Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu



Yüklə 7,78 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə35/115
tarix25.04.2017
ölçüsü7,78 Mb.
#15742
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   115

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 



Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 



 

www.kitabxana.net

 



 

Milli Virtual Kitabxana 

 

179 


Dükan sahibi divardan asılmış kerosin lampasını təzəcə yandırmışdı. Lampadan tutqun, amma 

insana rahatlıq gətirən xəfif işıq yayılırdı. Dükan sahibi təxminən altmış yaşlarında, arıq, beli 

azacıq bükülmüş, uzun burunlu adam idi. Qalın şüşəli eynək arxasındakı gözlərinin xeyirxah 

ifadəsi vardı. Saçları demək olar ki, tamam ağarmışdı, qaşları isə sıx və qara idi. Eynəyi, yumşaq 

və nəcib davranışı, qara məxmərdən olan nimdaş pencəyi ona ziyalı, ədəbiyyat, yaxud musiqi 

sahəsində çalışan adam görkəmi verirdi. Səsi bir az batıq çıxsa da, məlahətli idi. Prolların 

əksəriyyətindən fərqli olaraq, danışığında ləhcə hiss edilmirdi. 

"Əgər tək ümid varsa, o da prollara olan ümiddir"-gündəliyində belə yazmışdı. Mistik inancın və 

gözgörəsi səfehliyin qarışığı olan bu ifadə bayaqdan beynində fırlanırdı. Deyəsən bir vaxtlar 

Sent-Pankras vağzalının yerləşdiyi şimal-şərq səmtinə, yoxsullar məhəlləsinə gəlib çıxmışdı. 

Əyri-üyrü qapıları olan kiçik ikimərtəbəli evlərin sıralandığı, daş döşənmiş küçə ilə gedirdi. 

Qapılar hamısı səkiyə açılırdı və bəlkə bu səbəbdən də adama siçovul yuvalarını xatırladırdı. 

Küçə boyu orada-burada çirkab gölməçələrinə təsadüf olunurdu. Həm giriş qapılarının önündə 

və içərisində, həm də hər iki tərəfə açılan dar dalanlarda xeyli adam gözə dəyirdi. Dodaqlarını 

bayağı tərzdə rəngləyib qızartmış gənc qızlar, onların dalınca sülənən ərgən oğlanlar, qızların on-

on beş ildən sonrakı vəziyyətlərinin əyani nümunəsi adlandırıla bilən iri dallı, şişman qadınlar, 

ayaqlarını bir-bir götürüb qoyan beli bükülmüş qarılar, çirkli gölməçələrdə oynayan, analarının 

qışqırtısını eşidən kimi qaçıb dağılışan ayaqyalın, başıaçıq, çirkli-paslı uşaqlar ətrafı bürümüşdü. 

Az qala hər üç-dörd pəncərədən biri sınıq idi, çalın-çarpaz taxtalarla mıxlanmışdı. Uinstona, 

demək olar ki, bir kimsə diqqət yetirmirdi. Amma arada onu ehtiyat qarışıq maraqla süzən tək-

tük adamlar da tapılırdı. Qapıların birinin qarşısında eni ilə uzunu eyni olan iki qadın qırmızı 

əllərini önlüklərinin üstündə çarpazlayıb oturmuşdu. Yaxınlaşanda danışıqlarının bir neçə 

cümləsi qulağına çatdı.  

- Hə, deyirəm, bunlar hamısı çox yaxşıdır, deyirəm. Mənim yerimdə olsaydın sən də eyni şeyi 

eləyərdin, deyirəm. Kənarda durub danışmaq asandır, mənim çəkdiklərimi sən də çəksəydin 

deyirəm...  

- Elədir, - deyə o birisi təsdiqləyirdi. - Elə məsələ də bundadır.  

Səslər qəfildən kəsildi. Tuşlarına çatanda qadınlar məkrli halda susub diqqətlə ona baxdılar. 

Düşmən kimi baxmırdılar, sanki qarşılarına indiyə qədər görmədikləri qəribə bir heyvan 

çıxıbmış kimi, qorxu və ehtiyatla gözdən keçirirdilər. Partiya üzvünün göy kombinezonu bu 

küçələrdə nadir hallarda görünürdü. Konkret bir işin olmadan belə yerlərə gəlməyin özü 

ağılsızlıq idi. Patrullarla rastlaşsaydı, mütləq saxlayacaqdılar. "Sizin sənədlərinizə baxa 

bilərikmi, yoldaş? Burada nə edirsiniz? Işdən saat neçədə çıxmısınız? Evə həmişə bu yolla 

gedirsiniz?" - və buna bənzəyən digər suallar. Evə hər dəfə fərqli yolla getmək qadağan 

edilməmişdi. Lakin Fikir Polisi hər gün yolunu dəyişməyindən xəbər tutsaydı, nəzarətə 

götürülməyin üçün kifayət idi.  

Birdən bütün küçə hərəkətə gəldi. Hər tərəfdən xəbərdarlıq çığırtıları eşidildi. Adamlar dovşan 

kimi qaçıb özlərini içəri saldılar. Uinstonun bir neçə addımlığındakı qapıdan cavan bir qadın 

küçəyə sıçradı, gölməçədə oynayan oğlan uşağının golundan yapışıb ani hərəkətlə önlüyünə 

bükdü, təzədən geri qaçdı. Eyni anda tində əyninə qarmonabənzər qara kostyum geyinmiş kişi 

göründü, Uinstona tərəf qaçıb əli ilə yuxarını göstərərək: 

- Parovoz! - deyə qışqırdı.-Yuxarı bax, komandir! Parovoz gəlir. Indicə düz başına düşəcək. Tez, 

tez ol yerə uzan.  

Prollar nədənsə raket mərmisinə parovoz deyirdilər. Uinston bir göz qırpımında üzü üstə yerə 

sərildi. Prollar belə təsadüflərdə heç vaxt yanılmırdılar. Mərminin səsdən sürətli hərəkət 

etməsinə baxmayaraq, elə bil hansısa bir instinkt düşmə istiqamətini bir neçə saniyə əvvəl onlara 

xəbər verirdi. Uinston əlləri ilə başını tutmuşdu. Partlayış səsi bütün küçəni lərzəyə saldı. Belinə 


 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 



Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 



 

www.kitabxana.net

 



 

Milli Virtual Kitabxana 

 

180 


yağış damlaları kimi tappıltı ilə nəyinsə töküldüyünün fərqinə vardı. Bir azdan silkələnib ayağa 

duranda şüşə qırıqları olduğunu gördü.  

Yoluna davam etdi. Təxminən iki yüz addımlıqda mərmi bir neçə evi dağıtmışdı. Göydən hələ də 

qara tüstü sütunu sallanırdı. Əhəng tozunun içindən güclə görünən adamlar artıq dağıntı yerinə 

toplaşırdılar. Düz qarşısında, səkinin ortasında kiçik əhəng tozu qalağı vardı. Üstündə tünd 

qırmızı rəngli ləkə görünürdü. Uinston qalağa yaxınlaşanda ləkə saydığı şeyin biləyindən 

qopmuş insan əli olduğunu gördü. Köpüklənmiş qıpqırmızı qanın dəymədiyi yerlərdə əlin sanki 

gipsdən düzəldilmiş kimi ağappaq və hamar olduğu diqqətini çəkdi.  

Təpiklə vurub əli çirkli gölməçəyə atdı. Adamlara yaxınlaşmamaq üçün sağ tərəfdəki döngəyə 

buruldu. Üç-dörd dəqiqə gedəndən sonra partlayış zonasından çıxdı. Ətrafdakı küçələr heç nə 

olmayıbmış kimi öz solğun və miskin həyatını sürdürməkdə idi. Axşam saat səkkizə yaxınlaşırdı. 

Prolların pivə dükanlarında (ona öz aralarında pab deyirdilər) iynə atsaydın yerə düşməzdi. 

Aramsız açılıb-örtülən çirkli qapılardan hər tərəfə turşumuş pivə, sidik və çürük taxta 

ovuntusunun iyi yayılırdı. Küçənin tinindəki evin yanında bir-birinə sıxılmış üç kişi dayanmışdı. 

Ortadakı əlində açıq qəzet tutmuşdu, qalan iki nəfər isə onun çiyinləri üzərindən diqqətlə qəzetə 

baxırdılar. Nisbətən yaxına gələndə də Uinston sifətlərinin ifadəsini seçə bilmədi. Amma 

hərəkətlərindən hansısa məsələ ilə çox bərk maraqlandıqları sezilirdi. Yəqin mühüm bir xəbəri 

oxuyurdular. Onlara lap yaxınlaşanda üçlük birdən ayrıldı. Iki nəfər əl-qollarını ölçə-ölçə qızğın 

mübahisəyə başladılar. Belə getsə bir az sonra yumruqlar işə düşəcəkdi.  

- Qulaq as, gör sənə nə deyirlər, başıboş! Yeddi rəqəmi ilə qurtaran nömrə axırıncı on dörd ayda 

bir dəfə də udmayıb.  

- Mən isə deyirəm udub! 

- Mən isə deyirəm yox! Son iki ilin bütün nəticələrini evdə kağıza yazmışam. Hər şeyi saat 

dəqiqliyi ilə qeydə alıram. Bir də sənə deyirəm ki, yeddi ilə qurtaran... 

- Yox, elə məhz yeddi ilə qurtaran udub. Mən o nömrəni əzbər bilirəm. Son rəqəmləri dörd və 

yeddi idi. Fevral ayında, fevralın ikinci yarısında... 

- Yalansa sənin lap!.. Dedim axı, hamısını olduğu kimi yazıram. Yenə deyirəm, bir dəfə də olsun 

sonu yeddi rəqəmi ilə... 

- Day bəsdir, qurtarın! -deyə üçüncü adam mübahisəyə qatıldı.  

Aydın idi-onlar Lotereya haqqında danışırdılar. Bir neçə addım aralanandan sonra Uinston 

çevrilib arxaya baxdı. Yenə sifətləri qızarıb pörtmüş halda, qışqıra-qışqıra, əllərini ölçə-ölçə 

mübahisə edirdilər. Lotereya özünün həftəlik nağılvari uduşları ilə prolların ciddi maraq 

göstərdiyi ən mühüm ictimai hadisə idi. Təxminən bir neçə milyon adam üçün Lotereya uduşu 

həyatın yeganə də olmasa, əsas məqsədlərindən biri sayıla bilərdi. Lotereya onların sevinci, 

ümidi, dəliliyi, intellektual fəallıq mənbəyi idi. Maraq o qədər böyük idi ki, hətta oxuyub-

yazmağı güclə bacaran adamlar da Lotereya söhbəti ortaya gələndə mürəkkəb hesablama 

məharəti və qeyri-adi yaddaş nümayiş etdirirdilər. Böyük bir dəstə uduş sistemlərinin, uğur 

qazanmaq ehtimallarının, hətta gözmuncuğularının satışından yaxşı pul qazanırdı. Uinstonun 

Rifah Nazirliyinin nəzarəti altında olan lotereya biznesi ilə heç bir əlaqəsi yox idi. Amma hər 

tirajdan sonra elan edilən böyük uduşların, əslində, mövcud olmadığını bilirdi. ( Partiyada bunu 

bilməyən yox idi). Yalnız kiçik məbləğlər ödənilirdi. Böyük məbləğləri isə xəyali şəxslər 

udurdular. Okeaniyanın ayrı-ayrı hissələri arasında normal əlaqənin olmadığı şəraitdə bu 

saxtakarlığı həyata keçirmək elə də çətin iş deyildi.  

"Əgər tək ümid varsa, o da prollara olan ümiddir". Bu fikirdən bərk yapışmaq lazımdır. Əlbəttə, 

onu sözlə ifadə edəndə güclü səslənir, ümid yeri saydığın adamlara yaxından baxanda isə, belə 


 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 



Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 



 

www.kitabxana.net

 



 

Milli Virtual Kitabxana 

 

181 


fikrə düşməyin özü qəhrəmanlıq kimi görünür. Burulduğu küçə üzü aşağı enirdi. Buralar ona 

dumanlı da olsa tanış gəlirdi. Əsas küçə haradasa yaxınlıqda olmalı idi. Qabaqdan danışıq səsi 

gəlirdi. Dar küçənin qurtaracağında meydançaya enən pilləkənlər vardı. Bu meydançda çox vaxt 

köhnə, öləzimiş tərəvəz satırdılar. Yalnız indi harada olduğunu xatırladı. Buradan böyük 

prospektə çıxış vardı. Beş dəqiqəlik məsafədəki növbəti döngədə xırdavat dükanı yerləşirdi. İndi 

gündəliyini yazdığı qeyd kitabçasını da oradan tapmışdı. Bir az aralıdakı dəftərxana ləvazimatı 

satılan dükandan isə qələmlə mürəkkəb almışdı.  

Pilləkənin başında bir anlıq ayaq saxladı. Küçənin üzbəüz səmtində ilk baxışdan şüşələri tutqun 

görünən, əslində isə tozdan çirklənib-bozarmış balaca, çirkli pivəxana vardı. Beli bükülmüş, 

amma hərəkətlərindən diribaşlıq yağan, ağ bığları xərçəng ayaqlarını xatırladan bir qoca cırıltılı 

qapını açıb özünü pivəxanaya saldı. Dayanıb ətrafına baxan Uinston fikirləşdi ki, yaşı səksəni 

haqlayan bu qoca Inqilab zamanı yəqin orta yaşlı bir adam olub. Həm bu qoca, həm də onun 

həyatdakı tək-tük yaşıdları yoxa çıxmış kapitalizm dünyası ilə əlaqənin sonuncu bağlarıdır. 

Partiyada həyata baxışları Inqilabdan əvvəl formalaşan belə adamlar çox az idilər. Əllinci və 

altmışıncı illərin böyük təmizləmələri zamanı köhnə nəsil nümayəndələrinin çoxu məhv 

edilmişdi. Tək-tük salamat qalanları isə elə qorxutmuşdular ki, ağıl və düşüncə qabiliyyətlərini 

həmişəlik itirmişdilər. Odur ki, əsrin birinci yarısı haqqında az-çox həqiqəti danışmağa qabil 

adamları (əgər belələri vardısa) yalnız prolların arasından tapmaq olardı. Uinston uşaqlar üçün 

tarix kitabından gündəliyinə köçürdüyü sətirləri xatırladı. Ağlına dəli bir fikir gəldi. Bu dəqiqə 

pivəxanaya girəcək, qoca ilə tanış olacaq, suallarına cavab istəyəcək. Ona deyəcək: "Zəhmət 

olmazsa, danışın, uşaqlıq illərinizi necə keçirmisiniz? O zaman həyat necə idi? Yaşayış bizim 

vaxtdakından yaxşı idi, yoxsa pis?"  

Sonradan qorxub fikrindən daşınmamaq üçün tələsik addımlarla aşağı endi, dar küçənin qarşı 

tərəfinə keçdi. Ağılsızlıq etdiyini bilirdi. Düzdür, prollarla danışmağa, yaxud onların 

pivəxanalarına getməyə rəsmən qadağa qoyulmamışdı. Lakin belə qəribə hərəkətin diqqətdən 

kənarda qalacağını düşünmək də sadəlövhlük olardı. Əgər patrullar gəlsəydilər, qəflətən halı 

pisləşdiyindən bura girdiyini deyə bilərdi. Buna çətin inanacaqdılar. Qapını itələyib açan kimi 

qaxsımış pendir və qıcqırmış pivə iyi burnuna vurdu. İçəri girəndə pivəxanadakıların səs-küyü 

yarıbayarı azaldı. Uinston arxanı görməsə də hamının gözlərini onun göy rəngli partiya 

kombinezonuna zillədiyini hiss edirdi. Əllərindəki kiçik oxlarla küncdəki hədəfi nişan alıb atan 

oyunçular da azı yarım dəqiqəliyinə ara verdilər. Arxasınca gəldiyi qoca piştaxtanın qabağında 

barmenlə-iri bədəni, əyri burnu və kök əlləri olan cavan oğlanla höcətləşirdi. Əllərində pivə 

parçları dayanmış müştərilər bu mənzərəni seyr edirdilər. 

- Səndən adam kimi xahiş edirlər, - qoca sinəsini qabağa verib xoruzlanırdı. -Sən isə deyirsən ki, 

bu avara pivəxananda bir pintlik parç yoxdur.  

- Başa düşmürəm, bu pint dediyin nə zəhrimardır, - deyə barmaqlarının ucu ilə piştaxtaya 

dayaqlanan barmen soruşurdu.  

- Eşitdiniz nə deyir? Hələ adını barmen qoyub, pintin nə olduğunu bilmir. Pint yarım kvartadır. 

Dörd kvarta isə bir qallondur. Bəlkə burada sənə əlifba öyrətməliyəm?  

- Ömrümdə eşitməmişəm, - barmen eynini pozmadan dilləndi. - Biz litrlə, yarım litrlə satırıq. 

Pivə parçlarının hamısı da göz qabağındadır.  

- Istədiyim sadəcə bir pint pivədir, -qoca sakitləşmək bilmirdi. - Bir pint pivə süzmək sənə belə 

çətindir? Mənim vaxtımda sizin bu lənətə gəlmiş litrlər, yarım litrlər yox idi.  

- Sənin vaxtında hamımız ağacda yaşayırdıq,-barmen müştərilərə baxıb mübahisəyə son qoyan 

tərzdə dilləndi.  


 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 



Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 



 

www.kitabxana.net

 



 

Milli Virtual Kitabxana 

 

182 


Möhkəm gülüşmə düşdü. Uinstonun gəlməsi ilə yaranan naqolaylıq öz-özünə aradan götürüldü. 

Qocanın tükləri ağarmış sifəti indi də qızarıb pörtmüşdü. Əsəbiliklə geri dönəndə Uinstonla 

toqquşdu. Uinston hörmətlə onun qoluna girdi.  

- İcazə verin, sizi pivəyə qonaq eləyim, - dedi.  

- Siz çox nəcib adamsınız, - deyə qoca yenə bayaqkı kimi sinəsini qabağa verdi. Deyəsən, heç 

Uinstonun əynindəki göy rəngli kombinezonu da görməmişdi. Hikkəli əda ilə barmenə tərəf 

çevrildi. - Bir pint pivə süz. Bir pint deyirəm, başa düşdün? 

Barmen iki yarım litrlik parçı piştaxtanın altındakı çəlləkdə yaxaladı, qara-qəhvəyi rəngə çalan 

pivə ilə doldurub onlara tərəf itələdi. Prolların pablarında pivədən başqa heç nə vermirdilər. 

Amma onlara cin satılmasa da, tünd içki tapmaq elə də çətin deyildi. Ox atanlar təzədən 

qızışmışdlar. Piştaxtanın qabağına toplaşan adamlar isə yenə Lotereya biletlərindən danışırdılar. 

Uinstonun burada olması deyəsən hamının yadından çıxmışdı. Qoca ilə pəncərənin qarşısındakı 

masada üzbəüz oturmuşdular. Heç kəsin söhbətlərini eşidəcəyindən qorxmadan arxayın danışa 

bilərdilər. Bura gəlməklə özünü böyük təhlükə qarşısında qoymuşdu. Amma xoşbəxtlikdən, 

pivəxanada teleekran yox idi. Buna içəri girən kimi diqqət yetirmişdi.  

- Mənə bir pint də süzə bilərdi, - deyə parçın arxasından sifəti güclə görünən qoca yenə 

deyinirdi. - Yarım litr azdır. Heç pivənin dadını əməlli-başlı hiss etmirsən. Bir litr isə çoxdur. 

Sonra tualetin yolunda qalırsan. Hələ qiymətini demirəm.  

- Siz cavanlıq illərindən bəri yəqin çoxlu dəyişikliklərin şahidi olmusunuz, - deyə Uinston 

ehtiyatla söhbətə başladı.  

Qoca nurunu itirmiş göy gözləri ilə əvvəlcə oxatanların hədəfinə, sonra piştaxtaya, sonda isə 

ayaqyolunun qapısına baxdı. Sanki Uinstonun soruşduğu dəyişiklikləri bu pivəxanada axtarırdı.  

- Əla pivə olurdu, - deyə, nəhayət, dilləndi. - Qiyməti də ucuz idi. Mən cavan olanda yaxşı aşağı 

dərəcəli pivələr vardı. Pintini dörd pensə satırdılar. Söhbət, əlbəttə, müharibədən əvvəlki vaxtdan 

gedir.  

- Hansı müharibədən? - Uinston dəqiqləşdirmək istədi. 

- Müharibə elə həmişə müharibədir,-qoca öz aləmində suala aydınlıq gətirdi. Parçı götürüb 

sinəsini qabağa verdi, çiyinlərini düzəltdi.  

- Sizin sağlığınıza içirəm, - dedi. 

Nazik boğazındakı hülqumu bir neçə dəfə sürətlə qalxıb endi. Parçdakı pivə son damlasına qədər 

içilmişdi. Uinston piştaxtaya yaxınlaşıb iki yarımlitrlik parçla geri qayıtdı. Deyəsən qoca özünün 

bir litrə qarşı bayaqkı etirazını yaddan çıxarmışdı. 

 

- Siz yaşda məndən çox böyük olarsınız, - Uinston söhbəti təzələdi. -Yəqin mən doğulanda artıq 



yaşa dolmuş insan idiniz. Ona görə də köhnə dövrü, Inqilabdan əvvəlki illəri yaxşı 

xarıtlamalısınız. Mən yaşda olan adamların o dövr haqqında, əslində, heç bir təsəvvürü yoxdur. 

Bu barədə biz yalnız kitablardan oxuya bilərik. Kitablarda yazılanlar isə doğru olmaya da bilər. 

Ona görə sizin fikirlərinizi eşitmək istərdim. Tarix kitablarında Inqilabdan əvvəlki həyatın 

indikindən tamamilə fərqli olduğu göstərilir. Təsəvvürümüzə gətirmədiyimiz dəhşətli zülm, 

haqsızlıq, dilənçilik hökm sürürmüş. Elə burada, Londonda adamların çoxu doğulandan ölənə 

qədər qarın dolusu yeməyə möhtac qalırmışlar. Camaatın yarısı ayaqyalın gəzirmiş. Gündə on iki 

saat işləyirmişlər. Doqquz yaşında məktəbi atırmışlar. On adam bir otaqda yatırmış. Kiçik bir 

azlıq-adlarına kapitalist deyilən bir neçə min adam isə bütün sərvət və hakimiyyəti öz əllərinə 

keçiribmişlər. Gözə dəyən hər şey onların imiş. Zəngin evlərdə yaşayır, qapılarında otuz 



 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 



Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 



 

www.kitabxana.net

 



 

Milli Virtual Kitabxana 

 

183 


qulluqçu saxlayır, avtomobillərdə, yaxud dörd at qoşulmuş güzgülü karetalarda gəzirmişlər, 

şampan şərabları içir, başlarına silindr qoyurmuşlar. 

Qoca birdən-birə dirçəldi. 

- Silindir? - deyə soruşdu. -Yaxşı oldu ki, bu sözü yada saldınız. Elə mən də dünən silindr 

barəsində fikirləşirdim. Səbəbini özüm də bilmirəm. Fikirləşirdim ki, gör, neçə ildir ki, silindr 

görmürəm. Haqlısınız, silindr vardı. Mən özüm axırıncı dəfə gəlinimin dəfnində başıma silindr 

qoymuşdum. Hələ o vaxtlar... Ilini deyə bilməyəcəyəm. Azı əlli il bundan qabaq olardı. Əlbəttə, 

yəqin başa düşürsünüz ki, həmin silindri dəfn mərasimi üçün birovuz götürmüşdüm. 

- Silindrin heç bir əhəmiyyəti yoxdur, bunu elə-belə dedim,-Uinston tələsik söhbətin yönünü 

dəyişməyə çalışdı. -Əsas məsələ kapitalistlərdir. Deyilənə görə kapitalistlər, ruhanilər, 

hüquqşünaslar, vəkillər, onların böyür-başında fırlanan adamlar dünyaya ağalıq edirmişlər. Hər 

şey onların xeyrinə işləyirmiş. Siz, sadə fəhlələr isə bu adamların qulu, köləsi imişsiniz. Sizinlə 

istədikləri kimi rəftar edirmişlər. Məsələn, istəsələr qaramal kimi gəmiyə yükləyib Kanadaya 

göndərə bilərmişlər. Istəsələr, arvadlarınızla, qızlarınızla yata bilərmişlər. Sizi doqquz dilli 

qırmancla döydürə bilərmişlər. Siz onlarla üzbəüz gələndə mütləq papağınızı çıxarıb təzim 

etməli idiniz. Hər kapitalistin əhatəsində bir dəstə lakey olurmuş. 

Qoca yenidən canlandı. 

- Lakey! Gör bu sözü neçə illərdir eşitməmişəm. Lakey! Adam doğrudan da cavanlıq çağlarını 

xatırlayır. Bazar günləri günortadan sonra bəzən natiqlərə qulaq asmaq üçün Hayd-Parka 

gedirdim. O vaxtlar bu parkda kimlər olmurdu -Xilas Ordusu, Roma katolikləri, yəhudilər, 

induslar...Orada bir nəfər də vardı. Indi adını yadıma sala bilmirəm. Çox güclü natiq idi. Oh, nə 

sözlər deyirdi! Lakeylər deyirdi, burjuaziyanın lakeyləri! Hakim təbəqənin əlaltıları! Tüfeylilər... 

bir gör sözü hara gətirib çıxarırdı. Hə, bir də goreşənlər. Dəqiq yadımdadır, onlara goreşən 

deyirdi. Əlbəttə, yəqin başa düşürsünüz ki, bütün bunlar leyboristlərə aid idi.  

Uinston qoca ilə söhbətin alınmadığını hiss etdi. 

- Bilirsiniz, mən nəyi öyrənmək istəyirdim? - deyə bir də maraqlandığı mövzuya qayıtmağa 

çalışdı. -Necə fikirləşirsiniz, o zaman özünüzü daha azad sayırdınız, yoxsa indi? O zaman bir 

insan kimi sizə bəslənilən münasibət necə idi? Keçmiş vaxtlarda, hakimiyyətdə varlı adamların 

olduqları dövrdə... 

- Lordlar Palatasının, - qoca nəyi isə xatırlayıbmış kimi əlavə etdi.  

- Lap elə Lordlar Palatası olsun. Bilmək istərdim ki, siz kasıb, onlar isə varlı olduqlarına görə 

sizinlə aşağı təbəqənin adamları kimi rəftar edirdilər? Doğrudurmu ki, siz onlara "ser" deməli və 

qarşılaşanda papağınızı çıxarmalı idiniz? 

Qoca dərin fikrə getdi. Yalnız parçdakı pivənin dörddə birini içəndən sonra suala cavab verdi.  

-Elədir, -dedi. -Onları görən kimi əlimizi papağımıza atmağımız xoşlarına gəlirdi. Belə hərəkətlə 

öz ehtiramını bildirirdin. Əslinə baxsan, bu mənim çox da ürəyimdən deyildi. Amma tez-tez 

papağımı çıxarmalı olurdum. Başqa yol yox idi.  

- Sizdən soruşduqlarımın hamısını tarix kitablarından oxumuşam. Ona görə də maraqlıdır: elə 

olurdumu ki, bu zəngin adamlar, yaxud onların nökərləri sizi itələyib səkinin kənarındakı su 

arxına yıxsınlar? 

- Bir dəfə məni itələmişdilər,-deyə qoca cavab verdi. - Lap dünənin hadisəsi kimi yadımdadır. 

Avarçəkmə yarışmalarından sonra... Bu yarışmalardan sonra yamanca şuluqluq salırdılar. Mən 

Şaftsberi-avenyuda təsadüfən cavan bir oğlanla qarşılaşdım. Görkəminə baxırsan, çox nəcib 


 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 



Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 



 

www.kitabxana.net

 



 

Milli Virtual Kitabxana 

 

184 


adamdır, əla kostyum, qara palto geyib, başına silindr qoyub. Səki ilə gedir, amma küçəyə 

sığmır. Təsadüfən ona toxundum. "Korsan, - dedi,- yolu görmürsən?" "Olmaya səkini satın 

almısan?" - deyə soruşuram. "Qudurmusan? - mənə deyir. - Bu dəqiqə sənin boş başını yerindən 

qopararam". "Görürəm, sərxoşsan,-deyirəm. - Polis çağıraram, nəfəsini də çəkə bilməzsən". 

Bəlkə də inanmayacaqsınız, yaxamdan yapışıb elə zərblə itələdi ki, az qaldım avtobusun təkərləri 

altına düşüm. Onda mən də cavan idim. Cavabını verə bilərdim. Amma nə edəsən, olmurdu. 

Uinstona köməksizlik hissi hakim kəsilmişdi. Qocanın yaddaşı ancaq xırda, vecsiz detalların 

qorunub saxlandığı anbarı xatırladırdı. Heç bir əhəmiyyətli məlumat almadan onu bütün günü 

sorğu-suala tutmaq olardı. Yəqin Partiyanın tarixi müəyyən mənada həqiqidir, hətta tam həqiqət 

ola bilər. Uinston sonuncu cəhdə əl atdı.  

- Bəlkə fikirlərimi aydın ifadə edə bilmirəm, - dedi. -Diqqətlə qulaq asın, görün nə demək 

istəyirəm. Siz uzun ömür yaşamısınız, həyatınızın yarısı Inqilabdan əvvəlki dövrə təsadüf edib. 

