Yaşlilikta Tedavi Kilavuzu indb

YAŞLILIKTA ENDOKRİNOLOJİK HASTALIKLARIN TEDAVİ KILAVUZU
Her diyabet hastasının yaşamı boyunca %12-15 oranında diyabetik ayak ülseri gelişme riski vardır.
-  Diyabetik ayak ülserleri, hastanın yaşam kalitesinin bozulmasına, tedavi maliyetinin ciddi 
düzeyde yükselmesine, alt ekstremite ampütasyonlarına ve mortalite artışına neden olur. 
-  Non-travmatik ayak ampütasyonlarının % 40-60’ı diyabete bağlıdır; bunların %85’inde 
sorun, bir yaralanma ya da ülser ile başlamıştır.
-  Ayak ülserli bir diyabetik hastanın ortalama hastanede yatış süresi, ülseri olmayan bir 
diyabetliden en az %50 oranında daha uzundur. 
-  İlk amputasyondan sonraki 4 yıl içinde, %50’den fazla hastanın diğer bacağı için de am-
putasyon söz konusu olmaktadır.
-  Ayağında yeni ülser saptanan diyabetlilerde relatif ölüm riskinin yaklaşık 2.5 kat arttığı 
gösterilmiştir. Bu nedenlerle, diyabetik ayak ülserine yaklaşımda amaç, ülsere bağlı am-
pütasyonların mümkün olduğunca azaltılmasıdır. Bu amaca ulaşılabilmesi için hastanın 
multidisipliner bir anlayış içinde yakın takip ve tedavisi şarttır. Ayrıca, yeni ülser gelişimi-
nin önlenmesi için hasta, hasta yakınları ve tıbbi ekibin düzenli olarak eğitimi gereklidir. 
Koruyucu hekimlik, diyabetik ayak tedavisinin merkezinde yer almalıdır.
Diyabetik ayak ülserleri nöropatik, nöro-iskemik veya iskemik kökenli olabilir. Diyabetik sen-
soryomotor nöropati, diyabetik ayak ülserlerinin en sık nedenidir. Nöropatik ayakta ağrı duyusu 
kaybı nedeniyle doku bütünlüğünü bozan bir minör travma, örneğin ayakkabı vurması, yanık, 
kesi veya böcek sokması gibi nedenler ülser gelişimini kolayca tetikleyebilir. Nöropatik ayakta 
(motor nöropatiye bağlı olarak) intrensek kaslarda ortaya çıkan atrofi, anatomik deformiteler ile 
yük taşıyan bölgelerin değişmesine neden olur. Kısıtlı eklem hareketliliği de deformite oluşumu-
na katkıda bulunur. Yaşla beraber artış gösteren ayaktaki deformiteler sonucunda değişen yük 
dağılımının oluşturduğu tekrarlayan biyomekanik travmalar, özellikle metatars başları altında 
yerleşimli kallus gelişimine neden olurlar. Ayrıca namaz kılan hastalarda, bir ayağın namaz sıra-
sında devamlı öbür ayağın altına alınmasına bağlı olarak dış malleol üzerinde kallus gelişip bası 
yaralarına neden olabilir. Kallus gelişimi, yumuşak doku hasarı ve infeksiyon açısından ciddi 
bir risk oluşturur. Kallus altındaki yumuşak dokuda zamanla kanama ve iskemiye bağlı ülserler 
gelişir ve tablo, kronik ayak ülserine ilerler. İskemi ve kontrolsüz hiperglisemi, tekrarlayan biyo-
mekanik travmalar sonucu ortaya çıkan yüzeyel ülser ve infeksiyonların kısa zamanda derinde 
yerleşimli abse ve osteomiyelite ilerlemesine yol açabilir. 
Periferik arter hastalığına bağlı iskemi, doku iyileşmesini engeller, gangren ve ampütasyon açısın-
dan ciddi bir risk oluşturur. Diyabetli hastalarda sık görülen görme kaybı, KV veya serebrovaskü-
ler hastalık sekelleri ve ayak hijyenindeki bozukluk ülser açısından diğer predispozan faktörlerdir. 
Nöropatik ayak ülserinde ağrının bulunmaması tanıyı geciktirir. Hastaneye 15 günden geç baş-
vurma, yetersiz tedavi, devam eden travmalar (yaralı ayağın üzerine basmaya devam edilmesi) ve 
hiperglisemi, diyabetik olgularda yara iyileşmesini geciktiren başlıca faktörlerdir. Hipergliseminin 
lökositlerde migrasyonu, adhezyonu, fagositozu ve opsonizasyonu bozduğu bilinmektedir. Bu 
nedenle tüm diyabetik ayak olgularında iyi glisemik kontrol hedeflenmelidir.
Diyabetik ayak ülserinde klinik takip ve tedavinin temel prensipleri aşağıda özetlenmiştir.
-  İki haftada iyileşmeyen bir cilt lezyonu bulunan diyabetli hasta, acilen diyabetik ayak 
konusunda deneyimli bir merkeze sevk edilmelidir.
-  Ülserin öncelikli değerlendirmesi, yaranın sadece nöropatiye bağlı olarak mı geliştiğini ya 
da beraberinde iskemik komponentin de olup olmadığını ayırt etmektir.

---

67