Yaz›flma Adresi / Address for Correspondence

Kronik Hepatit C Tedavi Yanıtlarının Tanımları

KHC tedavisi sırasında alınan yanıtların tanımları Tablo 

5’te gösterilmiştir (50,57,74).

Kronik Hepatit C’de Tedavinin Sonlandırılma 

Ölçütleri

İkili Tedavide İlaçların Kesilme Kuralları

PegIFN+RBV ikili tedavisinde 12. haftada başlangıç HCV 

RNA değerine göre 2 log’dan daha az azalma olması veya 24 

haftada HCV RNA’nın pozitif olması halinde tedavi sonlandı-

rılır (75-78).

Üçlü Tedavide İlaçların Kesilme Kuralları

TPV ile üçlü tedavide aşağıdaki durumlarda bütün ilaçlar 

kesilmelidir (79): [1] Tedavinin 4. veya 12. haftasında HCV 

RNA >1000 İÜ/ml olması; [2] tedavinin 24. haftasında HCV 

RNA’nın saptanabilir düzeyde olması; [3] tedavi sırasında 

negatifleşen HCV RNA’nın yeniden pozitifleşmesi veya HCV 

RNA düzeyinde >1 log artış saptanması (alevlenme).

BOC ile üçlü tedavide aşağıdaki durumlarda bütün ilaçlar 

kesilmelidir (80): [1] Tedavinin 12. haftasında HCV RNA >100 

İÜ/ml olması; [2] tedavinin 24. haftasında HCV RNA pozitif ol-

ması; [3] tedavi sırasında negatifleşen HCV RNA’nın yeniden 

pozitifleşmesi veya HCV RNA düzeyinde >1 log artış saptan-

ması.

Kronik Hepatit C’de Tedavi Öncesi Yapılması 

Gerekenler

KHC tanısı almış ve tedavi planlanacak olan hastaların, te-

davi başlamadan önce aşağıdaki üç farklı açıdan değerlendi-

rilmesi gerekir: [1] olası diğer karaciğer hastalıkları; [2] tedavi 

yanıtını öngörebilmek ve tedavi seçeneklerini belirlemek açı-

sından karaciğer hastalığının şiddetinin saptanması ve bazal 

virolojik göstergelerin değerlendirilmesi; [3] tedavide kullanı-

lacak ilaçların etkileyebileceği ve yan etki açısından izlenmesi 

gereken bazal göstergeler (50).

Olası Diğer Karaciğer Hastalıkları

Tüm hastalar eşlik edebilecek ve KHC’nin doğal seyrini 

etkileyebilecek diğer karaciğer hastalıkları açısından taran-

malıdır. Bunun için öncelikle HBV ve hepatit A virusu (HAV) 

için HBsAg, anti-HBs ve anti-HAV IgG tanı testleri yapılmalı, 

seronegatif olan hastalar aşılanmalıdır (81). Bunun yanında 

alkol kullanımı ve miktarı, HIV koinfeksiyonu, otoimmünite, 

genetik ya da metabolik hastalıklar (hemokromatoz, diabe-

tes mellitus, obezite), olası ilaç toksisiteleri araştırılmalıdır 

(50). Otoantikorlara (antinükleer antikor, ANA; “anti-smooth 

muscle” antikoru, ASMA; “anti-liver kidney microsomal” an-

tikoru, anti-LKM), serum demir ve demir bağlama kapasitesi 

ve ferritin düzeylerine bakılmalıdır (82). HCV infeksiyonu olan 

hastalarda insülin direnci ve tip 2 diabetes mellitus ile karşı-

laşılabilir. Bu nedenle tedavi öncesi açlık kan şekeri kontrol 

edilmelidir (83).

Karaciğer Hastalığının Şiddeti ve Bazal Virolojik Göstergeler

Karaciğer hastalığının şiddeti ve özellikle fibroz derecesi, 

tedavi sonuçlarını ve tedavi sonrası prognozu öngörebilmek 

açısından belirlenmelidir (50,84). Fibrozu belirlemede kara-

26 

Klimik Dergisi 2014; 27(Özel Sayı 1): 19-39

ciğer biyopsisi altın standard olmakla birlikte yapılması şart 

değildir. İnvazif olmayan yöntemlerle de fibroz belirlenebilir. 

