taklif nisbati; raqobat holati; davlatning
iqtisodiy siyosati va
h.k. hisoblanadi. Bu omillar ichida tovar qiymati va nafliligi
uning narxini belgilovchi asos bo'lib xizmat qiladi (3-chizma).
3-chizma. Narxga ta’sir qiluvchi omillar.
Boshqa omillar esa, narxning ijtimoiy
qiymat bilan ijtimoiy
naflilik miqdori atrofida goh birinchisining, goh ikkinchisining
foydasiga tebranishiga sabab boMadi. Masalan,
talab va taklif
nisbatini olaylik. Agar tovarlaming ayrim turiga talab taklifga
nisbatan baland boMsa, ijtimoiy qiymat o'zgarmagan holda,
narxning. darajasi nisbatan oshiq
boMadi yoki aksincha taklif
talabga nisbatan ko‘proq boMsa, ijtimoiy qiymat o'zgarmagan
holda, narxning darajasi unga nisbatan past bo'ladi.
Hozirgi
davrda
chop
etilayotgan
ko'plab
iqtisodiyol
nazariyasi bo'yicha darslik va o'quv qo'llanmalarda narx
darajasiga ta’sir ko'rsatuvchi omillar qatorida pulning qadr-
qimmati e’tibordan chetda qolmoqda. Xolbuki, pulning qadr-
qimmatining o'zgarishi ham narx darajasiga sezilarli ta'sir
ko'rsatadi. Bu, ayniqsa, milliy valyutaning
chet el valyutalariga
ayirboshlanish nisbatining o'zgarishi orqali yaqqolroq namoyon
bo'ladi. Masalan, 1 AQSh dollari 1000 so'mga teng bo'lgan
chog'da
10
dollar turuvchi qandaydir tovarning narxi
10000
so'ni
bo'ladi. Agar, so'mning
qadri oshib, 1 dollar 800 so'mga
tenglashsa, u holda, shu tovarning narxi 8000 so'm bo'ladi.
286
www.ziyouz.com kutubxonasi
Narx darajasiga boshqa omillarning ta ’siri etishiga alohida
to ‘xtalmasa ham boMadi. Chunki soliq miqdori qancha ko‘p
boMsa, narx darajasi shuncha yuqori boMishi hammaga ayon.
Narxning iqtisodiy mazmuni, uning vazifalari ko'rib
chiqilganda yanada yaqqol namoyon boMadi.
Narx quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi:
Dostları ilə paylaş: