Yaşar seyiDLİ, naiLƏ ƏLİyeva, xumar əHMƏDBƏYLİ Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün
Yüklə 3,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
25-dən yuxarı bal
• Kompaniyada əvəzolunmaz adamsınız. Sizdə yumor hissi güc- lüdür. Adamları güldürməklə və ya onlara maraqlı hadisələr da- nışmaqla onlarda xoş əhvali-ruhiyyə yaratmağa qabilsiniz. Fəaliyyət 39 – Xarakter nədir? – Xarakteri dəyişmək olarmı? – Hansı ilkindir: xarakter, yoxsa temperament? 140 Qabiliyyət bir və ya bir necə fəaliyyətin müvəffəqiyyətlə yerinə yetirilməsi üçün vacib olan xüsusiyyətlərin cəmidir. Qabiliyyətin yaranması, ilk növbədə, baş beyinin və analiza- torların irsi quruluş xüsusiyyətlərindən, onların funksional xassələrindən asılıdır. İnsanın qabiliyyəti həm irsən, həm də tərbiyə yolu ilə müəyyən olunur. Qabiliyyət, əlbəttə, insan onun inkişaf etdirilməsi üzərində işlədikdə reallaşır. Bütün qabiliyyətləri 2 tipə bölmək olar: – bir çox fəaliyyət növündə meydana çıxan ümumi qabiliyyətlər; – konkret fəaliyyət növündə meydana çıxan xüsusi qabiliyyətlər. Bundan başqa, insanda fiziki və zehni qabiliyyətləri də ayırırlar. Fiziki qabiliyyət bədənin quruluş və təbii xüsusiyyətlərindən asılıdır. Bir qabiliyyətin hüdudunda onların müxtəlif dərəcələrini – aşağı, normal və yuxarı dərəcələrini ayırmaq olar. Xüsusi qabiliyyətlərin yüksək dərəcəsi istedaddır. O hamıda müxtəlif cür inkişaf edir. Meyillilik – insanın hər hansı bir fəaliyyət növünə səyi, can atmasıdır. Bu zaman insanın bu fəaliyyət növünə qabiliyyəti olmaya da bilər. Baxmayaraq ki meyillilik və qabiliyyət eyni zamanda meydana çıxır və bir-birinə müvafiq gəlir, məhz meyillilik və qabiliyyət insanlara peşə seçməkdə yardım edir. Qabiliyyət daha çox uşaqlıqda nəyəsə maraq göstərdikdə üzə çıxır. Bu və ya digər meyillilik yalnız uşaq- lıqda deyil, ola bilsin ki, istənilən yaş dövründə də meydana çıxa bilər. Məsələn, bütün həyatı boyu mühasib işləyən insan birdən-birə şeir yazmağa başlayır və ya futbol azarkeşi özündə xarici dil öyrənməyə meyilliliyi müşahidə edir. Ayrı-ayrı fiziki göstəricilər irsən müəyyən olunur. Adətən, fəza təsəvvürləri, yəni rəssamlıq və konstruktor qabiliyyəti daha çox irsən keçir. Yaddaşın xüsusiyyətləri az keçir. Bu səbəbdən onu daim inkişaf etdirmək lazımdır. Qabiliyyətsiz insan olmur. Əsas qabiliyyət vaxtında üzə çıxarılaraq inkişaf et- dirilməlidir. Bunun üçün iradə lazımdır. İradə – çətinliklərin aradan qaldırılması üçün insanın düşüncəli fəaliyyətini həyata keçirmək qabiliyyətidir. Cəmiyyətin inkişafı göstərmişdir ki, daim zəhmət çəkməyən şəxslərdə qabiliyyət inkişaf edə bilməz. • Dahi Avstriya bəstəkarı Mosart 3 yaşında ikən musiqiçiləri öz musiqi qabiliyyətinin olması ilə heyran etmişdi. 8 yaşında isə o, ilk simfoniyasını yazmışdır. • Alimlər siyasət və ictimai həyatda bütün dahilər barədə məlumat toplayarkən məlum olmuşdur ki, onlar coğrafi cəhətdən qeyri-bərabər paylanırlar: belə ki, Afrikada – 3, Latın Amerikasında – 1, Asiyada – 18, ABŞ-da – 7 dahi olmuşdur. Digər – 71 dahi isə Avropada doğulmuşdur. Yüklə 3,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|