Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu
Yüklə 7,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 451
üstünlükləri. Ayağının altına bax!..Yıxılmaq öz yerində, amma xırdaca bir torpaq komasına və ya çuxura ilişib büdrəsən dizini əzərsən. Təkcə dizini əzsən dərd yarıdı, birdən başqa bir qum dərəsinə yıxılsan, onda necə?! Ətraf zülmət qaranlıqdır. Göz işlədikcə - pərakəndə donub qalmış qum dalğaları. İrilərinin üstündə bir qədər kiçikləri şırım açmış, onların, yəni bir qədər kiçiklərinin üstü isə öz növbəsində qum çopuru ilə örtülmüşdü. İstiqaməti təyinləməyə xidmət etməli olan kənd işıqları, bu intəhasız qum dalğalarının arxasında gizlənir və yalnız hərdənbir gözə dəyirdi. Düzgün istiqaməti müəyyənləşdirərək, irəli getmək lazımdır. Lakin hər dəfə aydın olurdu ki, həddən artıq böyük səhv buraxılıb. Bəlkə də bu işıqları görməyə can atmaq həvəsi qeyri-iradi olaraq yüksəkliklər axtarmağa sövq edirdi. Budur, yenə yolu azdım! Bir qədər sola getmək lazımdır!.. Bir az da belə yürüsəydi, düz kəndin içinə gedib çıxacaqdı... Üç ipiri təpəni aşsa da, demək olar ki, işıqlar heç yaxın da düşmədi... elə bil yerində sayırsan. Tər axıb gözlərini tuturdu... Bir anlıq da olsa dayanıb, dərindən nəfəs alasan. Yəqin qadın artıq oyanıb... Görəsən gözünü açıb məni görməyəndə nə düşünüb?.. Çətin ki, o saat əl-ayağa düşsün... Yəqin fikirləşib ki, müəyyən ehtiyaclarımı ödəmək üçün evin arxasına keçmişəm... Bu axşam qadın yorulmuşdu... Şər qarışanadək yatıb qaldığına təəccüblənib və tələsik yorğanın altından çıxıb... Öpüşlərdən hələ də soyumamış bədəni ona bu səhər aramızda baş verənləri xatırladıb... Əli ilə lampanı axtaran qadın yəqin ki, bu vaxt gülümsəyirmiş. Lakin hər halda ona borclu olduğumu və ya onun təbəssümünə özümü cavabdeh hiss etmək üçün heç bir səbəb görmürəm. Mənim qeybolmamla qadın nə itirəcək ki? Sadəcə bir dilim həyat. Radio və güzgü məni ona əvəz edər. "Düzü siz mənim üçün doğrudan da böyük dayaqsız... Mənim təkliyimə son qoyulandan sonra hər şey dəyişib. Səhərlər tələsmədən, rahatca öz işlərimlə məşğul ola bilirəm və bütün işi hardasa iki saat tez bitirmək olur... Məncə tezliklə arteldən evdə görə biləcəyim nəsə əlavə bir iş vermələrini xahiş edə biləcəm... Bir az pul yığaram... Və ola bilsin, nəhayət radio, güzgü və ya nəsə başqa bir şey ala bildim... " (Radio və güzgü...Radio və güzgü...) Nəsə zəhlətökən bir ideyadır - elə bil insanın bütün həyatı bu iki predmetdən ibarətdir. Bəli, həqiqətən də radio və güzgü nəsə ümumi bir cəhətə malikdir: onlar insanları bir-birinə bağlayır. Ola da bilsin onlar insan həyatının mahiyyətinə varmaq üçün şiddətli istəyi əks etdirirlər. Olsun, burdan canımı qurtaran kimi radioqəbuledici alıb, ona göndərərəm. Olan qalanımı xərcləyəcəm, amma onun üçün ən yaxşısını alacam. Amma güzgü - bilmirəm, söz verməyə dəyərmi. Güzgü burda tez korlanar... Heç altı ay keçməmiş amalqama qopacaq, bir ildən sonra isə daim havada uçuşan qumun təsirindən tutqunlaşacaq... İndi qadının güzgüsündəki kimi: baxanda bir gözünü görürsənsə, burnunu görmürsən, əgər burnunu görürsənsə, onda ağzını tapmırsan. Yox, məsələ təkcə onda deyil ki, güzgü tez xarab olandır. Güzgü radiodan fərqlənir: onun rabitə vasitəsi olmağı üçün hər şeydən əvvəl ona baxan insan olmalıdır. Ona heç kəs baxmayacaqsa, onda bu güzgü nəyə lazımdır? Dayan, qulaq