Bu amaçla birtakım biyokimyasal göstergeler ve karaciğer 

elastikiyetini gösteren görüntüleme yöntemleri kullanılmak-

tadır. Bu testlerin büyük bir kısmı fibrozun varlığını ya da yok-

luğunu göstermekte, ancak derecelendirmesini yapamamak-

la birlikte son yıllarda kullanılan aspartat aminotransferaz 

(AST)/trombosit oranı indeksi, AST/ALT oranı gibi testlerle 

fibroz evrelemesi de kısmen yapılabilmektedir. İleri fibrozu 

olan hastalar da siroz açısından klinik (splenomegali, karında 

asit, palmer eritem, periferik telanjiyektaziler) ve laboratuvar 

(serum bilirübin ve albümin düzeyleri, protrombin zamanı) 

bulgularıyla değerlendirilmelidir (85-87).

Sirotik hastalar, Child-Pugh sınıflandırmasıyla hastalığın 

şiddetine göre üç sınıfa ayrılır: Sınıf A (≤6 puan): kompanse si-

roz; sınıf B (7-9 puan): ciddi fonksiyonel bozukluk; sınıf C (≥10): 

dekompanse siroz. Child-Pugh sınıflandırması Tablo 6’da ve-

rilmiştir (88).

Tedavi seçimi ve süresinin belirlenmesi ve tedavi sonuç-

larının öngörülebilmesi için HCV genotip tayini ve HCV RNA 

yükü değerlendirilmelidir. Yapılabiliyorsa subtip tayini prote-

az inhibitörleriyle tedavi yanıtını öngörmekte yararlı olabilir 

(50,89).

KHC tedavi sonucunu öngörmede değerlendirilebilecek 

parametrelerden birisi de hastaların ILB28 gen polimorfiz-

midir. HCV genotip 1 ile infekte olan hastalarda, IL28B için 

rs12979860 CC genotipi taşıyan hastalarda KVY oranları daha 

yüksektir (90). HCV genotip 2/3 ile infekte hastalarda da, HCV 

genotip 1 ile infekte hastalardaki kadar kesin olmamakla bir-

likte, ILB28 gen polimorfizmiyle KVY arasında ilişki saptan-

mıştır (91). Mutlaka yapılması gereken bir test olmamakla bir-

likte, tedavi verilecek KHC hastalarında, özellikle HCV genotip 

1 ile infekteyse, tedavi öncesi ILB28 genotipinin araştırılması 

tedavi sonuçlarını öngörmede yardımcı olabilir (50).

Olası Yan Etki İzleminde Bakılacak Bazal Parametreler

KHC için standard tedaviler uygulanırken, lökopeni, trom-

bositopeni, anemi ve tiroid fonksiyon bozuklukları gelişebi-

lir. Tedavi öncesinde tam kan sayımı, serbest T

3, 

T

4

 ve tiroid 

stimülan hormon (TSH) dahil tiroid fonksiyon testleri yapıl-

malıdır. Böbrek yetmezliklerinde RBV doz ayarlaması gereke-

ceği için kan üre azotu ve kreatinin değerlerine bakılmalıdır. 

IFN’ler gebelikte kontrindikedir; kadın hastalara tedavi öncesi 

gebelik testi yapılmalıdır (50).

Öneriler

1.  Kronik hepatit C’de tedavi öncesinde komorbiditeleri dış-

lamak için otoantikorlar (ANA, ASMA, anti-LKM), açlık kan 

şekeri, serum demir ve demir bağlama kapasitesi ve ferri-

tin düzeyleri, HBV, HAV ve HIV serolojilerine bakılmalıdır.

2.  HBV ve HAV için seronegatif olan hastalar aşılanmalıdır. 

3.  Tedavi yanıtını öngörebilmek ve tedavi süresini belirle-

mek için viral genotip, olanak varsa subtip araştırılmalıdır. 

4.  Biyopsi ya da invazif olmayan yöntemlerle karaciğer fibro-

zunun derecesi değerlendirilmeli ve duyarlı bir yöntemle 

HCV RNA kantitasyonu yapılmalıdır. 

5.  İleri fibrozu olan hastalar siroz açısından klinik ve labora-

tuvar olarak değerlendirilmeli, serum albümin ve bilirübin 

değerleriyle protrombin zamanına bakılmalıdır.

6.  Tedavi sırasında karşılaşılabilecek yan etkiler açısından 

gebelik testi, tam kan sayımı, böbrek fonksiyon testleri ve 

tiroid fonksiyon testleri yapılmalıdır.

Kronik Hepatit C’de Tedavi İndikasyonları

KHC infeksiyonunun tedavi edilmesinin en yaygın indi-

kasyonu karaciğerde gelişebilecek olan hasarın önlenmesidir 

(92). HCV’ye bağlı kompanse kronik karaciğer hastalığı olan 

tedavi almamış, tedavi olmak isteyen, herhangi bir kontrin-

dikasyonu olmayan tüm olgular tedavi için değerlendirilme-

lidir. İleri fibroz (Metavir F3-F4, Ishak F5-F6) ve klinik olarak 

anlamlı ekstrahepatik bulguları (semptomatik kriyoglobuline-

mi, HCV immün kompleks nefropatisi ve porphyria cutanea 

tarda) olan hastalarda tedavi indikasyonu bulunmaktadır (50, 

92). Fibroz değeri düşük veya fibrozu olmayan hastalarda te-

davi indikasyonu tartışmalıdır. Bu hastalar hastalığın doğal 

seyri ve ilerleme riski, komorbid durumlar ve hastanın yaşı 

göz önüne alınarak yeni geliştirilecek tedavi seçenekleri için 

bekletilebilir (50,55,93). KHC’de hastalığın şiddeti ve fibroz 

düzeyine göre tedavi bireyselleştirilebilir.

Öneriler

1.  HCV’ye bağlı kompanse sirozu olan tüm naif hastalar te-

davi edilmelidir. 

2.  Belirgin fibrozu olan (Metavir F3-F4, Ishak F5-F6) olan has-

talarda tedavi ertelenmemelidir.

3.  Hastalığın şiddeti ve fibroz skoruna göre tedavi bireysel-

leştirilebilir. 

Kronik Hepatit C Tedavisi

Genotip 1 ile İnfekte Naif Hastalarda Tedavi

KHC tedavi rehberlerinin güncellenmesinden sonra HCV 

genotip 1 ile infekte hastalardaki tedavi rejimini değiştiren 

önemli gelişmeler olmuştur. Bunlar, doğrudan etkili anti-

viral ajanların geliştirilip onaylanması (79,94,95) ve IL28B 

geninin yanındaki bir genetik polimorfizmin, gerek spontan 

gerekse tedavinin indüklediği HCV klirensiyle ilişkili olduğu-

nun gösterilmesidir (96, 97). Tüm dünyada 2011 yılına kadar, 

PegIFN+RBV kombinasyonu kullanılmaktaydı. Bu tedaviyle 

HCV genotip 1 hastalarındaki KVY hızları, Kuzey Amerika ül-

kelerinde %40 dolaylarında, Batı Avrupa’da %50 olarak sap-

tanmıştır. 2011 yılında aynı grup hastaların tedavisinde kul-

lanım için birinci kuşak doğrudan etkili antiviral ajanlar olan 

TVR ve BOC onaylanmıştır. Her ikisi de HCV NS3/4A serin 

Tablo 6. Child-Pugh Sınıflandırması (88)

 

 

 Puan

Klinik ve Laboratuvar Bulguları  1 

2 

3

Asit 

 

Yok Hafif  Orta

Serum bilirübini (mg/dl)  

<2 

2-3 

>3

Serum albümini (gr/dl) 

>3.5 

2.8-3.5 

<2.8

Protrombin zamanı   Saniye 

<4 

4-6 

>6

 

INR  <1.7 1.7-2.3  >2.3

Ensefalopati 

 

Yok  Derece Derece 

 

 

 

1-2  

3-4

Aygen B et al. Kronik Hepatit C Virusu İnfeksiyonunun Yönetimi          27

proteaz inhibitörü olan bu ilaçlar, PegIFN+RBV kombinasyo-

nuyla birlikte naif, tedavi deneyimli ve yanıtsız hastaların te-

davilerinde kullanılmıştır ve KVY hızlarında önemli artış sağ-

ladıkları kanıtlanmıştır (94). 

