Yazisi abiDƏLƏRİ I hiSSƏ Bakı «Elıü və təhsil»

 Gün (günəş) istilik bildirdiyi üçün cənubun rəmzidir.
2
 Dağ soyuqluq bildirdiyi üçün şimalın rəmzidir.
2 6 4
Cansıxıcı qayğı var.
16.  Bu fəlakətdən xilas 
Yolun, imkanın görünməz.
Dincliyin, rahatlığın olmaz.
17.  Gün tanrı girdi yer altına,  parlamağı kəsildi, 
Mavi göydə uçar quş  uça bilməyib durdu.
18.  Bəy,  kişilər sıxılır iş  tapmadıqlarından
19.  Ərklig xanın fərmanı ədavət salır evində, 
Məkrli,  hiyləgər adamlar aldadırlar, önündə.
20  .Günəşin, ayın  işığına mane olmağa çalışırlar, 
Yaxşı insanların yolunu  kəsm əyə çalışırlar.
21.  Beş şeytan dalaşar,
Üç  ruh  didişər.
22.  Bütün  işləri qoy,
Yaxşı,  xeyirli  işlər et.
23.  Təhlükə ötəcək 
Yaxşılıq gələcək.
24.  Əgər qoşun  çəkm ək adlı  fal gəlsə,
Yozumu belədir:
25.  Qoşun hücuma keçsə, yer dəlinər,
İnsan söhbətləşsə,  söz tükənər.
26.  Yol  azsa,  cv tapmaz,
İnsan yanılarsa, iş bitməz.
27.  Özünü möhkəm tut,
Xahişə,  yalvarışa uyma.
28.  Çay keçməyi düşündün,  işin bitməz,
Bəy olmaq  istədin,  fərmanm keçməz.
29.  Gördüyün iş düşmənlik(dir),
Söylədiyin söz savaşlıq(dır).
30.  Şeytan,  iblis öyünür,
Alçaq düşmən aldadır.
31.  Günəş tanrı kölgələndi qoşunun üzərində,
Ay tanrı  batdı səadətin  üzərində.
32.  Özün özünə inan,
Öz könlünü möhkəm tut.
33. Vücudunu qorusun,
K ərkədan buynuzu kimi
2 6 S

Adın, şöhrətin yüksələr.
34. Əgər bu dağ adlı fal gələrsə,
Yozumu belədir:
35. Dağ yerində dağ yüksəldi, təpəcik oldu,
Torpaq üzərinə torpaq gəldi, yüksəklik oldu.
36. Dırmaşaq desən, hamardır.
Aşaq desən, ucadır.
37......................................................
Dostda, tanışda seçildi.
38.  Vuruşdan,  çəkişdən qaç,
Savaşa,  qovğaya getmə.
39.  Xəstəliyin,  ağrın keçdi,
Mülkün,  malın toplandı.
40. Sənə qarşı duran adamlar elə olur.
Necə ki,  qum üstündə kudu dartıb işi-gücü bitməyən tək. 
41 .Yerə,  göyə sevinc ver,
Yaxşı əm əlli iş  gör,
Yenidən el oturasısan(olacaqsan).
42.  Əgər bu azalmaq adlı fal gəlsə,
Yozumu belədir:
43.  Su damarı qurusa,  tər yaşıllıq quruyar,
İnsanın gücü azalsa, yad adamlara basılar.
44. Dəyirmi dam içində sərxoş oldun,
Ətrafmdakı düşmənlərin çox oldu.
45. Faydan, dəyərin azaldı,
Mülkün,  malın əksildi.
Dildən, xandan təhlükə var.
Vücudun dövrəsində təhlükə var.
47. Q azandı, bolluqlu yolun görünməz.
Dinclik, bolluğ əlamətin zahir olmaz.
48. Dağ içində iki şeytan var.
Ağlını, fikirini qarışdırır.
El içində hiyləgər, məkrli məmur var,
İşini-gücünü pozur.
49. Uca adamlara inan,
Fazil adamlara hörm ət et.
50. Təhlükə ötər,
2 6 6
Yaxşılıq gələr.
51.  Bu fal kimə gəlsə,
Döyüşdədirsə, məğlub olar.
Şəhərdədirsə, ziyan çəkər.
Yaxşı, xeyirli işlər görməlidir.
52. əgər bu arxa çevirmək adlı fal gəlsə,
Yozumu belədir:
53.  Od yandırdı altunu,
Ayırd etməli əlaməti  var.
İki könül qarışdı,
Didişmə əzabı var.
54.  Böyük iş görmək yenə fərəhli deyildir,
Kiçik iş görmək yenə bütün  deyildir.
55.  Dil dalaşır,
Böhtan, böhtan dolaşır.
56.  Mal-mülk dağılar,
Şübhə yenidən çoxalır.
57. Düşünülən iş bitməz, yaxşı olmaz,
Edilən əm əl bəyənilməz, xoşa gəlməz.
58.  X əstləik axtarsan, vücudun yaxşılaşması çətin, 
Uzağa getmiş adamm gəlm əsi çətin.
K ədər, qayğı əlaməti təqib edir.
59.  Belə yaxşı, xeyirli  işlərə inanmadıqca 
Bu narahatlıqdan (qurtarmaq olmaz).
60...........................................
Deyilmiş sözün fərqi yox.
61.  Könlünün,  köksünün peşmanlığı çox,
Könlünün, köksünün  inamı, az.
62.  Hökmdar xan, qəzəbini bağışlamağın igid (işidir), 
Dövlətli,  şöhrətli olub yürümək çətin(dir).
63.  Çatsan yeni ilin on ikinci ayına
O zaman dərhal i ş ...................
64.  Ə gər bu sevinmək adlı  fal gəlsə,
Yozumu belədir:
65.  Sevinc,  şadlıq sənə gəldi,
Sənə qanunlu qanun çatdı.
Səni hamı təqdir etdi bəy edərək
2 6 7

66.  Qonur yerdən gurultu qopdu,
Qapalı y e rd ə k i............. qurtuldu.
67.  Göylər, yerlər tərpəşdi, 
Günlü, aylı görüşdü.
68. Əvvəlki hökmdarlar........
69........................xoşbəxtlik gəldi.
70.  On qat gözəl oyun sədası eşidilərsə,
Hər cür varlanmaq qarşına çıxarsa,
71.  Sarımsaq gedən tək dövlətin getdi,
Kas səsi tək yaxşılığın (aləmi) basdı.
72. X əstəlik axtarsan, adət pis,
Çoxlu mal-dövlət xərclə.
Saysız-hesabsız sevinən  ürək oxşa,
K ədərli fikirləri tulla.
73. Əgər bu dərin quyu adlı fal gəlsə,
Yozumu belədir:
74/ Yelli,  sulu tərpənərək quyunun  içini doldurdu. 
Axıb gələn soyuq su döndərilib geri  qayıtdı.
75.  K öhnə xanların gücü yenə fayda verməyəcək, 
Son ağıllı alimin çarəsi yenə kömək etməyəcək.
76.  (vücud)..  .  .
77.................törəyəcək,
Səs verən dil,  ağız tapacaq.
78. Bəyə,  dostuna inan,
Dərmanla, çarə ilə hazırla.
79.  Əyri yoldan əl çək,
Tərs düşüncələrdən uzaqlaş.
80.  Yaxşılığı sev,
Xeyirli işlər et.
81.  Əgər qarşı gəlmək adlı  fal  gəlsə,
Yozumu belədir:
82. Qarşına qazanc, fayda çıxdı,
Vücudunda etimad,  hörmət yerləşdi,
83.  Könlündəki arzun bütünlüklə yerinə yetdi, 
Admı çağıraraq xoşbəxtlik,  səadət özü gəldi.
84.  K öhnə adm dəyişilib yeni oldun,
2 6 »
Ləkəli adm dəşiyilib sevimli  oldun.
85.  Tərpəndikcə işin,  gücün arzunca,
Oturduğun yer-yurd düşüncəncə,
Böyük q ü w ə  gəldi,
Dörd tə rə f düzüldü,  könlüncə.
86.  Arxadan tərpənmiş  güclü  yağı getdi,
Öndən tərpənmiş od,  alov söndü.
87.  Oturub nümayiş etdir incə  sürətli atları 
İstədiyincə alıb işlət yüngül,  yaxşı qatırları.
88.  On min söz düyünü səndə oldu.
İl,  ay tənzimlənərək əlin ə gəldi.
89.  Üstdəki,  altdakı bəyəndi,
Yiiksəkdəki,  aşağıdakı  sevindi.
90.  Bəy damğası əlində 
Oturacaq taxt qarşında.
91.  Yerə, göyə sevinc ver.
Burhanlara xidmət et.
92.  Əgər dinclik tapmaq adlı  fal  gəlsə,
Yozumu belədir:
93.  K üləklərdə eşidilir,  payız ağaclarının səsi,
Yüz milyon yerdən səslənir süzülən su şırıltısı.
94.  İki könül  birləşdi,  sevinci  çox
Kiçik,  böyük qardaşlar düzəlişdi,  dövləti saysız,
95.  Tərpəndikcə xoşbəxtlik gələr,
Görüldükcə iş bitər.
96.  Uzaqdan xəbər eşitdi -  yaxşı 
Yaxındakı  iş bildi  -  yaxşı.
97.  Təhlükə,  fəlakət getdi,
Pis düşüncələr qaçdı.
98.  Cənub,  şərq tərəfdən 
Sevincli  yellər əsdi,
Şimal-qərb tərəfdən 
Tanrı  qapısı açıldı.
99.  Gözünün  içində güc yox,
Könlünün  içində qayğı yox.
100.  Adın,  şöhrətin yayıldı mişk kimi,
Ağzmdan çıxan sözün qim ətləndirildi qızıl,  gümüş kimi.
2 6 9

101.  Çox işin arzunca, zərəri yox.
102............................ sənə
Don üstündən don geydirildi sənə.
103. Özün üçün vacib işini başla,
Azacıq əvvəlki bu sözə fikir vermə.
104.  Həmişə indilik işini qanunla gör,
Həsəd hisslərinə təskinlik ver.
105. Oğlun, arvadın qiymətlidir,
Böyük bacın, yengən sevinclidir,
106. Qonşu qız mütəşəkkir,
Çox işin yararlı.
107. Əgər kiçik tərbiyə adlı  fal  gəlsə.
Yozumu belədir:
108. Kiçik tərbiyə gəldi,  ağ qışın az,
İnsanlar arasında yaxşılıq yolun çətin.
109. Gündəlik işin əngəlli,
Kiçik o ğ la n .........................
110. Yay qurub ox atılır,
Yalın qılınc tutub ox atır,
111.  Şam budağı min cür  titrəyir 
Ardıc budağı yüz cür sirkələnir
112.  Qüvvətli şeytan,  iblislər dövlət yaradır,
Kədər,  qayğı,  xəstəlik məskən tutur
113. Bəydən, arvaddan görsən,  sözə girərsən (söz deyərsən), 
Hökmdardan, xandan görsən,  tərifə düşərsən (tərifləyərsən).
114.  Sabah ertə xeyirli işlər et,
Əvvəl müqavimət göstərərək vücudunu gözlə.
115. Əgər günəş işığı adlı  fal gəlsə,
Yozumu belədir:
116. (........... bu günəş)  içəri girir.
Su təhlükəsi öndən sənə qarşı gəlir.
117. Arzuladığın arzun yerinə yetməz,  könlün düşüncəli, 
Rastlaşdığın işin bitməz, vücudun əziyyətli.
118. Savaş, çəkişmədən əl çək,
İlığ (mehriban), yumşaq ol.
119. iki könül könül tutub bədbəxt olsa,
2 7 0
Hökmdardan, xandan  fayda olarmı?
120.  Savaş, qovğa etm əsən özünə,
Bütün təhlükələrdən azad olacaqsan.
121. Hiyləgər, riyakar m əm ur şimalda d u ru b .. .   dilər.
Tanrı xanın şövkəti cənubda durub yığ diləyər.
122. Bəy ər xörəyini yeyir (deyib) düşünsən, dişində əngəlli, 
Yerdə paya çalın desə, yenə d ə təhlükəli.
123.  Evində əvvəlki əsil adətləri icra elə,
Təhlükə olmayacaq sənə böyük əməllərində.
124.  Əgər insanların birləşm əsi adlı fal gəlsə,
Yozumu belədir :
125.  İnsanlar birləşib yarıdılar,
Ay tanrı  daha artıq parladı,
Parlayan işığı bütün adamlara göründü
126. Min xanlıq uzaqlara getmiş insanlar ilə görüşəcəksən, 
İki könül birləşib qızıl bəzəyi əlində tutacaqsan.
127.  Yad adamların (könlü) sənə yaxm,
Münaqişəli adamların könlü daha dərin.
128.  İki adamın könlü  bir,
Altun ziynətin əsli  bir.
129.  Arzuladığın arzun yerinə yetdi,
Düşündüyün fikir bitdi.
130.  Xəstəlik dəyişdi,
Ağrılıq sərtləşdi.
131.  hökmdarın könlü.  .  .
132.  Qeyrət dadının cövhəri oldun 
D ərd olma daha elə, xana inananlara.
133.  Qızıl  qab olsa,  m öhkəm  qabdır,
Dörd iri dəstəyi görünən qabdır,
Dadlı  yeməklər hazırlanmasına dayaqdır.