vermək lazımdır!.. O nəsə çox ləngidi... Bəlkə?.. Ay dələduz, axır ki, qaçdı... Maraqlıdır, qadın səs-küy qaldırmayıb ki... Heyrətlənibmi, məyus olubmu?.. Bəlkə qadın sadəcə sakitcə ağlayır?..Nə isə, nə edirsə etsin, bu artıq mənim günahım deyil... Axı güzgünün zəruriliyini qəbul etməkdən sən özün imtina etdin. - ... Mən hardasa bu barədə oxumuşam... İndiki zəmanədə elə bil evdən qaçanların sayı artıb?.. Bu, məncə həyatın çox ağır olmasından irəli gəlir, bəlkə də təkcə buna görə yox... Hə, elə yeri gəlmişkən, orda heç də kasıb olmayan bir kəndli ailəsi haqqında yazmışdılar. Özlərinə torpaq sahəsi də alıbmışlar, maşınları da varmış, təsərrüfat işlərini də deyəsən pis aparmırmışlar, lakin bütün bunlara baxmayaraq, böyük oğul evdən gedib. Yaxşı, işləyən oğlanmış. Valideynləri baş sındırırmışlar: görəsən uşaq birdənbirə niyə getdi? Kənd adamları öz vəzifələrini yaxşı dərk edirlər, yaxşı adlarını qoruyub saxlamaq həqqında düşünürlər. Buna görə də varisin evdən çıxıb getməsi üçün görünür, xüsusi səbəb olmalıdır... - Bəli, əlbəttə... Vəzifə vəzifədir... “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 452
- Hə, deyilənlərə görə qohumlarından kimsə oğlanı tapıb və nə üçün belə etdiyini öyrənməyə çalışıb. Sən demə, o heç bir qadın-filanla qaçmayıb, nə sevgi macəraları, nə də borc-xərc onu evdən qaçırmayıb, - qısası, xüsusi bir səbəb olmayıb. Yaxşı, onda məsələ nədədir?.. Oğlanın izahları da mənasızmış. Heç özü də hərəkətini əməlli başlı izah edə bilmirmiş, təkcə onu deyibmiş ki, daha dözə bilmir. - Bu dünyada nə qanmaz adamlar var... - Amma dərindən fikirləşsən, bu oğlanı anlamaq olar. Kəndli nə deməkdir? Gecə-gündüz işləmək və əkin sahəsini genişləndirmək, - bununlu da o, yalnız işini artırmalı olur... Onun bu ağır işinin həddi yoxdur və qazandığı təkcə daha da ağırlaşan əməyidir... Düzdü, kəndlinin əməyinin əvəzi qayıdır - düyü və kartofdan aldığı məhsul. Ona daha nə lazımdır? Bizim qumla əlləşməyimizlə kəndlinin əməyini müqayisə belə etmək olmaz. Bu elə cəhənnəmdə çayın qabağında daşdan bənd tikmək kimi bir şeydir - onsuz da cinlər götürüb, daşları hara gəldi atacaqlar. - Cəhənnəmdəki çayla bağlı tarixçə necə qurtarır? - Heç nə cür... günahlarına görə çəkdiyin əzabların mənası da elə bundadır! - Kəndlinin varisi olacaq bu oğlanın axırı necə oldu? - Yəqin ki, o hər şeyi əvvəlcədən götür-qoy edib və evdən çıxmazdan çox-çox qabaq işə düzəlib. - Bəs sonra?.. - Sonra da işin işləyib. - Sonra? - Sonra? Yəqin maaş günləri pulunu alıb, bazar günləri isə təzə köynəyini geyinib kinoya gedib. - Sonra? - Nə deyim vallah, gərək oğlanın özündən soruşasan. - Çox güman ki, bir qədər pul yığandan sonra özünə radio alıb... ...Budur, axır ki, təpənin başına çıxdım. Baxmayaraq ki, bu yolun cəmi-cümlətani yarısıdır...Yox, səhv etmişəm... Artıq bura düzən yerdir... Hə, amma işıqlar necə oldu?.. O, tamam inamsız halda irəliləməkdə davam edirdi...Adama elə gəlirdi ki, bura nəhəng bir qum təpəsinin zirvəsidir...Yaxşı, onda nəyə görə buradan işıqlar görünmür? Ağlına gələn - bədbəxtlik baş verib, fikrindən ayağı tutuldu. Bu da tənbəlliyinin nəticəsi. Dəqiq istiqaməti bilmədən, sıldırımlı enişlə aşağı sürüşdü. Dərə o bildiyindən daha böyükmüş. O, təkcə dərin yox, həm də geniş imiş. Üstəlik, dibindəki çoxlaylı qum dalğaları üst-üstə nizamsız qalanıb, düzgün