Xorijiy investitsiyalar fanidan

 
 
 
“I” мамлакат 
“II” мамлакат 
i 

---

36 
 
 
 
 
f 
10.1.1-chizma 
Agar ikkala mamlakat kapitalning xalqaro harakatini taqiqlovchi cheklovlarni 
olib tashlasa 
I
mamlakatdagi kapitalning bir qismi (
AV
) 
II
mamlakatga ko’chadi, 
chunki investitsiyalardan keladigan foyda ikkala mamlakatda turlichadir. SHundan 
so’ng investitsiyalardan keladigan foyda 
BR
darajasida balanslashadi. Buning 
natijasida 
I
mamlakatning uz kapitali yordamidagi ishlab chiqarish xajmi 
segmentlarining yigindisiga teng bo’lib, 
mahsulotlar 
ichki investitsiyalar xisobiga, 
- 
II
mamlakatga qilingan xorijiy investitsiyalar 
hisobga olingandir. Kapitalni bir qismini 
II
mamlakatga investitsiyalash xisobiga 
yalpi ishlab chiqarish (yalpi kapital xajmi o’zgarmagan holda) ma’lum bir hajmga (
h
segment hajmiga) o’sadi. Bunda kapitaldan olingan daromad ham 
KS
dan 
KE
darajagacha oshadi. Kapital egalarining daromadi 
hajmgacha o’sib, 
boshqa ishlab chiqarish omillari egalarining daromadi 
c
segment hajmida bo’ladi, 
xolos. 
Boshka tomondan, kapitalni 
I
mamlakatdan 
II
mamlakatga oqib kelishi unda 
kapitaldan olinadigan foydani 
K'D
xajmidan 
K'F
xajmgacha qisqarishiga olib keladi. 
SHu vaqtning uzida 
I
mamlakatdan jalb kilingan va o’zining ichki kapitalini ishlatish 
natijasida 
II
mamlakatda ishlab chiqarish hajmi 
dan 
gacha kengayadi. Albatta, 
segmentlar xorijiy kapital xisobiga ishlab 
chiqarilgan bo’lib, oxir natijada 
I
mamlakat investorlariga foyda tariqasida berilish 
zarur. SHunday qilib 
II
mamlakatda ichki ishlab chiqarishning sof usishi 
g
segmentga 
teng buladi. 
II
mamlakatda kapital qo’yilishidan olinadigan foyda pasayishi natijasida 
kapital egalarining daromadi 
xajmdan 
k
xajmgacha qisqaradi, boshka ishlab 
chiqarish omillari egalarining daromadi esa 
i
dan 
xajmgacha o’sadi. 
Jahon xo’jaligi mikyosida karalganda kapitalning bir mamlakatdan ikkinchi 
mamlakatga oqib o’tishi natijasida yalpi ishlab chiqarish xajmi 
dan 
hajmgacha, ya’ni 
hajmgacha o’sadi. Bunda 
h
I
mamlakatning kapitalini 
II
mamlakatga 

---

37 
investitsiyalab samaralirok foydalanish natijasida yuzaga keladi, 
g
esa 
II
mamlakatga 
tegishli bo’lib, shu mamlakatda investitsiyalanadigan kapital hajmini o’sganligi 
natijasida vujudga keladi.
1) Kapital importi koeffitsienti (K
ik
) - xorijiy kapital (XK)ning mamlakat 
YaIMdagi ulushini aks ettiradi: 
(10.1.1.) 
Evropa mamlakatlari ichida eng yukori ko’rsatkich Belgiya va Lyuksemburga 
tegishli. 
2) Kapital eksporti koeffitsienti (K
ek
) - eksport kilinadigan kapitalni (EK) 
mamlakat YaIMga nisbatini aks ettiradi: 
(10.1.2) 
Evropa mamlakatlari ichida maksimal ko’rsatkich Niderlandiyaga tegishli. 
3) Mamlakat iqtisodiyotiga sarflanayotgan kapital qo’yilmalarning umumiy 
hajmida xorijiy kapitalni ulushini aks ettiruvchi ko’rsatkich: 
(10.1.3) 
bu yerda: K
ex
– ehtiyoj koeffitsienti, XK – xorijiy kapital, D(K) – mamlakatda 
kapitalga bo’lgan talab.
4) Boshka nisbiy ko’rsatkichlar – milliy ishlab chiqarishda xorijiy yoki aralash 
kompaniyalarning ulushi, o’tgan davrga nisbatan kapital eksporti (importi)ni o’sish 
sur’atlari, mamlakat aholisining har biriga to’g’ri keladigan xorijiy investitsiyalar 
summasi va boshqalar.