Z. A. Nazarova, Yo. S. Karieva, G. M. Tureeva, N. S. Fayzullaeva, Sh. F. Iskandarova

Olcha (malina) qiyomi texnologiyasi:
Tarkibi:
Qand qiyomi – 94,0
Olcha (malina) ekstrakti - 4,0
Etil spirti - 2,0
Texnologiyasi: chinni kosachaga 33,8 (36 qism) tozalangan suv solinadi va 60-70⁰ C gacha isitiladi, qaynoq suvga 60,2 (64 qism) qand solinadi va aralashtiriladi. Qand eriganidan so’ng eritma ikki marta qaynatiladi (25 daqiqadan ko’p emas), bunda hosil bo’lgan ko’pik olib tashlanadi. Ko’pik hosil bo’lishi to’xtashi qiyom tayor bo’lishidan dalolat beradi.
Chinni kosachaga 94,0 qand qiyomi solinadi va ustiga 4,0 olcha (malina) ekstrakti solinib, aralashtiriladi. Qiyom issiq holda bo’z matosidan suzib o’tkaziladi. So’ng sovigan qiyomga 2,0 g 90% etil spirti qo’shib aralashtiriladi. Hosil bo’lgan tiniq rangli qiyomning sifati baholanadi va jihozlanadi.
Tayyorlanishi bo’yicha dorivor qiyomlar:

• 
  dori moddani (tindirma, ekstrakt) tayor qand qiyomi tarkibiga q’oshish;
  
• 
  dori moddaning suvli eritmasi, quritilgan va Yangi yig’ilgan o’simlik xom ashyosidan olingan ajratma hamda shiralarga qand qo’shib tayorlanadigan qiyomlar.
  

Masalan, Pertussin (Pertussinum) texnologiyasi:
Tarkibi:
Toshcho’p suyuq ekstrakti – 12 qism
Qand qiyomi - 82 qism
Kaliy (natriy) bromat - 1 qism
Etil spirit 80% - 5 qism
Texnologiyasi: chinni kosachada 60-70⁰ C haroratdagi 0,36 qism tozalangan suvda 0,64 qism qand eritiladi, qiyom 2 marta qaynab chiqqanidan so’ng (25 daqiqadan oshmasligi kerak), hosil bo’lgan ko’pik olib tashlanadi. Ko’pik hosil bo’lish tugashi, uni tayor bo’lganligini bildiradi. Qiyom soviganidan keyin tortiladi va ustiga kaliy bromid, toshcho’p suyuq ekstrakti va 80% etil spiriti qo’shiladi, 10-15 daqiqa aralashtiriladi va 24 soatga qoldiriladi. Qiyom bo’z matosidan suzib olinadi va standartlanadi.
Qand o’rnini bosuvchi shirinlashtirgichlarni qollash asoslari:
Bolalar uchun tayyorlanadigan dorilarni ta'mini yaxshilash maqsadida qand o’rnini bosuvchi shirinlashtirgichlar ham tеxnologiya amaliyotida kеng qo’llaniladi. Olinadigan shirinlashtirgichlar miqdori qandga bo’lgan shirinlik ekvivalеntiga nisbatan quyidagi tеngalama bo’yicha hisoblanadi:
P= S/K_Sh
Bu еrda P – olinadigan shirinlashtirgich miqdori, g; S – qand miqdori, g; K_Sh – shirinlik koeffitsiеnti.
Zamonaviy qand o’rnini bosuvchi moddalar va shirinlashtirgichlarni tasnifi va ularning ta'rifi 4-5-ilovalarda kеltirilgan.