Xorijiy mamlakatlar iqtisodiyoti

 
2.6.1. Mamlakat haqida umumiy ma'lumot
Statistics Time xalqaro reyting kompaniyasi 2018 yil ikkinchi choragi 
hisobotiga ko‘ra Yaponiya nominal YaIM hajmi 5,167,051 trln. AQSh dollari, 2017 
yil yakunlari bo‘yicha XVF ma‘lumotiga ko‘ra aholi jon boshiga tushadigan milliy 
daromad bo‘yicha esa 40,850 AQSh dollarini tashkil etib, hozirda dunyo 
Yaponiya parlament tizimiga 1947 
yilgi konstitutsiyaga muvofiq amal qiladi. 
1889 yilgi Konstitutsiyadan eng muhim 
o'zgarish - suveren hokimiyatni imperatordan 
xalqqa o’tkazildi. Imperator endi "davlatning 
ramzi va xalqning birligi" deb ta'riflandi. 
Konstitutsiya Milliy Dietning ustunligini 
hukumatning qonun chiqaruvchi tarmog'i deb 
hisoblaydi va qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi 
hamda sud hokimiyatini ajratib turaib 
fuqarolik erkinligini kafolatlaydi. Milliy Diyet 
ikki tomonlama ishlaydi. Vakolatxonalar uyi 
(pastki palata) uyni tarqatib yuborish bilan 
tugallanmagan 
holda 
(vakolatxona 
vakolatxonasi) 4 yil muddatga tayinlanib
tarkibida 500 dan 480 a'zolari mavjud. 1947 
yilda konstitutsiya ayollarga ovoz berish 
huquqi berdi.
 

---

XORIJIY MAMLAKATLAR IQTISODIYOTI
- 204 - 
iqtisodiyotining 3 orinida turadigan mamlakat
100
. Ushbu reyting kompaniya 
tomonidan mamlakatning 2023 yilga borib YaIM hajmi 5,962 trln. AQSh dollari 
bashorat qilinmoqda
101
. Yaponiya 1992 yil 26 yanvarda Butunjahon Savdo 
Tashkilotiga a‘zo bo‘lgan
102
. 
Yaponiya iqtisosdiyotining qudratining uning yapon millatidan tashkil 
topganligi bilan tavsiflanadi. Etnik tarkibi 99 foiz bo‘lgan bu millat dunya 
mamlakatlarining barchasini ortda qoldirdi, hatto Germaniyani ham. Millat qudratini 
ta‘minlab beradigan kuch bu tarixan shakllangan va ishonib keladigan 
Samuraylardir. Imperatorga sodiqlik, vazirlarga sodiqlik, qo‘mondonlarga sodiqlik 
XX asrda Boshliq, Rahbar, Menejerga sodiqlikka almashtirildi. Qishloq 
xo‘kaligidan tortib og‘ir sanoatgacha, hozirda xizmatlar sohasiyu, ta‘lim-tarbiya 
masalalarida alohida ebolyutsion rivojlanish maktabini yaratdi. Berilgan vazifani 
to‘laqonli sifat bilan, o‘z vatida, kam sarf-xarajatlar bilan keng ko‘lamli ishlar aynan 
ushbu millat vakillari tomonidan bajarilgan.
Hozirgi kunda Yaponiya dunyodagi uchinchi yirik avtomobil ishlab 
chiqaruvchi, axborot kommunikatsia jihozari ishlab chiqishda birinchi, eng yirik 
elektronika 
jihozlari, robot texnologiyalar, optik tolalar, uglerod tolalar, 
nanotexnoloiyalar, raqamli takomillashgan sanoat mahsulotlari, dasturiy ta‘minotlar, 
kosmonavtika, dengis sanoati, genetika va embriologiya sohalarida betakror 
natijalarga erishgan innovatsion mamlakatlar qatorida turadi. Bugungi kunda 
Yaponiya sanoati Xitoy va Janubiy Koreyaning ba‘zi raqobatlariga duch kelmoqda, 
lekin kuchli va qimmat yapon brendlari xalqaro savdo munosabatlarida yuksan 
o‘rinlarini saqlab qolmoqda. Gibrid transport vositalari va masofadan 
boshqariladigan algortmli robotika texnologiyalari dunyo mamlakatlari uy-xo‘jaligi, 
sanoati hamda muhandislik faoliyatida juda katta samaradorlik mahsulin oshirib 
bermoqda.
100
 http://www.imf.org/external/datamapper/ngdpdpc@weo/oemdc/advec/weoworld/jpn 
101
http://statisticstimes.com/economy/countries -by-projected-gdp.php 
102
http://geografiya.uz/bilasizmi/784-ozbekiston-respublikasi-bilan-diplomatik-aloqa-ornatgan-mamlakatlar-
royxati.html 

---