Yillarga mO’ljallangan O’zbekiston Respublikasining bank tizimini isloҳ qilish strategiyasi tO’grisida

Kreditning foiz stavkasi.

Ҳozirgi kunda kO’’gina tijorat banklari qayta moliyalash stavkasini va jalb qilgan resurslarining baҳosini ҳisobga olgan ҳolda O’zlarining kredit siyosatiga muvofiq mustaqil O’rnatadi.

4. Kreditni qaytarish muddati.

SHartnomaga asosan kreditdan foydalanish muddati kelganda kredit olgan korxona muddatida kreditni qaytarmasa, muddati O’tgan qarz ҳisob raqamiga chiqariladi. Ҳar oyning birinchi kuniga ҳar oy uchun olinadigan foiz summasini O’z vaqtida tO’lab bormasa, muddati O’tgan foiz ҳisoblanib boriladi. Kredit uchun olinadigan foiz bir necha marta muddati O’tgan foiz ҳisob raqamiga chiqsa, bank kreditni muddatidan oldin yo’ishga farmoyish beradi. Barcha ssuda o’eratsiyalari shu ҳisob raqam orqali olib boriladi. Kredit summasi bankning O’z mablaglari ҳisobidan vakillik ҳisob raqami orqali tO’lab beriladi.
Res’ublikamizda qisqa muddatli kreditlash va umuman tijorat banklari tomonidan kredit berish “Banklar va bank faoliyati tO’grisida”gi Qonunga asosan olib boriladi. Banklar tomonidan kredit berish kreditlashning asosiy tamoyillari asosida amalga oshiriladi. Ular quyilagilardan iborat:

1. 
   Kreditning maqsadliligi.
   
2. 
   Kreditning tahminlanganligi.
   
3. 
   Kreditning muddatliligi.
   
4. 
   Kreditning qaytarilishi.
   
5. 
   Kreditning tO’lovliligi.
   

Kreditning ushbu tamoyillari va mijozning balansi asosida moliyaviy aҳvoli va kreditga layoqatliligi aniqlanib mijoz bilan bank O’rtasida kredit shartnomasi tuziladi.
Kredit shartnomasi ҳuquqiy jiҳatdan bir qator xususiyatlarga ega. O’zining ҳuquqiy tabiatiga kO’ra kredit shartnomasi tomonlarning maqsadlarini va shu maqsadlarning amalga oshishini birlashtiradi. Maqsad sifatida kredit shartnomasi bankning mahlum shartlar asosida ssuda berish roziligi va qarz oluvchining uni mahlum davrdan sO’ng qaytarib berishga tayyorligini aks ettiradi. Maqsadlarning bajarilishi sifatida kredit shartnomasi ssuda berish va tO’lash bO’yicha aniq ҳarakatni kO’zda tutadi. Mijozning ssudani qaytarish bO’yicha majburiyatlari shartnomani imzolashdan oldin amalga oshirilgan bO’lsa ҳam, faqatgina ssuda olingandan sO’ng ‘aydo bO’ladi. Kredit shartnomasi, shuningdek, kredit bitimining iqtisodiy shartlarini tartibga soladi. U bir tomondan mijoz talabining tO’laroq ҳisobini, ikkinchi tomondan esa, bankni kredit riskidan saqlashning muvofiq mexanizmini tahminlab beradi.
Ҳar bir kredit shartnomasida uning ‘redmetini aniqlovchi ‘unkt bO’ladi.
Lekin uning tarkibi mijozlar talabiga qarab turlicha bO’lishi mumkin.
Kredit shartnomasi qarz shartnomasining bir turi ҳisoblansada, u qarz shartnomasidan farq qiladi. Bu farqni quyidagi jadvalda kO’rish mumkin.

Kredit shartnomasi (Fuqarolik kodeksining 744-748-moddalari)	Qarz shartnomasi (Fuqarolik kodeksining 732-743-moddalari)
Asosan banklar, boshqa kredit tashkilotlari kredit berishi mumkin	Barcha jismoniy va yuridik shaxslar boshqa shaxslarga qarz berishi mumkin
Bankdan kredit sifatida faqat ‘ul mablaglari beriladi.	Qarz sifatida esa ‘ul mablaglari va boshqa ashyolar berilishi mumkin
Doimo yozma shaklda tuzilishi kerak	Bahzi ҳollarda qarz shartnomasi ogzaki shaklda ҳam tuzilishi mumkin
Kredit shartnomasi konsensual shartnomadir	Qarz shartnomasi real shartnomadir, yahni u ‘ul yoki ashyolar qarz oluvchiga to’shirilishi
	bilan tuzilgan ҳisoblanadi.
Kreditor tomonidan qarz oluvchiga,	Qarz beruvchi qarz oluvchiga qarz
ҳatto shartnoma tuzilgandan keyin	summasini berishdan bosh tortishga
ҳam kredit summasi butunlay yoki	ҳaqli emas, chunki qarz summasi
qisman berilmasligi mumkin	berilmagan taqdirda, qarz
	shartnomasi tuzilmagan bO’lib
	qoladi.