  qon  aylanishining  surunkali 

buzilishlarini  o’rganishda  ikkinchi  bosqich  hisoblanadi.  1958  yilga  kelib, 

Mikkelson  va  Zaro  angiografiya  yordamida  yuqori  ichak  tutqich  arteriyasi 

stenozini  aniqladilar  va  birinchi  marta  qorin  anginasining  inson  xayotligidagi 

diagnozni qo’ydilar. Kasallikning nechog’lik uchrashi hanuzgacha aniq ma’lum 

emas,  bu  operatsiyadan  oldingi  diagnostikaning  qiyinligi  bilan  tushuntiriladi. 

Patologoanatomik  ma’lumotlarga  ko’ra,  qorin  arteriyasi  zararlanishi  20-45%, 

yuqori  ichak  tutqich  arteriyasining  zararlanishi  o’rta  hisobda  30%  hollarda 

kuzatiladi.  S.M.  Kurbongaleev  bilan  muallifdoshlari  ma’lumotlariga  ko’ra 

(1974)  134  ta  o’lgan  odamlardan  qorin  stvoli  zararlanishi  19,4%,  yuqori  ichak 

tutqich  arteriyasi  –  31,3%  va  pastki  ichak  tutqich  arteriyasi  zararlanishi  49,2% 

xollarda kuzatilgan. 

Angiografik  tekshirishda  vistseral  arteriyalar  zararlanishi  ham  turlicha 

aniqlanadi  va  4  dan  54%  gacha  hollar  o’rtasida  bo’ladi.  Surunkali  abdominal 

ishemiya  sindromi  turli  sabablardan  kelib  chiqishi  mumkin.  Bu  sabablar  ikkita 

asosiy guruhga bo’linadi.