Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

141 

Düşündüyünü eləmədi. Çünki mənasız olduğunu bilirdi. RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ!-

şüarını yazmağı ilə yazmamağı arasında heç bir fərq yoxdu. Gündəlik tutmağı ilə tutmamağı 

arasında heç bir fərqi yoxdu. Hər iki halda Fikir Polisinin əlinə düşməsi an məsələsi idi. O, suç 

işləmişdi. Hətta qələmi kağıza toxundurmasa belə, cinayət törətmişdi. Özü də bütün digər 

suçluluqların kökündə dayanan cinayət! Əməlinin adı fikir cinayəti idi. Fikir cinayətini həmişə 

gizli saxlamaq mümkün olan iş deyildi. Müəyyən dövr ərzində, hətta illər boyu başını salamat 

saxlaya bilərdin. Lakin əvvəl-axır onların əli mütləq sənə də çatacaqdı. 

Bu işi həmişə gecə görürdülər. Həbs eləməyə gecələr gəlirdilər. Qəflətən yuxudan oyadırlar, 

kobud əl çiynindən yapışıb səni silkələyir, işığı düz gözünə salırlar. Sərt simalı adamlar yatağını 

dövrəyə alır.. Əksər hallarda heç bir məhkəmə keçirilmirdi, həbslər barəsində məlumat 

verilmirdi. Adamlar bir qayda olaraq gecələr yoxa çıxırdılar. Adın siyahılardan silinirdi, 

gördüyün işlərlə bağlı xatırlatmalar hər yerdən pozulurdu, mövcudluq faktın inkar olunurdu, 

həmişəlik unudulurdun. Artıq sən yox idin. Ləğv edilmişdin, yoxa çıxarılmışdın, öz aralarında 

dedikləri kimi, buxara çevrilmişdin.  

İsteriya bir anlığa yenə Uinstona hakim kəsildi. Tələsə-tələsə əyri-üyrü hərflərlə cızmaqara 

eləməyə başladı: 

məni güllələyirlər bunun mənə heç bir dəxli yoxdur gülləni boynumun arxasından vuracaqlar 

bunun mənə dəxli yoxdur rədd olsun böyük qardaş həmişə gülləni boynun arxasından vururlar 

mənə dəxli yoxdur rədd olsun böyük qardaş 

Stulun arxasına söykəndi. Belə vahiməyə düşməsindən özü də yüngülcə pərt olmuşdu. Bir an 

sonra isə ildırım vurmuş kimi yerində quruyub qaldı. Qapı döyülürdü.  

Deməli, gəldilər! Siçan kimi nəfəsini içinə çəkib gözləyirdi. İlk cəhddən sonra qapı açılmasa 

çıxıb gedəcəklərinə zəif də olsa ümid bəsləyirdi.. Yox, qapıya vurulan zərbələr təkrarlanmağa 

başladı. Belə vəziyyətdə ən axmaq hərəkət ləngiməkdir. Ürəyi təbil kimi şiddətlə döyünürdü. 

Üzünün ifadəsi isə uzun illərin təcrübəsi nəticəsində dəyişməz qalmışdı. Uinston ayağa qalxdı, 

ağır addımlarla qapıya yaxınlaşdı.  

 

II fəsil 

 

Yalnız əlini qapının dəstəyinə uzadanda masanın üstündəki gündəliyinin açıq qaldığını gördü. 

Səhifə RƏDD OLSUN BÖYÜK QARDAŞ! -şüarı ilə dolu idi. Hərflər kifayət qədər iri və aydın 

yazıldığından, otağın o biri başından da oxunurdu. Ağlasığmaz səfehliyə yol vermişdi. Amma 

bunu nə üçün elədiyinin fərqində idi. Vahimə içərisində olduğu anlarda da yaş mürəkkəbin 

yayılıb ağ vərəqləri korlamamasından ötəri qeyd kitabını örtmək istəməmişdi.  

Sinə dolu nəfəs alıb qapını açdı. Dərhal da bədənindən xoş bir yüngüllük hissi keçdi. Dəhlizdə 

qırışmış sifətli, seyrək və pırtlaşıq saçlı, bət-bənizi qaçmış zavallı görkəmli qadın dayanmışdı.  