KHC tedavisindeki gelişmeler sürmektedir. Aralık 2013 

tarihinde Food and Drug Administration (FDA) tarafından 

onaylanarak piyasaya çıkan NS5B polimeraz inhibitörü sofos-

buvir (SOF), genotip 1 ile infekte hastalarda PegIFN a + RBV 

ile birlikte kullanılmaya başlanmıştır. 

HCV genotip 1 ile infekte naif KHC hastalarındaki güncel 

tedavi şeması Şekil 2 ve 3’te gösterilmiştir (50).

Öneriler

1.  Genotip 1 ile infekte KHC hastalarında PegIFN a-2a + RBV 

tedavisi optimal tedavi seçeneği olarak BOC veya TVR ile 

birlikte kullanılmalıdır. PegIFN a-2a (180 µg SC haftada 

bir) ya da PegIFN a-2b (1.5 µg/kg SC haftada bir) ve oral 

RBV (vücut ağırlığı <75 kg ise 1000 mg; vücut ağırlığı ≥75 

kg ise 1200 mg) verilmelidir.

2.  BOC ya da TVR, PegIFN a ve vücut ağırlığına göre dozu 

ayarlanan RBV olmadan tek başına kullanılmamalıdır.

3.  BOC, 800 mg, 7-9 saat arayla (3x800 mg; 3x4 tablet), ye-

meklerle birlikte, PegIFN a + RBV ile birlikte, ilk 4 hafta bu 

iki ajanla yapılacak olan öncü (“lead-in”) tedaviyi izleye-

rek, 24-44 hafta uygulanmalıdır. Sirotik olmayan hastalar-

da, HCV RNA, ilk 4 haftası öncü tedavi olmak koşuluyla, 

tedavinin 8. ve 24. haftalarında saptanamayacak düzey-

lere inerse, BOC içeren tedavi rejimi 28 haftada sonlan-

dırılmalıdır. BOC içeren tedavi rejiminde (BOC, PegIFN a 

+ RBV) HCV RNA düzeyi 12. haftada >100 İÜ/ml veya 24. 

haftada herhangi bir değerde bulunursa üçlü tedavi kesil-

melidir.

4.  TVR, 750 mg, 7-9 saat arayla (3x750 mg; 3x2 tablet), ye-

meklerle birlikte (30 gr yağla), PegIFN a + RBV ile birlikte 

12 hafta verilmeli; sonra kesilerek tedavi PegIFN a + RBV 

olarak 12-36 hafta daha sürdürülmelidir. Sirotik olmayan 

hastalarda, HCV RNA, tedavinin 4. ve 12. haftalarında sap-

tanamayacak düzeylere inerse, TVR içeren tedavi rejimi 

24 haftada sonlandırılmalıdır. TVR içeren tedavi rejiminde 

(TVR, PegIFN a + RBV) HCV RNA düzeyi 4. ve 12. haftada 

>1000 İÜ/ml veya 24. haftada herhangi bir değerde bulu-

nursa tedavi kesilmelidir.

5.  Sirozu olan hastalar PegIFN a + RBV ile birlikte BOC ya da 

TVR içeren tedavi rejimlerini en az 48 hafta kullanmalıdır. 

6.  HCV genotip 1 hastalarında, subtipten bağımsız olarak SOF 

(400 mg/gün) ve standard dozlardaki PegIFN a ve vücut ağır-

lığına göre hesaplanmış RBV toplam 12 hafta verilmelidir.

Üçlü Tedavi Alan Hastalarda Viral Direnç ve Direncin İzlemi

HCV 9.6 kb büyüklüğündeki genomuyla yüksek replikas-

yon kapasitesine sahip (10

10-12

 virion/gün) bir RNA virusudur. 

HCV’nin replikasyon kinetiği ve NS5B polimeraz aktivitesi-

nin (revers transkripsiyon, RT) hata düzeltme yeteneğinden 

yoksun olması viral replikasyon sırasında yüksek mutasyon 

sıklığına ve türümsülerin oluşmasına yol açmaktadır (16,99). 

