Xirurgik kasalliklar

Me’da osti bezi kistalari 

Me’da  osti  bezi  kistalari  bezning  o’zida  hamda  uni  o’rab  turgan 

to’qimalarda  kapsula  bilan  chegaralangan  suyuqlik  yig’ilgan  bo’shliqlardan 

iborat.  Kasallik  turli  yoshga  oid  guruhlarda,  erkaklar  va  ayollar  o’rtasida  bir 

xilda uchraydi. 

Kelib chiqishiga ko’ra kistalarni quyidagi 5 ta turga bo’lish mumkin:  

1)  embrional  davrdagi  rivojlanish  negizida  kelib  chiqqan  kistalar  (bularga 

dermoid  kistalar,  oddiy  kistalar,  bezdagi  fibroz-kistoz  o’zgarishlar  va  bezning 

polikistoz buyrak yoki jigar tipi bo’yicha polikistoz o’zgarishlari kiradi);  

2)  yallig’lanish  jarayoni  sababli  kelib  chiqqan  kistalar  (bez  bo’laklarining 

chiqaruv yo’li bekilib qolishidan paydo bo’lgan soxta, ko’p kamerali, retentsion 

kistalar);  

3) jarohat oqibatida yuzaga kelgan kistalar;  

---

 

511 

4) o’sma-kistalar (tsistadenoma, tsistadenokartsinoma, teratoma);  

5) parazitar kistalar (exinokokk). 

Patologik 

anatomiyasi. 

Kistalarning 

hosil 

bo’lish 

sababi 

va 

mexanizmlariga, devorlarining tuzilish xususiyatlariga ko’ra me’da osti bezining 

shuningdek chin va soxta kistalarini farq qilish lozim. 

Chin kistalarga tug’ma bezning tug’ma dizontogenetik kistalari, orttirilgan 

retentsion kistalar, tsistadenomalar va tsistadenokartsinomalar kiradi. Chin kista 

ichki  yuzasida  epitelial  qavat  borligi  uning  nisbiy  xususiyati  hisoblanadi.  Chin 

kistalar bez kistalarining 20 foizini tashkil qiladi. 

Soxta kistalar 

Soxta kistalar birmuncha ko’proq kuzatiladi (hamma kistalarning 80 foizi). 

Ular  tez  orada  to’qimaning  o’choqli  nekrozi,  bez  devorlarining  emirilishi, 

pankreatik shira ajralib chiqishi va bez tashqarisiga qon quyilishi bilan o’tadigan 

o’tkir destruktiv pankreatit yoki me’da osti bezi shikastidan keyin xosil bo’ladi. 

Soxta  kista  devorlari  zichlashgan  qorin  pardasi  va  fibroz  to’qimadan  iborat 

bo’lib, chin  kistadan farqli  ravishda  ichki tomonida  epitelial qavati emas,  balki 

granulyatsion  to’qimasi  bo’ladi.  Soxta  kista  bo’shlig’i  odatda  suyuqlik  va 

nekrotik to’qimalar bilan to’lgan bo’ladi. Suyuqligining xarakteri har xil bo’ladi. 

Soxta  kista  me’da  osti  bezining  boshchasi,  tanasi  va  dum  qismida  joylashishi 

mumkin va katta o’lchamlarda bo’ladi. Soxta kistada suyuqlik miqdori aksariyat 

1-2 l va undan ko’proq bo’ladi.