Yosh psixologiyasi va pedagogik psixologiyasi faniga kirish

Faoliyat mahsulini tahlil qilish
metodi. Inson xotirasi, tafakkuri, qobiliyati 
va xayolining xususiyatlarini aniqlash maqsadida bu metod rivojlanish 
psixologiyasida keng qo’llanadi. Bolalar chizgan rasmlar, yasagan o’yinchoqlar, 
modellar, yozgan she’rlarni tahlil qilish orqali ularning mantiqiy xotirasi, tafakkuri, 
texnik, badiiy va adabiy qobiliyati, ijodiy xayoli yuzasidan materiallar to’plash 
mumkin. Mazkur metoddan foydalanishda mahsulotni yaratgan shaxs bevosita 
ishtirok etmaydi. Obyekt bilan subyekt o’rtasida muloqot o’rnatish uchun 
shaxsning psixikasi to’g’risida sirtdan muayyan hukm va xulosa chiqariladi. Ijodiy 
faoliyat mahsullariga kundalik, sxema, ixtiro, diagramma, kashfiyot, qurilma, 
asbob, texnik model, moslama, milliy kashtachilik, hunarmandchilik, zargarlik 
buyumlari, referat, kurs va malakaviy bitiruv ishlari, ilmiy ma’ruza, konspekt, 
taqriz, tezis, maqola, ko’rsatmali qurollar, loyiha, magistrlik, nomzodlik, doktorlik 
dissertasiyalari va hokazolar kiradi. Bular turli yoshdagi va jinsdagi odamlar, har 
xil kasb egalari tomonidan yaratilgan bo’lishi va shunga ko’ra shakli, mazmuni, 
sifati, originalligi, katta-kichikligi, xususiyati, mazmun­mohiyati bilan bir-biridan 
keskin tafovut qilishi mumkin. 
Ijodiy faoliyat mahsullarini tahlil qilish orqali bolalar, o’quvchilar, talabalar, 
konstruktorlar, olimlar, hunarmandlar, ishchilar, keksa yoshdagi qariyalar psixik 
xususiyatlari, mahorati, salohiyati, ijodiyoti to’g’risida ma’lumotlar to’plash 
mumkin. Lekin insondagi psixik o’zgarishlar, kamol topish va bularning kechishini 
ifodalovchi materiallar yig’ish uchun bu metodning o’zi yetmaydi. Shuning uchun 
inson psixikasini o’rganish maqsadida boshqa metodlardan ham foydalanish 
ma’qul. 
Test
metodi. Test — inglizcha so’z bo’lib, sinash, tekshirish, demakdir. 
Shaxsning aqliy o’sishini, qobiliyatini, irodaviy sifatlari va boshqa psixik 
xususiyatlarini tekshirishda qo’llanadigan qisqa standart masala, topshiriq, misol, 
jumboqlar test deb ataladi. Test ayniqsa odamning qanday kasbni egallash 
mumkinligini, kasbga yaroqliligi yoki yaroqsizligini, iste’dodlilar va aqli zaiflarni 
aniqlashda, kishilarni saralashda keng qo’llanadi. Test metodining qimmati 
tajribaning ilmiylik darajasiga, tekshiruvchining mahoratiga va qiziqishiga, 
yig’ilgan psixologik ma’lumotlarning obyektivligi va ularni ilmiy tahlil qila 
bilishga bog’liqdir.