istiqamət götürməyə mane olurdu. Amma nə səbəbdən olursa olsun, işıqların nədən görünmədiyini anlamaq çətin idi... Əgər yoldan çıxıbsa da, bu, hansı istiqamətdə olmasından asılı olmayaraq, yarım kilometrdən çox olmaz. Bütün yol boyu onu sola çəkirdi,- ola bilsin ki, kənddən qorxurdu, ona görə. Kişi hiss edirdi ki, işıqlara yaxınlaşmaq üçün sağa getməyə özündə güc tapmalıdır... Tezliklə duman dağılacaq, ulduzlar göz vuracaq... Nə isə, nə olursa olsun, ətrafı yaxşı-yaxşı və tez gözdən keçirmək üçün qum təpəsinin üstünə qalxmaq lazımdır - hansı olduğu fərq etməz, əsas odur ki, bu təpə hamısından hündür olsun... Hər halda aydın deyil... Heç aydın deyil ki, qadın cəhənnəmdəki bu çay söhbətindən nəyə görə yapışıb qalıb...Axı vətənə sevgi, vətən qarşısında borc haqqındakı söhbətlərin o vaxt mənası var ki, üz döndərib, onlardan imtina edirsən, onu itirirsən. Bəs bu qadının itirdiyi nədir? (Radio və güzgü... Radio və güzgü...) Sözsüz ki, o, qadın üçün radioqəbuledici göndərəcək... Lakin bu, əks nəticələrə gətirib çıxarmayacaqmı: qadın qazandığından çox itirmədimi? Məsələn, onun çox sevdiyi mənim üçün vanna hazırlamaq mərasimi qurtardı. Hətta öz camaşırını qurban verib, mənim yuyunmağım üçün həmişə su saxlayırdı. Ayaqlarımın arasına ilıq su töküb, sanki onun özünü çimizdirirlərmiş kimi üz-gözünü qırışdıraraq ucadan gülürdü... Daha belə gülmək lazım gəlməyəcək. Yox, illüziyaları at getsin... Lap əvvəldən də mənlə sənin aranda heç bir müqavilə-filan yox idi. Əgər müqavilə yox idisə, demək müqavilənin pozulmasından da danışmaq yersizdir. Üstəlik, bunun mənim özümə aidiyyəti yox idi demək, heç cür olmaz. Məsələn, bizə həftədə bir dəfə verilən ucuz, elə bil poxdan çəkilmiş arağın iyi... sənin gücçatmaz, tarım çəkilmiş əzələ “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 453
hörüyündən ibarət baldırların... tüpürcəkli barmaqlarımla bişmiş rezini xatırladan qumu arıtlayanda keçirdiyim utancaqlıq hissi... Və bütün bunları daha da ədəbsiz edən sənin utancaq- utancaq gülümsəməyin... Və daha nələr. Saymaqla qurtarmaz. İnanmırsan inanma, fəqət fakt faktlığında qalır. Kişilər qadınlara nisbətən xırdaçılığa daha meyllidirlər. Və əgər kəndin başıma nələr gətirdiyini xatırlasaq, onda mənə vurulan ziyanı saymaq belə mümkünsüz olar. Bununla müqayisədə qadınla olan münasibətim boş şeydir. Lakin əvvəl-axır onların cəzasını necə lazımdırsa verəcək...Düzdü, o hələ tutarlı olsun deyə necə zərbə vuracağını bilmir... Bəlkə kəndi yandırsın, ya quyularını zəhərləsin, ya çoxlu tələ qurub, onun bədbəxtliyində günahı olanların hamısını bir-bir qum dərələrinə atsın, - o, əvvəl-əvvəl bu sadə üsulla təxəyyülünü coşdurur və özünü ruhlandırırdı. Lakin indi, öz düşündüklərini həyata keçirmək üçün imkan yarandığı bir zamanda, artıq bu uşaq arzularına uya bilməzdi. Bir də ki, axı tək adam nə edə bilər? Qanuna tapınmaqdan başqa çarə yoxdur. Düzdü, belə olan halda qanunun baş verənlərin dəhşətini axıradək anlamaqda aciz olacağı qorxusu istisna deyil... Yaxşı, heç olmasa əvvəlcə vaxt itirmədən hər şey haqqında yerli polis idarəsinə xəbər verərəm. Hə, axırda bir şey də olmuşdu... Dayan! Bu nə səsdir?.. Yox, sakitlikdir... Ola bilsin mənə elə gəlib. Tutaq ki, belədir, yaxşı, bəs kəndin işıqları necə oldu? Hətta onların hündür qum təpələrinin arxasında qalıb görünməz olduğunu düşünsək