134.  Yaxşı ət dəyişilib bişmiş oldu,
Ətri,  iyi yayılaraq möhkəm oldu.
135.  Deyib odu artırsan,  qab daşar,
İşində, alış-verişində yanılsan, qovğa olar
136. Qovğadan,  savaşdan özünü saxlamalıdır. 
Şöhrət,  qismət diləməkdən çəkinməlidir.
2 7 İ

137.  Qab qorunub sınmasa, yemək verən qabdır.
Böyük bacım ayağım sındırsa, içindəki dadlı (yemək) tö k ü rlər...
138. Elin, xanın dölü yox,
Xəstəliyinə,  ağrılarına dərman yox.
139.  Tərpənsən,  məhv oldun,
Tərpənməsən, yüksəldin.
140.  Əgər bu tərbiyə etmək adlı fal gəlsə,
Yozumu belədir:
141.  Tərbiyədən çəkinsə,  vücud olacaq xəstə,  ağrıda,
Şeytan,  iblis darıxarsa, daha öndə  aç.  .  .  .
142.  Etdiyin iş in ..........   sən,
Vücudun  .........................
143........................sakit ol, tərpənsə,
Yaxşı işlər etməyi əsirgəmə.
144.  Başqa adamlardan maneə var,  özünü qoru,
Yad adamlardan yağı var,  çəkin.
145. Qu quşu uçdu,  gölünə qonmaz,
İnsan oğlu evinə gəlməz.
146.  Arvadın kədərli,  qayğılıdır 
Gizli işi üzərində qapını  dcşdirsə.  .  .
147. Başqa bir kişi, qadın,  üzərində,  vücudunun dairəsini görsə, 
Sakitlik yaxınlaşır.
148. Xəstəlik axtarsan,  o,  ciyərdən gələn xəstəlikdir.
Çarə, dilək tapmaq çətin.
149. Ürəyini sakit,  dinc elə,
Vücudunu bil,  sakit dayan.
150.  Əgər bu böyük aşma adlı  fal gəlsə,
Yozumu belədir:
151. Yel əsib endirdi, tavan tiri sm d ı.. .
272
MAYTRİ
Şeir  Turfanda  tapılmış  Avropa  tipli  bir  kitabm  iki  vərəqinin 
arxasmda  yazılmışdır.  İlk  dəfə  1936-cı  ildə  R.R.Arat  tərəfindən 
nəşr  edilmişdir.  Şeir  5  bənddən  (dördlük)  ibarətdir.  Qafiyəsi 
misranın  sonunda  gələn  müasir  türk  şeirindən  fərqli  olaraq 
misralar ilk səslərlə qafıyələnir:  J  bənd -tö ,  tu,  tu,  lu,  II bənd -  sa, 
sa,  sa,  sa,  III bənd  ü,  ü,  ö,  ö,  IV  bənd а,  а,  а,  а,  V bənd -  tü,  tü,  tö, 
tö.  Şeir  heca  vəznində  yazılmışdır,  lakin  misralardakı  hecaların 
sayı  eyni  deyildir:  I  misra  beş  hecalı,  2  misra  altı  hecalı,  3  misra 
yeddi  hecalı,  8  misra  səkkiz  hecalı,  3  misra  doqquz  hecalı  və  3 
misra on hecalıdır.
T anskripsiya
Tört şlokluğ nom üzə 
Tulçı ögərm ən  üzüksüz. 
Tuş birip mum tək  bu yanı 
Tuşayın  siziqə Maytri.
Sansarta irinç  mini təg, 
Sakmsar crti kim mə yok, 
Saşmaksız burkan bolmışta 
Sakıncıl  mini  Maytri.
Üç ağu  üzə bulğanmış,
Üç oğuşluğ kılıktm 
Önüş nomnurj  küçintə 
Öntürgil  (mini) Maytri.
Altı  kaçığlığ yağılarım 
Alın iltkəlir mini tamuka, 
Anı üçün siziqə evərtim, 
Alğıl mini Maytri.
Tükün nızvanılarka agukun 
tüşkəlir m ən una tamuka, 
2 7 2

tört kirtü nomluğ agıtığ 
tözüni tatutğıl Maytri.
T ərcüm ə
Dörd bəndli qanun üzrə 
Daim öyrənirəm aramsız, 
Mükafat verib belə savabı 
Qovuşum sizə, Maytri.
Sansarda mənimtəg cəfakeşi 
Düşünəsi kimsə yox. 
Çaşmaz burxan olunca 
Düşün məni, Maytri.