- Bağışlayın, yoldaş,-qadın daha çox zingiltini xatırladan boğuq səslə danışmağa başladı, - 

deməli, evə qayıtdığınızı düşünməklə səhv eləməmişəm. Zəhmət olmasa gəlib bizim mətbəxdə 

qab yuyulan yerə baxa bilməzsiniz ki? Deyəsən suyun yolu tutulub.  

Qadın mərtəbə qonşusunun xanımı missis Parsons (Partiya "missis" sözünü o qədər də təqdir 

etmirdi, bütün qadınlara "yoldaş" deyə müraciət eləmək tələb olunurdu, amma yenə də bəzi 

qadınlara özün də istəmədən "missis" deyirdin) idi. Təqribən otuz yaşı olardı. Amma yaşından 

çox böyük görünürdü. Yaxından baxanda adamda elə təəssürat yaranırdı ki, sifətindəki qırışların 

arası tozla doludur. Uinston koridora çıxıb qadının ardınca getdi. Demək olar ki, hər gün belə 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

142 

könüllü təmir işləri ilə məşğul olmaq lazım gəlirdi. "Qələbə" binası köhnə tikililərdən idi. 1930-

cu ildə, ya da təxminən ona yaxın dövrdə inşa edilmişdi. Artıq sökülüb dağılırdı. Tez-tez 

tavandan və divarlardan suvaq parçaları qopub yerə tökülürdü, bərk şaxta olan kimi borular 

partlayırdı, dam axıdırdı. Qar yağanda istilik sistemi qənaət məqsədi ilə tamam söndürülmədiyi 

vaxtlarda yalnız yarı gücü ilə işləyirdi. Öz imkanın daxilində olmayan təmir üçün çoxsaylı 

rəhbər komissiyaların sərəncamı tələb edilirdi. Onlar isə adicə bir pəncərə çərçivəsinin 

dəyişdirilməsi ilə bağlı azı iki il yazışma aparırdılar.  

- Əlbəttə, əgər Tom evdə olsaydı,-qadın ardınca gələ-gələ mızıldanırdı.  

Parsonsların mənzili onunkundan böyük idi. Buradakı miskinlik isə bir başqa cür idi. Otaqdakı 

əşyaların hamısı əzilib-didilmiş, tapdanmış vəziyyətdə idi. Sanki hər şey az öncə burada meydan 

sulayan böyük və qəzəbli bir heyvanın ağzından çıxmış, tapdağı altında qalmışdı. Döşəməyə 

idman avadanlığı-xokkey ağacları, boks əlcəkləri, boşalmş futbol topu, cırıq mayka, astarı üzünə 

çevrilmiş, tər iyi verən bir cüt şort səpələnmişdi. Masanın üstündə çirkli qab-qacaqla birlikdə 

əzik-üzük dəftərlər gözə dəyirdi. Divardan Gənclər Ittifaqının və Kəşfiyyatçıların qırmızı 

bayraqları, Böyük Qardaşın iri plakatı asılmışdı. Bütün binada olduğu kimi, burada da havaya 

burunlarının çoxdan öyrəşdiyi bişmiş kələm qoxusu hopmuşdu. Həm də Parsonsların mənzilində 

kələm qoxusu başqa bir üfunətlə-tünd tər qoxusu ilə qarışmışdı. Səbəbini bilməsən də nəfəs alan 

kimi kəskin tər iyini indi özü evdə olmayan şəxsin hər yerə hopdurduğunun fərqinə varırdın. 

Qonşu otaqda kimsə hələ də teleekrandan eşidilməkdə olan hərbi marşı darağın və tualet 

kağızının köməyi ilə yamsılamağa çalışırdı.  

- Uşaqlardır, - missis Parsons qonşu otağın qapısına qorxa-qorxa baxıb dilləndi,- Bu gün evdən 

çıxmayıblar. Yenə də həmişəki kimi... 

Qadında sözünü yarımçıq qoymaq şakəri vardı. Mətbəxdəki qab yuyulan yer ağzına qədər bişmiş 

kələmdən də pis iy verən çirkli, yaşılımtıl yaxantı ilə dolmuşdu. Uinston dizi üstə çöküb borunun 

birləşən yerinə baxdı. Fiziki işi heç sevmirdi. Aşağı əyilməkdən isə lap zəhləsi gedirdi. Çünki 

ardınca onu mütləq öskürək tuturdu. Missis Parsons köməksiz vəziyyətdə dayanıb baxırdı.  