HCV tedavilerinde kullanılan HCV NS3 serin proteazı hedef-

leyen TVR ya da BOC, genetik bariyeri düşük birinci kuşak 

direkt etkili antiviral olarak sınıflandırılmaktadır. Antiviral 

ilaç direnci çalışmalarına göre, HCV NS3 serin proteaz di-

rencinden sıklıkla V36, T54, V55, Q80, R155, D168 ve V170 

pozisyonlarında gelişen aminoasid değişiklikleri sorumlu 

tutulmaktadır (100,101).

KHC’nin direkt etkili antiviral tedavilerinde ilaca yanıtsızlı-

ğa yol açan mutasyonların (primer direnç) yanı sıra, HCV’nin 

replikasyon kapasitesini onaran mutasyonlar (kompansatu-

ar/sekonder direnç) da gelişebilmektedir. Buna örnek olarak 

V36M mutasyonu verilebilir. HCV genotip 1a infeksiyonlarının 

başarısız TVR tedavilerinde R155K + V36M mutasyon kom-

binasyonu sıklıkla saptanmaktadır (100,  102). Öte yandan 

KHC’nin direkt etkili antiviral tedavilerinde ilaca dirençli var-

yantlar doğal olarak meydana gelebilir ve bu varyantlar teda-

vi öncesinde bulunabilirler (101).

Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları 

Derneği Viral Hepatit Çalışma Grubu (Klimik-VHÇG)’nun 

2013 yılında Türkiye’de ulusal düzeyde yaptığı çalışma-

da PegIFN+RBV+TVR tedavisi başlanan 56 KHC’li hastanın 

13’ünde (%25) tedavi öncesinde V36L, T54S, V55A, I132V, 

L155I ve G156S mutasyonlarının saptandığı, ancak bu hasta-

lardan sadece 2’sinde (%3.5) tedavi sırasında L155I, G156S 

mutasyonlarından dolayı klinik direnç (viral alevlenme) ge-

liştiği belirlenmiştir. Klimik-VHÇG’nin ulusal HCV ilaç direnci 

çalışmasında DNA popülasyon sekanslama tekniği kullanıl-

mış ve HCV genomunun 1027-1658. arasındaki NS3 kodonla-

rı (proteaz bölgesi) çalışılmıştır (103). Kısıtlı sayıda yapılmış 

gerçek yaşam verisi çalışmalarına göre dünyada tedavi ön-

cesinde %4-28 oranında TVR direnç mutasyonlarının (V36L, 

T54A/S, V55A, Q80K/R, R155I/K/M/T, A156S, D168Q ve V170T) 

saptandığı bildirilmiştir (104-107).

28 

Klimik Dergisi 2014; 27(Özel Sayı 1): 19-39

Şekil 2. PegIFN + RBV + BOC tedavisi alan hastalarda izlem (Kaynak 

50’den uyarlanmıştır).

Hafta

HCV

RNA

0

4

12

24

KES

KES

KES

PegIFN/RBV + TVR

PegIFN/RBV

Saptanamaz

Saptanamaz

uHVY

24 hafta

tedavi

Saptanamaz

Saptanamaz

Saptanamaz

Saptanabilir

48 hafta

tedavi

Saptanabilir

>1000 İÜ/ml

Saptanabilir

<1000 İÜ/ml

Saptanabilir

>1000 İÜ/ml

Saptanabilir

<1000 İÜ/ml

Şekil 3. PegIFN + RBV + BOC tedavisi alan hastalarda izlem (Kaynak 

50’den uyarlanmıştır)

Hafta

HCV

RNA

0

4

8

12

24

PegIFN/RBV

PegIFN/RBV + BOC

48 hafta

tedavi

28 hafta

tedavi

KES

KES

Saptanamaz

Saptanamaz

Saptanamaz

Saptanabilir

Saptanabilir

>100 İÜ/ml

Saptanamaz

Erken yanıt

Saptanabilir

Geç yanıt

Saptanabilir

<100 İÜ/ml

Saptanamaz

KHC’li hastaların NS3 serin proteaz inhibitörleriyle tedavi-

lerinde hasta uyumunun son derece önemli olduğu, uyumsuz 

hastalarda var olan NS3 inhibitörü direnç mutasyonlarının 

tedavi başarısızlığına yol açabileceği bildirilmektedir. Buna 

karşılık uyumsuz hastalarda HCV RNA yükünün sık izlemiyle 

tedavi başarısızlığını ve direnci erkenden saptamak mümkün 

olabilir (108).

HCV NS3 serin proteaz inhibitörleriyle tedavilerinde çap-

raz direncin gelişmesi mümkündür (104,108,109). Klimik-

VHÇG’nin çalışmasında saptanan V55A ve G156S mutas-

yonları (5/56 hastada; %9) TVR/BOC çapraz direncinden 

sorumlu tutulmaktadır (103). Çapraz dirençten sıklıkla T54A/S, 

R155K/T, A156S/V/T mutasyonları da sorumlu tutulmaktadır 

(104,108,109). Öte yandan ortaya çıkabilecek yüksek dirençli 

varyantların (R155K/T, A156S/V/T) zaman içinde viral ortama 

hakim olabilecekleri ve bu nedenle viral alevlenme saptandı-

ğında tedavinin hemen kesilmesi önerilmektedir (110).

KHC’nin üçlü tedavilerinde KVY elde edebilmek için has-

ta uyumunun yanı sıra ilaç direnci analizleri de hasta yöneti-

minin bir parçası olmalıdır. Önümüzdeki dönemde onay al-

ması ve kullanıma girmesi beklenen yeni NS3/4A proteaz ve 

nükleoz(t)id/non-nükleozid NS5A/B replikasyon kompleks in-

hibitörlerinde ilaç direnci yönetimi gerekli olabilir. İlaç direnci 

analizleri, tedavi öncesi basamakta doğal dirençten sorumlu 

varyantların ortaya çıkarılmasında, tedavi sırasında gelişebi-

lecek viral alevlenmeden sorumlu mutasyonların gösterilme-

sinde ve tedavinin kesilmesi kararının alınmasında yararlı ve 

gerekli olabilir.

Öneriler

1.  KHC’li hastaların NS3 serin proteaz inhibitörleriyle tedavi-

lerinde gelişen viral alevlenmeden hastanın uyumsuzluğu 

ya da ilaç direnci mutasyonları sorumlu olabileceğinden, 

NS3 inhibitörü direnç mutasyon analizi tedavide hasta yö-

netiminin bir parçası olmalıdır. 

2.  Direnç analizlerinde DNA popülasyon sekanslama tekniği 

rutin olarak kullanılmalıdır.

3.  KHC’de antiviral ilaç direnci analizleri, tedavi öncesi basa-

makta doğal dirençten sorumlu varyantların ortaya çıka-

rılmasında, tedavi sırasında gelişebilecek viral alevlenme-

den sorumlu mutasyonların gösterilmesinde ve tedavinin 

kesilmesi kararının alınmasında yararlı ve gerekli olabile-

ceği akılda tutulmalıdır.

Genotip 1 ile İnfekte Naif Hastalarda İkili Tedavinin Yeri

İkili tedavi daha ucuz olması ve yan etkisinin üçlü tedavi-

ye göre daha az olması nedeniyle seçilmiş hasta gruplarında 

veya TVR ve BOC tedavilerinin kontrindike olduğu hastalarda 

ilk seçenek olabilir (111). ILB28 genotipi CC olan hastalarda 

ikili tedaviyle elde edilen başarı oranı üçlü tedaviye benzer-

dir (97,112). BOC içeren rejime başlamak üzere öncü tedavi 

yapılan hastalarda, 4. haftada HCV RNA kaybı geliştiğinde de 

tedavi ikili olarak sürdürülebilir (50). 

İkili tedavide PegIFN a-2a (180 µg SC haftada bir) + RBV 

(1000-1200 mg /kg/gün) veya PegIFN a-2b (1.5 µg/kg SC haf-

tada bir) + RBV (800-1400 mg/kg/gün) kullanılır. Standard te-

davi süresi 48 haftadır. HVY alınan ve başlangıçtaki HCV RNA 

düzeyi düşük olan (<800 000 İÜ/ml) hastalarda tedavi 24 haf-

tada kesilebilir. Geç viral yanıt veren hastalarda tedavi süresi 

72 haftaya kadar uzatılabilir (113-119).