Üç sehirlə dolaşmış 
Üç tayfa qılığından 
Yüksəlmiş qanunu gücü ilə 
Çıxar məni, Maytri.
Altı qaçaq yağılarım 
M əni cəhənnəm ə sürükləyir. 
Onun üçün sizə gəldim,
Sən al məni,  Maytri.
Bütün böhtanlarla sehirlənib 
Düşürəm artıq cəhənnəmə. 
Dörd doğru qanun sərvətin 
Büsbütün daddır,  Maytri.
2 7 4
ON  CÜR  NİYAZ
Şeirin  məzmunundan  belə  qənaətə  gəlm ək  olar  ki,  onun 
müəllifi  Mançu  Şiridir (sonuncu bəndin  ikinci misrasma bax).  Şeir 
on  bir  bənddən  (dördlük)  ibarətdir.  Birinci  bənd  giriş  səciyyəsi 
daşıyır.  Qalan  hər bənddə  bir cür niyazdan bəhs edilir.  1  misra (3- 
cü  bənd  1-ci  misra)  13  hecalı,  3  misra (1-ci  bənd dördüncü misra, 
6-cı  bənd  üçüncü  və  dördüncü  misralar)  15  hecalıdır.  Qalan 
misralar  on  dörd  hecalıdır.  Şeirdə  misrabaşı  qafiyə  vardır.  Son 
qafiyə  şeir  üçün  səciyyəvi  deyildir,  buna  görə  də  nəzərə  almaq 
lazımdır ki,  bəzən rast gəlinən  son qafiyə təsadüfi səciyyə daşıyır. 
Bəndləri  bir-birinə  h ər  bəndin  son  misrasının 
-alım,  -əlim, 
şəkilçisi  ilə bitməsi  bağlayır.
Mətn
1.  Utmışlamıq  vışayı Buda Avatansaka 
Uluğ köliingü  sudurta uz tizip nomlamış 
Uğanlarıq on kut kolunç yorığı bu nomığ 
Una anı iyin kəzigçə okıdu  sözləlim
2.  Yatvısmça,  tikvisinçə on siqar, üç ödki 
Yalaquklar arslanıqa yumkıka kalısız 
Yaba kat kat erklig toon alkmçsız körüglüg 
Yaratmğu yaqı üzə yükünmək kılalım
3.  Birər koğta koğ sakınça nom oğuş ol ok 
Birərintə birlə toyluğ burkanlar sakınıp 
Bir bir üntə uz takşutluğ taluylar öntürüp 
Birər burkan edgülərin ür ödün ögəlim.
4.  Alkınmaksız yig üstünki tanığlar iltinü 
Anı tuta utmışlarka ayayu tapmıp
An ta basa kut kolunmak küçintə kilinmiş 
Anudara özəliksiz tapığığ tutalım
2 7 5

5.Kirtgünmədin tıldağ töşkə kiç ödün yığılmış 
Kkir kakaç tək üç ağutm kir) alkığ törümiş 
Kintsü münlüg yazuklarığ kikürü açınıp 
K in soqkısın kılmağuka kililəşəlim
ö.Budğıl alku burkanlamıq büdkərlig tuymışnıq 
Boşğutluğnuq,  boşğutsuznuq bodisatav tidmişniq 
Bolmaktakı bartağsanıq buyanlığ işləriqə 
Bularka iyin ögirməkig bodulu işləlim
7.  Yirtinçünüq yulaları yaqırtı tamduamış 
Yintin kalığ şımnularığ utmış at almışığ 
Yig üstünki nomluğ tilgən evirtgü küsüşin 
Yintəm süzük köqül üzə ödükçi bulalım.
8.  Engəlü öz işləgü işin ertürü tükədip
Əq kinintə nırvan bulğu oğrakığ turğurmış 
Edgün barmış ıduklarığ əmgəkliglər üçün 
Ertə üküş kalp öd üzə  sərgürü tudalım.
9.  Öz bakşımız ögin tuymış ödəliksiz əmiq 
Öqrə,  amtı,  kin üç ödki  tözkərinçsizləmiq 
Öqin öqin paramıtlığ yollarça yorıyu 
Ögrədingü ervişlərig ödkünüp alalım.
10.  Tıdığsız çın bilgə biligig  içirdi tanuklap 
Tıdmatın ol özlüglərig taşırdı  irinçkəp 
Tiliklərin,  küsüşlərin kanturu birgəli 
Tmlığ udu barmaklarm ötkünü yoralım
11.01  Samantabadırınıq  yorımış yig yorığ 
Utğuradı Mançuşiri öridmiş kut küsüş 
Ozakı bu tokuz türlüg işlərig işləyii 
Onunç buyan evirməkig evirü birəlim.