-Əlbəttə, Tom evdə olsaydı, iki dəqiqəyə hər şeyi yoluna qoyardı,-deyə qadın yenə danışmağa 

başladı.-Belə işləri sevir. Əli işə yaxşı yatır. Tomun...  

Tom Parsons onunla birlikdə Həqiqət Nazirliyində işləyirdi. Çox gombul, amma cəld adam idi. 

Heyrətamiz səfehliyi ilə seçilirdi. Gic entuziazma qapılmışdı. Partiyanın stabilliyini təmin etməli 

olan Fikir Polisindən də ürəklə, ən başlıcası isə, könüllü şəkildə özünü ən ağır işlərin altına 

verirdi. Onu otuz beş yaşında Gənclər Ittifaqının sıralarından güclə uzaqlaşdırmışdılar. Gənclər 

Ittifaqına gələnə qədər isə Kəşfiyyatçılar sırasında vaxtından bir il artıq qalmağı bacarmışdı. 

Nazirlikdə xüsusi əqli qabiliyyət tələb etməyən kiçik vəzifə tuturdu. Eyni zamanda Idman 

Komitəsinin, habelə turist yürüşlərinin, kortəbii nümayişlərin, qənaət kampaniyalarının və digər 

könüllü tədbirlərin təşkili ilə məşğul olan bütün digər komitələrin ən fəal üzvü idi. Qəlyanını 

tüstülədərək təvazökar qürurla dörd il ərzində hər axşam Ictimai Mərkəzdə keçirilən tədbirlərdən 

birini də buraxmadığından danışırdı. Boşa çıxmış səylərlə dolu həyatının ayrılmaz yol yoldaşı 

olan kəskin tər iyi ayaq basdığı hər yerdə onu müşayiət edirdi. Hətta özü çıxıb gedəndən sonra da 

iy Parsonsun az əvvəl olduğu yerə hopub qalırdı.  

- Sizdə qayka açarı yoxdur ki? - Uinston borunun birləşdiyi yerə bir də baxıb soruşdu. 

- Qayka açarı? - gözləri önündə elə bil qəflətən heydən düşən missis Parsons təkrarladı. - Düzü, 

heç bilmirəm. Bəlkə uşaqlar... 

Ayaq tappıltıları və dodaq qarmonu kimi istifadə olunan darağın səsi eşidildi. Uşaqlar otağa 

girdilər. Missis Parsons açarı gətirmişdi. Uinston suyu açıb buraxdı, borunun dirsəyindən iyrənə-

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

143 

iyrənə bir çəngə tük çıxardı. Sonra barmaqlarını krandan axan soyuq suyun altında bacardığı 

qədər bərk-bərk yuyub o biri otağa keçdi. 

- Əllər yuxarı! - kimsə arxadan vəhşi səslə qışqırdı. 

Onu oyuncaq tapança ilə hədəfə götürmüş doqquz-on yaşlarında qəşəng oğlan uşağı sürünüb 

masanın altından çıxdı. Özündən iki yaş kiçik bacısı da əlindəki kiçik ağac parçası ilə qardaşını 

yamsılayırdı. Ikisi də Kəşfiyyatçı uniforması sayılan göy rəngli qısa şort, boz köynək geymiş, 

boyunlarına qırmızı dəsmal bağlamışdılar. Uinston istəyinin xilafına da olsa, əllərini yuxarı 

qaldırdı. Oğlanın özünü aparmasında elə aşkar qəddarlıq vardı ki, bütün bu hərəkətləri uşaq 

oyunu adlandırmaq çətin idi.  

- Sən satqınsan! - Oğlan qışqırmağa başladı. - Sən fikir cinayətkarısan. Avrasiya casususan. Səni 

güllələyəcəm! Buxara çevirəcəm. Duz mədənlərinə göndərəcəm! 