Öneriler

1.  Genotip 1 naif KHC hastalarında BOC ve TVR’nin kontrin-

dike olduğu durumlarda PegIFN a-2a veya PegIFN a-2b + 

RBV ile ikili tedavi yapılması düşünülmelidir. 

2.  ILB28 genotipi CC olan hastalarda öncelikle ikili tedavi dü-

şünülmelidir.

3. PegIFN a ve RBV ile öncü tedavi alan hastalarda HVY alın-

dığında, tedavinin BOC eklemeden sürdürülmesi düşü-

nülmelidir.

Genotip 2, 3, 4, 5 ve 6 ile İnfekte Naif Hastalarda Tedavi

Bu infeksiyonların tedavisinde, PegIFN a-2a (180 µg SC 

haftada bir) ya da PegIFN a-2b (1.5 µg/kg SC haftada bir) 

olarak kullanılır. RBV ise HCV genotipine göre farklı dozlarda 

kullanılır. SOF içeren rejimlerde RBV dozu <75 kg olanlarda 

1000 mg/gün, ≥75 kg olanlarda 1200 mg/gün olmalıdır. SOF 

eklenmeyen kombinasyon rejimlerinde RBV'nin HCV genotip 

2 ve 3 infeksiyonlarında 800 mg/gün, HCV genotip 4, 5 ve 6 

infeksiyonlarında ise kiloya ayarlanmış dozda (15 mg/kg/gün) 

kullanımının yeterli ve etkin olduğu bildirilmiştir (50,55). SOF 

dozu tüm genotiplerde 400 mg/gün olarak önerilmektedir 

(98). Tedaviye yanıt olasılığını azaltan belirteçlerin (vücut kit-

le indeksi >25, insülin direnci, metabolik sendrom, ileri düzey 

fibroz, ileri yaş) bulunduğu olgularda kiloya ayarlı RBV teda-

visinin KVY oranlarını artırdığı gösterilmiştir (120). 

HCV genotip 2 ile infekte olanlarda SOF+RBV tedavisi-

nin 12 hafta kullanılması, 24 haftalık PegIFN+RBV tedavisine 

göre daha etkin bulunmuştur. HCV genotip 3 ile infekte olan-

larda SOF+RBV tedavisinin 24 hafta kullanılması veya tedavi 

süresinin azaltılması amaçlanan olgularda SOF+PegIFN+RBV 

tedavisinin 12 hafta kullanılması, KVY oranlarını artırmakta-

dır. IFN kullanabilecek HCV genotip 4 ile infekte hastalarda 

SOF+PegIFN+RBV tedavisinin 12 hafta kullanılması, IFN kul-

lanamayan hastalarda SOF+RBV tedavisinin 24 hafta kullanıl-

ması önerilmektedir. HCV genotip 5 ve 6 ile infekte hastalarda 

SOF+PegIFN+RBV tedavisinin 12 hafta kullanılması öneriler 

arasındadır (98).

Genotip 2, 3, 4, 5 ve 6 HCV ile infekte hastalarda ilaç kulla-

nım algoritmi Tablo 7’de verilmiştir.

Öneriler

1.  SOF içeren rejimlerde RBV dozu <75 kg olanlarda 1000 

mg/gün, ≥75 kg olanlarda 1200 mg olmalıdır.

2.  SOF eklenmeyen tedavi rejimlerinde RBV, HCV genotip 

2/3 infeksiyonlarında 800 mg/gün ve HCV genotip 4/5/6 

infeksiyonlarında 15 mg/kg/gün olarak kullanılmalıdır.

3.  SOF tüm genotiplerde 400 mg/gün olarak kullanılmalıdır.

4.  HCV genotip 2 ile infekte hastalarda SOF+RBV 12 hafta 

kullanılmalıdır.

5.  SOF ile tedavi edilemeyen HCV genotip 2 ile infekte hasta-

lar PegIFN+RBV ile 24 hafta tedavi edilmelidir.

6.  HCV genotip 3 ile infekte hastalarda SOF+RBV 24 hafta 

kullanılmalıdır.

7.  HCV genotip 3 ile infekte hastalarda tedavi süresinin azal-

tılması amaçlanarak 12 haftalık SOF+PegIFN+RBV tedavi-

si kullanılmalıdır.