2 7 6
Tərcümə
1 .Qaliblərin beyni Budda Avatansaka 
Böyük nəqliyyat sudurunda yaxşı düzüb vəz etmiş 
Tanrıların on səadət arzusu yolu olan bu qanunu 
İndi onun üçün sırasına görə oxuyaraq söyləyim.
2.  Boyuna, dikinə,  on tərəfdə, üç zamanda 
İnsanlar aslanma hamısına qalıqsız
Yaba qat-qat qüdrətli  toru tükənməz görüşlü 
Tənzimləyici üsul  ilə səcdə edək.
3.  Bir-bir zərrədə zərrə sayınca sayda nəsli o da 
Hər birində bir arada toplu burhanlar düşünüb 
Bir bir səsdə gözəl  şeir dənizlərini dalğalandırıb 
Bir-bir burhan yaxşılıqlarını uzun zaman öyək.
4.  Nəhayətsiz lap üstdəki pərəstişə sövq edərək 
Oııu tutaraq  qaliblərə deyərək hörmət edib 
Ondan  başqa səadət arzulama sayəsində edilmiş 
Anudara ən  ucalara pərəstiş edək.
5.  İnanmadan səbəb əsasına uzun zaman yığılmış 
Kir, pislik  kimi üç zəhərdən gen  hamısı  törəmiş 
Kintsü  qüsurlu günahları  geniş etiraf edib 
Bundan sonrasmı etməmək üçün kimləşək.
6.  Tanı  bütün burhanların yaxşılığı qananlarının, 
öyrənənin, öyrənməyəıılərin, bodisatav dəyərinin 
olmaqda olan bartağsanın*1yaxşı  işlərinə 
bunlara dolayısı  ilə fərəhlə bağlanaraq işləyək.
7.  Dünyanm məşəlləri yanaraq yaxdırılmış 
Birgə bütün şeytanları udmuş adı alam
‘ Tərcümə edə bilmədim.
2 7 7

Ən üstün qanun təkərini  fırladan arzu ilə 
Hər vaxt duru könül ilə öyüdçü tapaq.
8. ö z  işlədiyi bütün işləri eləyib bitirmiş 
Ən sonda nırvan tapan məskəni arzulamış 
Yaxşılığa getmiş müqəddəsləri əzab çəkənlər üçün 
Ən əvvəl çoxlu dövr və zamanlar ilə qatlaşaraq tutaq.
9. Öz müəllimimiz, nəsihətini anlayan ən uca ərin 
Keçmiş,  indiki, gələcək üç zamandakı təmənnasızlarm 
Ayra-ayrı kamillik yolları  ilə yürüyərək 
Öyrəniləcək hərəkətlərini ibrət kimi alaq.
10. Maneəsiz həqiqi müdrik biliyi daxildən təsdiq edib 
Mane olmadan o canlılara bayırdan acıyıb 
Diləklərini,  arzularını qandıraraq verəli
Canlıları təqib edərək getdikləri yolu ötüb gedək
11.0   Samantabadırının üstün yaxşı hərəkətlərini 
Əsaslı Mançuşirinin izah etdiyi səadət arzusu 
Əvvəlki bu doqquz dürlü işləri işləyərək 
Onuncu yaxşı çevrilməni çevirək.
2 7 »
DUA
Şeir  üç  bənddən  ibarətdir.  Misralar  başdan  qafiyələnir: 
birinci  bənd -  a,  ikinci  bənd  -   a,  üçüncü  bənd -   u,  u,  o,  o  səsləri 
ilə  qafiyələnir.  Bundan  başqa  hər  bəndin  ikinci  və  dördüncü 
misralarmda  son  qafiyə  də  mövcuddur.  Üçüncü  bəndin  18  hecalı 
olan ikinci misrasını  çıxsaq,  şeir  14-15 hecalıdır.
M ətn
I .Amtı nə təg bu kök kam ık mzvanı kılınçlar 
Alku tınlığ alkınmasar,  abamu bolğınça,
Ançulayu ok biziq yim ə kut kolunçlarınıız 
Anı təg ök alkınmazun ançaka təginçə.
2.  Aram biziq bu yazım ız alkınğu öd bolsar,
Alku türlüg tıdığımız alkunzun utğurak.
Amıta-aba burkan yüüzin yügərü biz körip 
Arığ Sukavadı  uluşta toğalım tərk tavrak.
3.  Utğurak ol  burkannıq üskintə toğsar biz,
Umuğumuz Samantabadmmg yoğırı tolğu üçün 
On türlüg bu kut küsüşüg edgüti tutalım 
Ooksuz tutçı tınlığlamır) aşığın kılğı  üçün.
Tərcüm ə
1 .İndi necə bu mavi səm a ehtiraslı əm əllər 
Bütün məxluq tükənm əsə,  əbədi olduqca.
Beləcə də bizim səadət arzularımız da 
Onun kimi tükənməsin arzuya yetincə.
2.Əgər bizim bu yazımızın bitəcəyi zaman gəlsə,
Bütün dürlü maneələrim iz tükənsin tamamilə.
Amıta-aba burhan üzünü yuxan biz görüb 
Pak Sukavadi ulusda doğulaq dərhal.
2 7 9

3.Əgər o burhanm hüzurunda doğulsaq biz, 
Ümidimiz Samantabadırının yolunu doldurmaq üçün 
On dürlü bu səadət arzusunu yaxşıca tutaq 
Həmişə fasiləsiz məxluqlara fayda vermək üçün.
2 8 0
FAYDA  VERƏK
Bu  şeir  quruluşuna  v ə  ahənginə  görə  əvvəlki  iki  şeirə 
bənzəyir,  16  dördlükdən  ibarətdir.  Misralar başdan  qafiyələnir  və 
hər  bənd  -   alım,  -  əlim   şəkilçisi  ilə  bitir.  Bundan  başqa  bəzi 
bəndlərdə  bənddaxili  (zəif də  olsa)  qafiyəyə  təsadüf edilir.  Şeir, 
əsasən,  14  hecalıdır  (39  misra),  lakin  16  (13  misra),  15  (8  misra), 
12 (5 misra) və  11  hecalı (1  misra) misralar da vardır.
Mətn
1 .Ən baştmkı toğum üzə lınxuata toğalım 
Ertə tags u к ol  burkannıg mantalın  körəlim 
Ergün barmış  ülgiilənçsiz yaruklug üskintə 
Əşüksüz çın  vyarkit alkışığ alalım.
2.  Tuyunmışlar iliginiq  alkışın biz alıp 
Turkaru ödün yüz miq koldı rıdı taşkarıp 
Tolp tmlığnıq asığm büdürür küç üzə 
Turum ara ontın  siqar tolıyu  kəzəlim.
3.  Köl suvııııq  Imxuası təg  yukJunçsuz arıyu 
Kök ayaznıq kün ayı təg  ahnçsız yorıyu 
K öp kılınçtm,  mzvanıtm,  şımnunuq  silintin 
K öçər barır yirtinçünüq yolmdm ozalım.
4 .  Korum üküş asığlarığ kolursən birgəli 
Koptın siqar uluş sayu  kotmatm təgsinip 
Korkınçların, əm gəklərin korıyu kidərip 
Korılmaksız çın teqrikə  komıdu ilişəlim.
5.  Kayu nəçə ondm siqar uluşlar bar ersər,
Kalısız tüz uz idilip utmışlar ul sayu 
Kavşatılmış kuvrağ ara bodımant orunta 
Kaçan ersər olururıp kamığm körəlim.
2 8 1

6.01  ok yaqlığ ontın siqar tınlığlar oğuşı 
Utğuradı busuşı yok məqi ök təginü 
Olar köni nomluğ aşığın tapmaktm 
Ukşadınçsız edgü dıntar bolğusın küsəlim.
7.  Birtəmlədi bir təg ukşaş etüz, til, köqülin 
Bışrunğu tolpı tüzün yorığm birdəçi 
Bizkə yirçi bilgə bakşı edgülər birlə 
Birikşip bir orunta birgərü erlim.
8.  Utmışlartın oğatmayu uşadı yolukup 
Uz nomlamış edgü nomm ulayu bək tutup 
Uluğ tuyunmış yorığığ yaltrıdğu üçün 
Uşun,  ırak kalp üzə ol yolça baralım.
9.  Çök soka biz bodı yolça yorıyur tuşmta 
Çadısımarı bolğalı up kin üküş ayunta 
Çandik çalpak evig tidip önüşüg tiləyü 
Çamsız,  arığ,  kirsiz,  münsiz çakşaput küdəlim.
10.  Teqriləriq tilinçə,  luular tilinçə,
Tək ol yeklər kumbandı yalaquk tilinçə,
Təlim üküş tınlığlamıq tili  sanınça 
Təgintürgü,  tutdurğu üçün könü nom nomlalım.
11 .Birikdürüp kin kəligmə ödtəki kalplarığ 
Bir kşanka anı barm birgərü kigürüp 
Birlə yana üç ödtəki ülgüsüz kalplarığ 
Biz kigürüp kşan uçka bışrunu biləlim.
12.Burun ertmiş öqdin,  uçtm kin ödkə təgi 
Buluq yıqak sayu ol ök bir yaqlığ 
Burk şark kılıp uğuluğsuz uluş idigin,
Bun orum birər koğta büdürü irəlim.
2S 2
13.  Körkidgülüg kiq küü kəlig kölüngü yig yorığ 
Körüg Maytri körklə buyan uz bilgə biligig 
Körşi yorığ samadılığ küç küsünlər üzə
Köni tuyunmaklığ küçig köqülçə yığalım
14.  Kılılmışça kılmç küçin kıra alkıp arıtıp 
Kımıraşur nışvam küçin kıduyu tükədip 
Kırmalayur şımnu küçin kızğaru korkıdıp 
K m ığ üzə tolpı tüzün küçin büdkərəlim.
15,Oğrap edgü umuğ bolğu okıdı nomlağu 
Oyı kirgü, uz arıdğu,  umunğu küsəgü 
Uzun ödün  tapığ kılğu  uşatı  ür kişəgü 
Uç kıdığ yok ulsuz,  tüpsüz taluylar keçəlim.
lö.Tuyu yapa üç ödtəki ol  kalığ utmışlar 
Tutğu bodı yorığlarm atruk kut kolunçm 
Tolpı  tüzün yorığın yim ə tolğurup,  tuşğurup 
Tuyunmuşlar iliginin  tuymakın tuyalım.
T ə rc ü m ə
1.  Ən əvvəlki doğum ilə  lotosda doğulaq,
Ertə qiymətli o burhanm sehrini görək,
Yaxşı  getmiş ölçüsüz parlaqlığ hüzurunda 
Yalansız,  həqiqi vyarkit alqışı alaq.
2.  Anlamlanların hökmdarınm  alqışını biz alıb 
Əbədi zamanın yüz min,  milyon rich çıxarıb
Bütün canlıların  faydasım yerinə yetirmək qüdrəti ilə 
Varlıqların arasında ondan Ötrü dolaşıb gəzək.
3.  Göl  suyunun lotosu kimi təm iz təm izlənərək 
Göy üzündəki günəş,  ay kimi tutulmadan gəzək 
H ər əm əldən, ehtirasdan,  şeytan şərindən, 
K eçər-gedər dünyanm yolundan xilas olaq.

4.  Korum*,lçoxlu faydalan diləyərsən verəli 
Bütün ətrafdakı uluslar boyu qoymadan dolaşıb 
Qorxuların, əziyyətlərin qoruyaraq uzaqlaşdırıb 
Qoruması lazım olmayan həqiqi tanrıya qoşularaq ilişək.
5.  Harada,  nə qədər ondan əlavə uluslar var isə 
Qalıqsız düz uyğun edilib qaliblər sıra ilə 
Qovuşdurulmuş camaat arasında Bodımant yerində 
Haçan isə oturanların hamısını görək.
6.  O da yanlış hər tərəfdəki canlılar nəsli 
Əsaslı dərdi yox, nəşəsi də çataraq 
Onların həqiqi dini faydasım tapmaqdan 
Bənzərsiz yaxşı dindar olmasını  istəyək.
7.  Tamamladı bir tək bənzər vücud, dil, könüllə 
Solğunlaşan hər nəcibin üsulunu verən
Bizə yol göstərən müdrik müəllim yaxşılar ilə 
Birləşib bir məkanda birlikdə  olaq.
8.  Qaliblərdən oyatmayaraq balaca yoluxub 
Gözəl vəz edilən yaxşı dinə bağlanaraq bərk tutub 
Ulu anlayanın üsulunu aydmlatmaq üçün
Uzun,  iraq dövrlər ilə o yol boyu gedək.
9. 
Çok
 basaraq biz 
bodı
 yolu boyu yürüyürük bərabərində 
Çadısımarı  olmağı bacarıb sonra çoxlu aləmlərdə 
Çandik çirkli evi tutub çıxış diləyərək
Sakit, təmiz,  kirsiz, günahsız çakşaput güdək.
10. Tanrıların dili ilə, əjdahalarm dili ilə 
Yaxud o cinlərin kumbandı insan dili  ilə 
Saysız çox canlıların dili sayı qədər 
Çatdığı, tutduğu üçün həqiqi din vəz edək.
* Tərcümə edə bilmədim.
2 İ