‘z b e k ist o n r esp u b L ik a si oliy va 0 ‘rta maxsus ta’l im V a zir L ig I

du a lizm
(dualizm
(lo tin c h a — d u a, ikki d eg an i) — d u n y o asosida ikki narsa, ham
m ateriy a, h a m g ‘oya yoki ruh y o ta d i, dey u v ch i t a ’lim o t), deb 
ataladi.
S ub stan siy a m u am m o sin i hal q ilish d a m o n istik va d u alistik
q a ra sh la rd a n farqli o i a r o q , p ly u ralistik q a ra s h la r h a m m avjud.
P lyu ralizm
(lo tin c h a — plyural k o ‘plik d eg an i) — d u n y o n in g
asosida k o ‘p narsalar yotad i, deyuvchi t a ’lim o t n u q tay i n a z a ric h a , 
d u n y o n in g asosini y a k k a b ir n a rsa e m a s, b alk i k o ‘p n a rs a la r 
tash kil qiladi. D u n y o d ag i b u tu n m av ju d o tla r yagona bir ibtidoga 
ega b o im a g a n k o ‘p d a n - k o ‘p, h a r xil aso slard an tash k il to p g an d ir.
Ilm iy-falsafiy t a ’lim o tla r va hozirgi z a m o n fan lari erishg an
m a ’lu m o tlarg a k o 'ra , m o d d iy b orliq , d o im iy h a ra k a td a b o ig a n
m a te riy a n in g turli shakldagi k o 'rin ish id ir.
M ateriy a — d u n y o n in g m o d d iy birligini ifodalovchi falsafiy 
kategoriyadir.
3 - § . M a te riy a va 
u n in g
m avjudlik shakllari
M o d d iy o la m n in g a s o sid a y o tu v c h i u m u m iy m o h iy a tn i 
axtarish falsafada m ate riy a h aq idag i ta s a w u rla rn in g rivojlanishiga 
sa b a b b o i d i . „ M a t e r i y a 11 „ m o d d iy u n s u r “ g a , ,,a t o m a r ‘;ga, 
,,p r a m a te r iy a “ ga n isb a ta n h a m k e n g ro q , u m u m iy ro q b o i i b ,
b o r liq n in g o b y e k tiv rea l s h a k lin i ifo d a lo v c h i, e n g u m u m iy
tu sh u n c h a d ir.

---

H a q iq a ta n h a m , ,,m a te riy a “ tu sh u n c h a si abstraksiya, fikrning 
m a h s u lid ir, c h u n k i, o la m d a „ u m u m a n m a te riy a “ y o ‘q , balki 
m ateriyaning k o n k ret obyektlar k o'rin ish lari m avjud. A niqroq qilib 
ay tg a n d a , m ate riy a , h a m m a vaqt k o n k ret o b y ek tlar k o 'rin is h id a
u ch ray d i.
M a te r iy a n in g u c h t a m u h im fa ls a fiy j i h a t i b o r. B u la r: