Yosh davrlar psixologiyasi fanining predmeti va

Urbanizatsiya nazariyasi. Jamiyat rivojlanishida shaharlarning roli ortishi 
bu nazariyaga asos qilib olingan. 19 asrning o„rtalaridan boshlab qishloq 
aholisining shaharga ko„chishi avj oldi, ya‟ni aholi orasida migratsiya yoki 
urbanizatsiya xodisasi yuzaga keldi. SHaharning turmush tarzi, o„ziga xos 
hususiyatlari, axborot tarmoqlarining kengligi, madaniyat darajasi, fan-texnika, 
transport, maishiy xizmat kabi omillar bolalarning aqliy, ahloqiy, jinsiy 
mihatdan ertaroq voyaga etishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratdi. Qishloq 
aholisi bilan shahar aholisi yashash muhiti va turmush sharoitlarining 
yaqinlashishi akseleratsiya jarayoniga ijobiy ta‟sir ko„rsatdi, lekin bu omilning 
o„zi akseleratsiyaning sababi bo„la olmaydi. 
Nutritiv nazariya. Bu g„oyaning tub mohiyati shuki, o„sishdagi 
jadallashish odamlarning ovqatlanishi yaxshilanishi, iste‟mol qilinayotgan 
ozuqalarda darmondorilar miqdorining ko„payishi sababli vujudga kelgan. 
Yosh xususiyatlari yoshning eng tipik va eng xarakterlik bo„lgan hamda 
rivojlanishning umumiy yo„nalishini ko„rsatadigan umumiy xususiyatlari sifatida 
mavjuddir. Ushbu g„oya namoyandalarining fikricha, V-6, V-12 darmondorilari 
va foliev kislotasini odamlar ko„proq iste‟mol qilishi mazkur xolat namoyan 
bo„lishining asosiy omili emish. Tabiiyki, inson o„sishining jadallashuvida 
darmondorilar ma‟lum darajada ijobiy ta‟sir etishi tutkish, lekin mazkur 
omillarning o„zi akseleratsiya uchun muhim va yagona omil bo„la olmaydi. 
SHuning uchun tibbiyot xodimlari gigienachilar, biologlar, fiziologlar 
psixologlarning ayrimlari bu g„oyani qo„llab quvvatdaydi 
Nurlanish nazariyasi. Bu nazariya namoyandalarining fikricha, er 
yuzida rentgen qurilmalarining ko„payishi, atom, vodorod va neytron 
bombalarning portlashi natijasida insonda radioaktiv moddalar, radiatsiya 
nurlanishi darajasining sezilarli darajada ortishiga olib keladi. Er kurrasiga 
tarqalgan zaryadlar bilan inson organizmining nurlanishi o„sishni kuchaytiradi, 
ya‟ni akseleratsiya jarayoni yuzaga keladi. SHuning uchun bu nazariyaning 
himoyachilari turli xususiyatga ega bo„lgan nurlarning aniq dozasi organizmga 

---

ta‟sir etishi, tarqalishi emirilishga sabab bo„lmasa, insonning jismoniy o„sishi 
jadallashishi uchun imkoniyat yaratadi deb xisoblaydilar. Meditsinadan 
ma‟lumki, me‟yoridan ortiq rentgen nuridan foydalanish ham organizm uchun 
zararlidir. Ana shu mulohazaga asoslanib organizm ayrim qismlarining 
rivojlanishi nurlar bilan bog„liq ekan, degan xulosa chiqarish mumkin. Ba‟zi 
ilmiy manbalarda payvandlash uchun qo„llaniladigan aparatning yog„dusi ham, 
chaqmoqdan tarqaladigan nur ham organizmga ijobiy ta‟sir etishi haqidagi 
ma‟lumotlar keltiriladi. Ammo muammoni mantiqan talqin etilganda tom 
ma‟nodagi akseleratsiyaning ro„y berishi uchun bunday omillar bir zarra kabi 
rol o„ynashi mumkin.