belə, yenə də bu dəhşətdir. Nə baş verdiyini təsəvvür edə bilərəm: mənim sükanım sola çəkməkdə adətkardadır deyə, həddindən artıq burun tərəfə getmişəm və indi hansısa hündür qaya kəndin qabağını tutur... Özünü itirməyə dəyməz... Qərara gəldim. Sağa gedib yoxlamalıyam. ... Və nəhayət, bir şeyi haqqında da unutmamanı istərdim. Yadındadı, sən mənim bir sualımı axıradək cavabsız qoydun. Onda iki gün dalbadal yağış yağdı. Yağış yağanda sürüşmələr təhlükə törədir, amma əvəzində qum yatır. Yağışın birinci günü həmişəkindən bir qədər çox iş gördük deyə, o biri gün bir qədər dincəlmək imkanı oldu. Çoxdan gözlədiyim istirahət imkanından yararlanaraq, nəyin bahasına olursa olsun, həqiqətin kökünə getmək qərarına gəldim. Tərsliyimə salıb, bədəndən qasnaq qoparırmış kimi, həqiqəti çılpaqlaşdırmağa, mənə neçəyə başa gəlsə də, sənin nə üçün bu dərəyə gəlib düşdüyünü öyrənməyə qərar verdim. Özüm də öz tərsliyimdən təəccübəlnirdim. Əvvəlcə sən sevinc içərisində çılpaq bədənini yağış selinin altına verdin, lakin nəhayət, cavab verməkdə naçar qalıb, ağladın. Və dedin ki, buraları ancaq ona görə tərk edib gedə bilmirsən ki, qasırğa vaxtı burda ərinlə uşağın hinlə birlikdə qum altında qalıb tələf olublar. Əgər belədirsə, səni həqiqətən də başa düşmək olar. Səbəb kifayət qədər ağlabatandır və indiyə kimi nə üçün bu barədə söhbətdən qaçdığın aydın olur. Mən sənə inanmaq istəyirdim. Və mən elə səhəri gün yuxuma haram qatıb, ölənləri axtarmaq qərarına gəldim. Sən göstərdiyin yeri iki gün sərasər qazdım. Amma nəinki ölənlərin qalıqlarını, hətta dağılmış hinin izini belə tapmadım. Onda sən başqa bir yer göstərdin. Lakin mən orda da heç nə tapmadım. Sən hər dəfə məni başqa-başqa yerlərə gətirirdin. Beş müxtəlif yerdə, doqquz gün ərzində mənasız axtarışlar davam etdi. Və onda sən yenidən ağlamsınaraq, özünə haqq qazandırmağa başladın. Dedin ki, yəqin ev başqa yerdəymiş, qumun fasiləsiz təzyiqi ola bilsin onu yerindən tərpədib və üzünü başqa səmtə yönəldib, ola da bilsin, dərə özü də yerini dəyişib. Ola bilsin ki, hin də, ərimin və uşağımın meyiti də evimi qonşu evdən ayıran qalın qum divarının altında qalıb, lap çox da ola bilsin ki, onlar indi qonşunun dərəsinə gedib çıxıblar. Nəzəri cəhətdən bu mümkün idi. Lakin sənin bədbəxt, məyus görkəmin aydın göstərirdi ki, lap əvvəldən məni aldatmaqdan çox, həqiqəti danışmaq istəmirmişsən. Ölənlər, düzünə qalsa, bəhanədən başqa bir şey deyilmiş. Artıq məndə qəzəblənmək üçün sadəcə güc belə qalmamışdı. Və mən qərara gəldim ki, kimin kimə boclu olması ətrafında fikirlərlə başımı sındırmayım. Mənə elə gəlir ki, sən də bunu anlamalıydın... Bu nədir!.. Kişi qorxudan yerə yıxıldı... Hər şey çox tez baş verdiyindən o, heç nə anlaya bilmirdi...Gözlənilmədən onun qarşısında kənd peyda oldu!.. Görünür o, düz kəndə bitişik qum təpəsinin kəlləsinə qalxırmış... Və o an, bütün mənzərə gözü qarşısında açılanda kəndin içində olduğunu gördü... Özünə gəlməmiş, düz yanındakı çəpərin arxasından it hürüşməsi eşidildi. İkincisi də ona qoşuldu, sonra isə digərləri - zəncirvari reaksiya kimi. Qaranlıqda, dişlərini “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 454
qıcırdaraq üstünə bir sürü it gəlirdi. O, ucuna qayçı bağlanmış kəndiri çıxarıb, qaçmağa başladı. Seçim qalmamışdı. Yeganə çıxış yolu, - kəsə yolla kəndin içi ilə qaçmaq idi.
26_______________________________________________ Kişi qaçırdı. Aralarından ötüb keçdiyi zəif işıqlı evlər gah ona yol verir, gah da qarşısında maneə kimi qalxırdılar. Boğazının dar dəliyinə səs-küylə doluşan küləyin dadı... Pas dadı... Çilik-çilik olmağa hazır nazik şüşənin üstündə təhlükəli trük. Qum daşıyanların hələ evlərindən çıxmadıqlarına ümid etmək həddən artıq gec, artıq dəniz sahilinə çatdıqlarına ümid etmək isə həddən artıq tez idi. Deyəsən yük maşını hələ gəlib keçməmişdi. Ola bilməzdi ki, bu ikitaktlı mühərrikin dəli taraq-turuğu, burdan bir kilometr aralıda da olsa qulağına çatmasın. Vəziyyət gərgindir. Qəflətən qaranlıqdan qara bir yumaq çıxdı. Çox möhkəm fısıltı gəlməsindən bilinirdi ki, yekə itdir. Deyəsən, hücum etməyə öyrədilməmişdi və kişini qapmazdan əvvəl bərkdən hürməyə başladı. Kişi ucuna qayçı bağlanmış kəndiri ona tuşladı və vura bildi. İt yazıq-yazıq zingildəyib, qaranlıqda yox oldu. Xoşbəxtlikdən, it ancaq şalvarının bir parçasını qoparda bilmişdi. Həddən artıq yeyin hərəkət etdiyindən, ayaqları dolaşdı və o, yıxıldı, yumbalandı, lakin həmin dəqiqə ayağa qalxıb, qaçmağa başladı. Sən demə, it bir yox, beş-altı dənəymiş. İlk uğursuzluqdan qorxub, hücum etmək üçün fürsət axtara-axtara bərkdən hürərək, ətrafında dövrə vururdular. Bəlkə də, xarabalıqda yaşayan həmin o kürən it onları arxadan qızışdırırdı. Kəndirin ucundan təxminən yarım metr aşağıdan tutub, var gücü ilə başı üzərindən fırlamağa başladı. Bu şəkildə itlərdən qorunaraq, bir yığın döyülmüş balıqqulağı topasının üstündən hoppandı, çəpərlərin arasındakı dar keçiddən, yerdə saman qurudulan həyətdən keçərək qaçıb, nəhayət geniş yola gəlib çıxdı. Bir az da getsə, kənd qurtaracaq! Yolun kənarı ilə ensiz arx gedirdi. Birdən ordan iki uşaq çıxdı - görünür, bacı-qardaş idilər. O, uşaqları çox gec gördü. Kəndiri çəkdi ki, qayçı onlara dəyməsin, lakin heç nə alınmadı və hər üçü arxın içinə yumbalandı. Arxın içində navalça qurulmuşdu. Taxtanın şaqqıltısı eşidildi. Uşaqlar çığırdılar... Lənət şeytana, bunlar niyə belə qışqırır!.. Var gücüylə onları itələyib, ordan çıxdı. Elə bu an üç cərgə düzülmüş cib fənərlərinin işığı onun yolunu kəsdi. Zəng çalındı. Uşaqlar bərkdən ağladılar... İtlər hürməkdə davam edirdilər... Hər zəng vurulanda ürəyi bərk sancırdı. Düyü dənəsi kimi saysız-hesabsız həşərat yığını ağzı açılmış dəlmə- deşiklərdən sürünüb, çıxmağa başladı. Görünür, cib fənərlərindən biri işığı bir nöqtəyə cəmləmək üçün mexanizmə malik idi - ordan çıxan şüa gah yayılır, gah da qızdırılmış nazik iynə kimi göz deşirdi. Görəsən, düz üstlərinə atılıb, təpiklə hərəsin bir tərəfə atsın?.. Onları yarıb keçə bilsə, o tərəfdə artıq kənd arxada qalacaq... Peşiman olacaq, ya olmayacaq - hər şey bu dəqiqələrdən asılıdır... Yaxşı, tərəddüd etmək yetər!.. Yoxsa gec olacaq... Bir qədər də keçsə, onu izləyənlər arxasını da kəsəcəklər - onda hər şey məhv olacaq! O, özünə gələnəcən fənərlər sağdan və soldan, aralarındakı məsafəni get-gedə azaldaraq hər tərəfdən onu əhatələməyə başladı. Kişi əlindəki kəndiri bərkdən sıxıb, tamam gərildi, lakin heç cür qərara gələ bilmirdi. Pəncələri daha çox yumşaq quma batırdı.Fənərlər arasındakı böyüyən boşluq adam gölgələri ilə dolmuşdu. Nə qədər idilər? Yolun kənarında isə görkəmindən dərəyə oxşayan nəsə var - ah, yox, bu yük maşınıdır. Mühasirəni yarıb irəliyə atılsa belə, onu arxadan tutacaqlar. Arxadan qaçıb uzaqlaşan uşaqların ayaq səslərini eşitdi - artıq ağlamırdılar. Bir anlığa beynindən cəsur fikir keçdi. Uşaqları tutub, onlardan sipər kimi istifadə etmək! Onlar girova çevriləcək və o, bu alçaqların yaxınlaşmalarına imkan verməyəcək! Lakin uşaqları tutmaq üçün geri çevriləndə onu pusan başqa işıqları gördü. Yol kəsilib! Sıxılıb, birdən buraxılan yay kimi geri atılıb, dabanına tüpürdü - bura gəlib çıxdığı yolla da geri qaçmağa başladı. O bunu sanki burunun davamı olmağa xidmət edən qum təpəsini yarıb keçmək “Çağdaş dünya ədəbiyyatı. Bədii nəsr. Romanlar. Povestlər”.
Ə
Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu – www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 455
üçün yer tapmaq ümidilə, demək olar ki, şüursuz edirdi. Elə bil bütün kənd bağırışaraq onun dalınca qaçırdı. Hədsiz gərginlikdən ayaqları zəiflədi, elə bil vətərlərini dartıb çıxarmışdılar. Lakin bəlkə də onu qovanlar qəfil yaxalandıqlarından, ona vaxtaşırı geri dönüb ardınca qaçanların harda olduğunu görməyə imkan verən kifayət qədər məsafə saxlamaq müyəssər olurdu. Nə qədər qaçmışdı?.. Artıq bir neçə təpə aşmışıdı. Və nə qədər çox güc itirirdisə, bir o qədər də hər şeyin əbəs olduğunu fikirləşir, yuxuda olduğu kimi yerində qaçdığını düşünürdü. Lakin indi gücünü nə qədər effektiv xərcləyib, xərcləməmək barədə fikir yürütmək vaxtı deyil. Ağzı mis qarışıq qan daddı. Tüpürmək istədi, tüpürcəyi qatı olduğundan tüpürə bilmədi. Barmağı ilə çıxarıb, atmalı oldu. Zəng çalınmaqda davam edirdi, lakin artıq ondan çox uzaqlaşmışdı deyə, hərdənbir səsi tamam itirdi. İtlər də geri qalmışdılar və hardasa uzaqlarda hürüşürdülər. Təkcə metala sürtülən yeyənin qıcırtısını xatırladan nəfəsinin səsi eşidilirdi. Onu izləyənlərin fənərləri - hər üç cərgə, əvvəlki tək zəncirvari düzülüb, yuxarı, aşağı yellənərək, elə bil ki, yaxınlaşmırdılar, lakin heç uzaqlaşmırdılar da. Qaçana da, onu qovanlara da eyni şəkildə çətin idi. İndi kim daha çox dözsə, o da qalib olacaq. Lakin bu, təsəlli vermir. Bəlkə həddən artıq gərginlikdən iradəsi sınıb - gücünün daha tez onu tərk etməsini arzulayan zəiflik özünü yetirib. Qorxulu simptomdur... Lakin nə qədər ki, o bu təhlükəni dərk edir, qorxusu yoxdur... Çəkmələrinə qum dolub, ayaq barmaqları ağrıyır. Boylandı. Onu qovanlar bir qədər sağda, yetmiş-səksən metr geri qalmışdılar. Görəsən nədən belə yoldan sapıblar? Yəqin dikdirlərdən yayınmaq istəyiblər və belə alınıb. Görünür, onlar da əməlli-başlı yorulublar..Deyirlər axı, qovan qaçandan tez yorulur. Tez çəkmələrin çıxarıb, ayaqyalın qaçmağa başladı... Çəkmələrini cibinə qoysa, mane olacaq, kəmərinə keçirsə yaxşıdır. Nəfəs dərib, bir həmləyə kifayət qədər dik təpəni aşdı. Belə getsə, yəqin, bu alçaqlardan can qurtara bilər... Ay hələ çıxmamışdı, lakin ulduzlardan düşən işıq ətrfda nə vardısa hamısını, tünd və parlaq ləkələrlə doldurmuşdu və uzaq təpələrin üstü apaydın seçilirdi. O səhv etmirdisə, buruna tərəf qaçırdı. Sükan yenə sağa çəkir. Elə istiqaməti dəyişmək istəyirdi ki, birdən bununla özü ilə onu qovanların arasındakı məsafəni qısaldacağını anladı. Nəhayət elə onda da izinə düşənlərin məkrini anladı və qorxdu. Hə, ilk baxışda bacarıqsız seçdikləri güman edilən yol sən demə əməlli-başlı düşünülüb: onlar kişini dənizə sıxmaq istəyirdilər. Özü də bilmədən bütün bu müddət ərzində onların ovcunun içindəymiş. Bir qədər düşünüb, cib fənərlərinin onlara, kişiyə harda olduqlarını göstərmək üçün xidmət etdiyini başa düşdü. Beləliklə, onların nə yaxınlaşıb, nə də uzaqlaşmayıb, əksinə həmişə eyni məsafədə qalmaları da elə-belə deyilmiş. Yox, təslim olmaq hələ tezdir. Qayalara qalxmaq üçün hardasa buralarda yol olmalıdır və əgər başqa yol qalmasa, dənizlə üzüb, burunun o tayına düşmək olar. Bütün tərəddüdləri atmaq lazımdır - yalnız onu tutub, yenidən necə dərəyə atacaqlarını düşünmək yetər. Uzun maili yoxuşdan sonra - sıldırımlı eniş... Sıldırımlı yoxuşdan sonra - uzun maili eniş... Addım, bir addım da - sapa düzülmüş muncuq kimi bir-birini əvəz edir - səbr imtahanı. Zəng bir anlığa susdu. Nə eşitdiyini təyin edə bilmir: küləyin uğultusudurmu, dənizin səsi, yoxsa sadəcə qulaqlarınnın cingiltisidir. Hündür bir yerə çıxıb, geriyə qanrıldı. Onu izləyənlərin işıqları gözdən itmişdi. Bir az gözlədi - görünmürdülər. Əla. Doğrudanmı onlardan can qurtara bilib? Ümidi ürəyini daha tez-tez vurmağa sövq etdi. Ayaqları ağırlaşmışdı. Və bu ağırlıq nəsə qeyri- adi idi. O, sadəcə bu ağırlığı hiss etmirdi - ayaqları həqiqətən də quma batmağa başladı. Ayaqları artıq baldırının yarısınadək qumda olanda, elə bil qardı, deyə düşündü. Qorxub, ayağının birini çıxarmağa çalışdı, lakin bu vaxt o biri ayağı dizədək quma girdi. Bu nədir? Adamı guya diri-diri udan qumların mövcud olması haqqında eşitmişdi... Var gücü ilə ordan çıxmağa çalışırdı, lakin nə qədər çox əlləşirdisə, bir o qədər dərinə gedirdi. Artıq ayaqları demək olar ki, qurşağadək qumda idi. Bəlkə, bu sadəcə tələdir?! Onlar kişini dənizə tərəf yox, məhz elə bura sıxırmışlar!.. Kişini tutmaq üçün artıq əziyyət çəkməyib, sadəcə onu məhv etmək istəyirlər!.. Bu əsl məhvedilmədir... |