Qəflətən ikisi də "Satqın!","Fikir cinayətkarı!"-deyə qışqırışaraq Uinstonun ətrafında atılıb-

düşməyə başladılar. Qız qardaşının hər bir hərəkətini təqlid eləməyə çalışırdı. Davranışları 

hələlik bir az çəkingən görünən, amma tezliklə həqiqi adamyeyənə çevriləcək pələng balalarının 

oyununa bənzəyirdi. Oğlanın baxışlarından qarşısına hansısa pis məqsəd qoymuş adamın 

amansızlığı sezilirdi. Deyəsən, Uinstonu ya oyuncaq tapançası ilə vurmaq, ya da təpikləmək 

istəyirdi. Fikirləşdi ki, bir müddət sonra balaca bu işlərin öhdəsindən əla gələcək. Sadəcə, bir az 

da böyüməyi lazımdır. Hələ yaxşı ki, indi əlində tutduğu tapança həqiqi deyil... 

Missis Parsonsun baxışları qorxu içərisində gah Uinstondan uşaqlara, gah da əksinə çevrilirdi. 

Bu otaq daha işıqlı idi. Uinston maraq içində qadının üzünə baxıb bayaqkı zənnində 

yanılmadığına inandı. Sifətindəki qırışların arasına həqiqətən də toz dolmuşdu. 

- Yaman səs-küy salırlar, - missis Parsons dilləndi. - Bu gün edama baxmağa gedə 

bilmədiklərindən belə hirsləniblər. Mənim aparmağa vaxtım yoxdur. Tom isə hələ işdən 

qayıtmayıb. 

- Niyə gedib dar ağacından asılanlara baxa bilmədik? - deyə oğlan qulaqbatırıcı səslə qışqırdı. 

- Mən də asılanlara baxmaq istəyirəm! Mən də asılanlara baxmaq istəyirəm!- ətrafda atılıb-düşən 

qız da tutuquşu kimi qardaşının ardınca təkrarlayırdı.  

Uinston hərbi cinayətlərdə təqsirləndirilən Avrasiya əsirlərinin bu axşam Parkda edam 

ediləcəklərini xatırladı. Təxminən ayda bir dəfə camaata belə tamaşalar göstərirdilər. Edam 

mərasimləri populyarlıq qazanmışdı. Uşaqlar bu mərasimə baxmaq üçün xüsusən bərk 

canfəşanlıq edirdilər. Uinston missis Parsonsla sağollaşıb qapıya tərəf yönəldi. Koridorla beş-altı 

addım getməmişdi ki, boynunun ardında yandırıcı ağrı hiss etdi. Elə bil ətinə qızardılmış məftil 

basmışdılar. Geriyə çevriləndə missis Parsonsun oğlunu zorla dartıb otağa saldığını, uşağın isə 

əlindəki quşatanı cibinə soxduğunu gördü.  

- Qoldsteyn! - deyə qapı örtülməmiş uşaq qışqırdı. Bu anda Uinstonu hər şeydən çox missis 

Parsonsun boz sifətinə həkk olunmuş dilsiz qorxu hissi heyrətləndirdi.  

Otağına qayıdıb cəld teleekranın önündən sivişdi, boynunu ovuşdura-ovuşdura keçib masanın 

arxasında əyləşdi. Daha musiqi verilmirdi. Əvəzində əsəbi hərbçi səsi xüsusi həvəslə Islandiya 

ilə Farer adaları arasında lövbər salmış yeni Üzən Qalanın təchiz edildiyi silahlar haqqında 

danışırdı. 

"Belə uşaqlarla bu zavallı qadının aqibəti faciə ilə qurtaracaq" - Uinston missis Parsons haqqında 

düşünməyə başladı. - Bir, uzağı iki ildən sonra analarını ideya səbatsızlığında suçlamaq üçün 

gecə-gündüz onu güdəcəklər. Indiki dövrdə bütün uşaqlar dəhşətdirlər. Ən pisi isə budur ki, 

Kəşfiyyatçılar dərnəyi kimi təşkilatların köməyi ilə onları sistemli şəkildə ipə-sapa yatmayan 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

144 

balaca vəhşilərə çevirirlər. Bu da onların köməyi ilə nə vaxtsa Partiya intizamının əleyhinə 

çıxmaq istəyinin qarşısını həmişəlik almağa kömək edir. Balacalar Partiyanı, Partiya ilə bağlı hər 

şeyi ilahiləşdirmək dərəcəsinə varırlar. Mahnılar, küçə yürüşləri, bayraqlar, nümayişlər, 

çiyinlərinə tədris tüfəngləri götürüb meydanda addımlamaları, şüar qışqırmaları, Böyük Qardaşa 

sitayiş-hamısı, hamısı hələlik balacalara cəlbedici oyun kimi görünür. Onların qəzəb və 

amansızlığını yadfikirlilərin, Dövlətin düşmənlərinin, xaricilərin, satqınların, ziyankarların, fikir 

cinayətkarlarının əleyhinə yönəldirlər. Otuz yaşlı valideynlərin öz uşaqlarından qorxmaları az 

qala adi hala çevrilib. Buna əsasları da var. Elə həftə olmur ki, "Tayms"da yeniyetmə casus 

ovçusunun -"balaca qəhrəman"ın (qəzet onları həmişə belə adlandırırdılar) valideynlərini 

etibardan salan hansısa ifadəni eşidib ata-analarını Fikir Polisinə təslim etməsi barədə xəbərə 

təsadüf olunmasın. 

Boynuna dəyən rezin "güllənin" yeri hələ də ağrıdırdı. Gündəliyinə nə yazacağını özü də 

bilmədən həvəssiz halda qələmi əlinə götürdü. Yenidən O`Brayen haqqında fikirləşməyə başladı.  

Bir neçə il bundan əvvəl... Neçə il? Yəqin ki, yeddi il olardı,- yuxuda zülmət kimi qaranlıq 

otaqda dolaşdığını görmüşdü. Yan tərəfdəki bir nəfər ona "Biz heç vaxt qaranlıq olmayan yerdə 

görüşəcəyik!"- demişdi. Həm də bu sözlər əmr kimi yox, çox sakit şəkildə sözarası, adi məlumat 

kimi çatdırmışdı. Uinston isə dayanmadan otaqda var-gəl edirdi. Maraqlıdır ki, o vaxt yuxuda 

eşitdiyi sözlərə elə də ciddi əhəmiyyət verməmişdi. Yalnız aradan illər keçəndən sonra sözlər 

ona belə əhəmiyyətli görünməyə başlamışdı. Uinston yuxunu O`Brayenlə ilk görüşündən əvvəl, 

yoxsa sonra gördüyünü, nə də eşitdiyi səsin O`Brayenə məxsusluğu qərarına nə zaman gəldiyini 

heç cür yadına sala bilmirdi. Amma istənilən halda səs sahibini tanımışdı. Yuxuda onunla 

danışan O`Brayen idi.  

Uinston heç vaxt, hətta Nifrət Ikidəqiqəliyində baxışları bir anlığa qəribə şəkildə rastlaşandan 

sonra da O`Brayenin dost, yoxsa düşmən olduğunu kəsdirə bilməmişdi. Əslində bunun elə böyük 

əhəmiyyəti də yox idi. Aralarında dostluq hissindən də önəmli sayıla biləcək qarşılıqlı anlaşma 

yaranmışdı. O`Brayen "Biz heç vaxt qaranlıq olmayan yerdə görüşəcəyik"-demişdi. Uinston bu 

sözlərin mənasını başa düşməmişdi. Lakin onun hansısa yolla mütləq həqiqətə çevriləcəyinə 

inanmışdı.  

Teleekrandakı danışığa ara verildi. Boğanaq otağa aydın və qulağa xoş gələn şeypur sədaları 

yayıldı. Ardınca yenə diktorun səsi eşidildi.  

"Diqqət! Diqqət! Az öncə Malabar cəbhəsindən təcili xəbərlər almışıq. Qoşunlarımız Cənubi 

Hindistanda parlaq qələbə qazanmışlar. Sizə bildirməliyəm ki, az sonra çatdıracağım məlumat 

müharibəni əhəmiyyətli dərəcədə sonluğuna yaxınlaşdırmışdır. Məlumatı dinləyin". 

"İndi gərək bəd xəbərlər gözləyək" - deyə Uinston fikirləşdi. Zənnində yanılmamışdı. Avrasiya 

ordusunun darmadağın edilməsi ilə əlaqədar qanlı döyüş səhnələrinin təsvirindən, öldürülən və 

əsir götürülənlərin miqdarı ilə bağlı ağlagəlməz rəqəmlərin oxunuşundan sonra gələn həftədən 

etibarən şokolad normasının otuz qramdan iyirmi qrama endiriləcəyi bildirildi.  

Uinston yenə gəyirdi. Cinin təsiri yerini əzginlik hissinə buraxaraq bədənindən çıxmışdı. 

Teleekranda ölkə sakinlərinə ya qələbəni bayram etmək, ya da əllərindən alınmış şokoladı 

unutdurmaq üçün "Sənə, Okeaniya" marşı səslənirdi. Oturduğu yerdən ekrana düşməsə də, 

Uinston ayağa qalxıb farağat vəziyyəti almalı oldu.  

"Sənə, Okeaniya!" marşı yüngül musiqi ilə əvəzləndi. Uinston arxası teleekrana çevrili halda 

pəncərəyə yaxınlaşdı. Hava əvvəlki kimi işıqlı və soyuq idi. Haradasa uzaqda partlayan raket 

gurultusunun boğuq əks-sədası eşidildi. Indi hər həftə Londona təxminən iyirmi-otuz belə raket 

düşürdü. 

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

145 

Aşağıda, küçədə külək cırıq plakatı yenə də şiddətlə divara çırpır, üstündəki INGSOS sözü gah 

açılır, gah da görünməz olurdu. Ingsos. Ingsosun müqəddəs dayaqları. Yenidil, ikifikirlilik, 

keçmişi dəyişdirmək imkanları. Uinstona elə gəldi ki, okeanın dibindəki meşədə dolaşır, əcaib 

varlıqlar arasında yolunu itirib, sanki özü də həmin əcaib varlıqlardan biridir. Yalqızlığından 

dəhşətə gəlmişdi. Keçmiş ölmüşdü. Gələcəyi təsəvvürə gətirmək mümkün deyildi. Indi burada 

yaşayan yeganə insan övladı olduğuna inana bilərdimi? Partiyanın hakimiyyətinin sona qədər 

davam edib-etməyəcəyini necə öyrənmək olardı? Cavab kimi Həqiqət Nazirliyinin ağ fasadına iri 

hərflərlə yazılmış üç şüar gözləri önünə gəldi. 

MÜHARİBƏ - SÜLHDÜR 

AZADLIQ - KÖLƏLİKDİR 

CƏHALƏT - QÜVVƏDİR 

Cibindən iyirmi beş sentlik metal pul çıxardı. Onun bir üzündə kiçik, aydın hərflərlə həmin 

şüarlar, o biri üzündə isə Böyük Qardaşın başı həkk olunmuşdu. Hətta xırda pulun üstündə də 

Böyük Qardaşın baxışları insanı təqib edirdi. Sikkələrdə, markalarda, kitab cildlərində, 

bayraqlarda, plakatlarda, siqaret qutularında-hər yerdə, hər yerdə Böyük Qardaş vardı. Hara ayaq 

bassan, bu baxışlar səni izləyir, bu səs səni öz sehrində saxlayırdı. Yuxuda, yaxud ayıqda, yemək 

yeyəndə, yaxud işləyəndə, küçədə, yaxud evdə, hamam otağında, yaxud yataqda – heç yerdə, heç 

yerdə ondan xilas olmaq mümkün deyildi. Kəllə sümüyünün içindəki bir neçə kub santimetr boz 

maddədən başqa yalnız sənin özünə məxsus olan heç bir şeyin yox idi. 

Günəş bir az da qalxmışdı. Həqiqət Nazirliyinin az öncə gün işığında parıldayan minlərlə 

pəncərəsi indi qala mazğalları kimi qaranlıq görünürdü. Qarşısındakı nəhəng ehrama baxanda 

Uinstonun ürəyi sıxıldı. Bu qala çox möhkəm idi, onu heç bir hücumla almaq mümkün deyildi. 

Hətta min raketin də onu dağıtmağa gücü çatmazdı. Uinston gündəliyi kimin üçün yazmasına öz-

özlüyündə bir də heyrətləndi. Kimin üçün yazır? Gələcək üçün, keçmiş üçün, bəlkə təxəyyülündə 

canlandırdığı mübhəm əsr üçün...Onu ölüm yox, ləğv edilmə təhlükəsi gözləyir. Gündəliyini 

külə, özünü isə buxara çevirəcəklər. Özünü yaddaşlardan həmişəlik silməmişdən əvvəl isə, bu 

gündəliyi yalnız Fikir Polisi oxuyacaq. Torpaq üzərindəki izin nədir, hətta bir parça kağıza 

cızmaqara elədiyin və kimə ünvanlandığı bilinməyən quru sözün də qorunub saxlanmayacaqsa, 

sən gələcəyə necə müraciət edə bilərsən? 

Teleekranda saat 14-ü vurdu. On dəqiqədən sonra evdən çıxmalı idi. 14.30-da iş başlayırdı.  

Qəribə olsa da, saat zənginin səsi cəsarətini yenidən özünə qaytardı. O, həqiqət haqqında car 

çəkən, amma səsini heç kəsin eşitmədiyi tənha həyulə idi. Hətta belə olsa da, sözlərini dediyi, 

yazdığı müddətdə dünyada hansı prosesinsə arası kəsilməyəcəkdi. Sözünü heç kimə eşitdirə 

bilmirsən, amma ən azı normal insan kimi qalırsan, bəşər nəslinin irsini yaşadırsan, qoruyursan. 

Uinston masanın arxasına keçdi, qələmi mürəkkəbə batırıb yenidən yazmağa başladı. 

Gələcəyə, yaxud keçmişə-fikrin azad olduğu, insanların biri-birindən seçildiyi, tənha yaşamadığı, 

həqiqətin həqiqət kimi dərk edildiyi, var olanların heçliyə çevrilmədiyi dövrə- 

Tənhalar, yalqızlar dövründən, Böyük Qardaş və ikifikirlilik epoxasından - salamlar! 

Artıq canlı meyidə çevrildiyinin fərqində idi. Ona görə də məhz indi, fikirlərini ifadə etmək 

qabiliyyətini yenidən özünə qaytarandan sonra geriyə dönüş üçü n heç bir yol qoymayan zəruri 

addım atdığını düşünürdü. Hər bir hərəkətin nəticəsii o hərəkətin özündə təcəssüm olunur. 

Uinston yazıya davam etdi. 

Fikir cinayəti ölümlə nəticələnmir. Fikir cinayətinin özü ÖLÜM deməkdir.  

 

“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.

 

Ə

dəbi-kulturoloji tərcümə e-Antologiyası 

Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu

 

–

 

www.kitabxana.net

 

–

 

Milli Virtual Kitabxana 

 

146 

İndi, artıq ölü olduğunun fərqinə varandan sonra mümkün qədər çox yaşamağa çalışmalı idi. Sağ 

əlinin iki barmağı mürəkkəbə bulaşmışdı. Belə əhəmiyyətsiz detal da adamı ələ verə bilərdi. 

Nazirlikdəki yaxşı iy bilmək qabiliyyətinə malik təəssübkeşlərdən biri (məsələn, kül rəngli saçı 

olan balacaboy qadın, yaxud da Ədəbiyyat Departamentindəki çil-çil sifətli qarasaç qız) sənin 

nahar fasiləsində nə üçün işlədiyini, niyə köhnə vaxtların qələmindən istifadə etdiyini, ən 

başlıcası isə, nə yazdığını fikirləşər və lazımi yerə xəbər çatdıra bilərdi. Uinston hamam otağına 

keçib dənəvər, qəhvəyi rəngə çalan və adamın dərisini az qala qaşov kimi sürtüb təmizləyən 

sabunla barmaqlarını diqqətlə yudu. 

Gündəliyi masanın siyirtməsinə qoydu. Gizlətmək fikrinə düşməyin mənası yoxdu. Amma 

istənilən halda tapıb-tapmadıqlarından xəbər tutmaq istəyirdi. Səhifənin üstünə tük atmaq elə 

böyük ehtiyatlılıq nümanəsi sayıla bilməzdi. Uinston barmağının ucu ilə gözə güclə görünən ağ 

rəngli bərkimiş toz dənəciyini götürüb cildin yuxarı küncünə qoydu. Əgər gündəliyə 

toxunsaydılar, toz dənəciyi yerindən düşəcəkdi.  

 

III fəsil 

 

Uinston yuxuda anasını görürdü.  

Yadında qalan on, ya on bir yaşı olanda anasının yoxa çıxması idi. O, saman rəngli saçları olan 

ucaboylu, gözəl, şahanə qadındı. Az danışırdı, hərəkətlərində də astagəl idi. Atası yadında daha 

dumanlı qalmışdı: arıq, qara saçlı idi, həmişə səliqəli kostyum geyir (ayaqqabılarının altlığının 

çox nazik olması xatirindən silinməmişdi), eynək taxırdı. Deyəsən, ikisi də 50-ci illərin 

əvvəllərindəki ilk böyük təmizləmələrdən birinin qurbanı olmuşdular.  

Yuxuda anasını balaca bacısını da qucağında tutub ondan aşağıda, haradasa dərin bir yerdə 

oturan vəziyyətdə görmüşdü. Bacısını heç xatırlamırdı. Qızcığaz yadında sadəcə iri gözləri ilə 

adama daim maddım-maddım baxan sakit, dilsiz-ağızsız körpə kimi qalmışdı. Ikisi də aşağıdan 

yuxarı onu diqqətlə süzürdülər. İkisi də yerin altında-ya quyuda, ya da çox dərin qəbrin 

içərisində idilər. Getdikcə daha da uzaqlaşırdılar. Bəlkə də batan gəmidə, suyun tutqun layları 

arxasından Uinstona baxırdılar. Salonda hələ hava vardı. Onlar Uinstonu, Uinston da onları 

görürdü. Lakin gəmi get-gedə artan sürətlə yaşılımtıl suyun dərinliklərinə dalırdı. Bir neçə saniyə 

də keçəndən sonra həmişəlik gözdən itəcəkdilər. O burada işıqda, havada dayanıb. Anası ilə 

bacısını isə girdab udur. Məhz Uinston yuxarıda olduğu üçün onlar orada-aşağıda, ölümün 

ağuşunda idilər. Bunu Uinston da, anası ilə bacısı da başa düşürdülər. Hər şeyə anlayışla 

yanaşdıqları sifətlərindən də aydın görünürdü. Üzlərində heç bir narazılıq, yaxud tənə ifadəsi yox 

idi. Ürəkləri də bu hisslərdən xali idi. Uinstonun sağ qalması üçün ölməli olduqlarını yaxşı başa 

düşürdülər.. Çünki bu, gerçəkliyin qaçılmaz qanunlarından biri idi.  

Uinston hadisələrin axarını indi heç cür xatırlaya bilmirdi. Amma yuxusunda da əyan olduğu 

kimi, anası ilə bacısının onun yaşaması naminə öz həyatlarını qurban verdiklərini anlayırdı. 

Gözləri önündə cərəyan edən təkcə səciyyəvi yuxu səhnələri deyildi, həm də insanın əqli 

həyatının davamı idi; yuxuda həyatın elə anları və elə təəssüratlar canlanırdı ki, oyanandan sonra 

da onlar sənə yeni və qiymətli görünürdülər. İndi Uinstonu birdən-birə sarsıdan anasının 

təxminən otuz il əvvəlki ölümü idi. Bu ölüm anlaşılması əsla mümkün olmayan kədərli və faciəli 

hadisə idi. Anladığı qədər, faciə keçmiş dövrün özü ilə, hələ şəxsi həyatın, məhəbbətin və 

dostluğun mövcud olduğu, ailə üzvlərinin səbəbini izah etməyə ehtiyac duymadan bir-birlərinin 

arxasında dayandıqları zamanın özünün həmişəlik itirilməsi ilə bağlı idi. Anasının xatirəsini 

ürəyində tikan kimi yaşadırdı. Anası onu sevərək dünyadan köçmüşdü. Uinston hələ çox kiçik və 

xudbin olduğundan onun sevgisinə öz məhəbbəti ilə qarşılıq verə bilməmişdi. Anası son dərəcə