Məsələn, 1925-ci ildə artıq ağlı kəsən adam idiniz. Yadınızda qalanlara əsasən deyə bilərsinizmi 

ki, həyat 1925-ci ildə yaxşı idi, yoxsa indi yaxşı, yaxud pisdir? Əgər seçim imkanınız olsaydı o 

dövrdə, yoxsa indi yaşamağı daha üstün tutardınız?  

Qoca diqqətlə oyunçuların ox atdıqları hədəfə baxırdı. Pivəsini bayaqkından fərqli olaraq asta-

asta içib qurtardı. Içki onu xumarlandırdığından söhbətləri daha barışdırıcı və fəlsəfi ahəng 

almışdı.  

- Məndən hansı cavabı gözlədiyinizi bilirəm. Yəqin fikirləşirsiniz ki, təzədən cavan olmaq 

istədiyimi deyəcəyəm. Adamların çoxu təzədən cavanlıq illərinə qayıtmaq arzusundan danışırlar. 

Cavan olanda həm güclü, həm də sağlamsan. Mən yaşa çatanda isə xəstəliklər yaxandan əl 

çəkmir. Ayaqlarımın ağrısı çox əziyyət verir. Sidik kisəm isə dəhşətli vəziyyətdədir. Hər gecə 

altı-yeddi dəfə yerimdən durub tualetə qaçmalı oluram. Amma qocalığın da öz üstünlükləri var. 

Bəzi məsələlərdən canın qurtarır. Qadınlardan birdəfəlik əlini üzürsən. Bunun özü böyük işdir. 

Inanırsan ki, son otuz ildə qadınla olmamışam? Hec vecimə də deyil. Əsas budur.  

Uinston kürəyini pəncərənin çərçivəsinə söykədi. Söhbəti davam etdirməyin mənası yox idi. 

Yenə pivə götürmək istəyirdi. Amma qoca qəfil ayağa qalxıb cəld özünü yan tərəfdəki 

ayaqyoluna saldı. Normasından artıq içdiyi yarım litr öz təsirini göstərmişdi. Uinston bir-iki 

dəqiqə oturub qarşısındakı boş pivə parçına baxdı, sonra ayaqlarının onu küçəyə necə çəkib 

aparmağından heç özünün də xəbəri olmadı. Fikirləşirdi ki, ən çoxu iyirmi ildən sonra böyük və 

sadə bir suala - "Həyat Inqilabdan əvvəl yaxşı idi, yoxsa indi daha yaxşıdır?"sualına cavab 

tapmaq, ümumiyyətlə, mümkün olmayacaq. Əslində, indi də bu sualın cavabı yoxdur, çünki 

köhnə dövrün tək-tük şahidləri iki epoxa arasında müqayisə aparmaq qabiliyyətindən 

məhrumdurlar. Onlar iş yoldaşları ilə boş mübahisə, itmiş velosiped nasosunun axtarılması, 

çoxdan ölmüş bacısının sifətindəki ifadə, yetmiş il bundan əvvəl səhər çağı qopan dəhşətli 

tozanaq və s. kimi minlərlə mənasız təfərrüatı xatırlayırlar, amma həyati əhəmiyyətli məsələlər 

diqqətlərindən kənarda qalır. Onlar kiçiyi görən, böyüyün isə fərqinə vara bilməyən qarışqalara 

bənzəyirlər. Əgər yaddaş pozulubsa, yazılı mənbələr saxtalaşdırılıbsa, o zaman Partiyanın 

insanların həyatını yaxşılaşdırması ilə bağlı irəli sürdüyü iddiaları qəbul etmək lazımdır. Çünki 

ilkin vəziyyəti yoxlamaq, müqayisə aparmaq üçün əldə heç bir qaynaq yoxdur və bundan sonra 

heç zaman olmayacaq.  

Burada fikirlərinin ardıcıllığı qəflətən pozuldu. Ayaq saxlayıb ətrafına baxdı. Yaşayış evlərinin 

arasına girmiş bir neçə balaca, qaranlıq dükanın yerləşdiyi dar küçədə dayanmışdı. Düz başının 

üstündə artıq bozarmış, amma bir zamanlar, yəqin ki, qızılı rəngə çalan üç metal şar asılmışdı. 

Buralar ona tanış gəlirdi. Əlbəttə! Qeyd kitabçası aldığı xırdavat dükanının bir neçə addımlığında 

dayanmışdı.  



Yüklə 7,78 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   115




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin