Z nishanova, G. Alimova

bolalar yoshiga mos keluvchi usullar bilan) bo‘ladi. SHunday
qilinganda, yoshidan qat’iy nazar bolalarda so‘z haqida adekvat va
anglangan tasawurlar paydo bo‘ladi.
Bu maqsadda bolaga nutqning tushunarli mezonlarini
o ‘rgatilmasdan, faqatgina astensiv ta’riflarni, ya’ni so‘zlarni
ko‘rgazmali namoyish etish orqali ta’riflashni ishlatish mumkin.
Ana shu asosda G.A.Belyakova bolalarda stixiyali ravishda shakllanib
qolgan so ‘z haqidagi tasavvur, “s o ‘z ” s o ‘zining m a’nosi
aniqlashtirilib boradi.
Katta bog‘cha yoshi davrida so‘zlaming tuzatilishini stixiyali tarzda
o ‘zlashtirish natijasida bolalarda so‘zni tarkibi jihatdan tahlil etishning
elementar shakllari yuzaga keladi.
Nutqning fonetik (tovush) sistemasini o ‘zlashtirish jarayoni
tovushlarni to ‘g‘ri talaffuz etish va fonematik eshitishning
rivojlanishini o‘z ichiga oladi.
Nutqning fonetik tarkibini o‘zlashtirish 1 yoshning oxirlariga kelib
boshlanadi. Bog‘cha yosh davrining boshiga kelib, bolalar asosan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ona tilining barcha tovushlarini egallab bo‘ladilar. Biroq shunday
bog‘cha yoshidagi bolalar ham uchraydiki, ularda ancha katta yoshda
ham nutqiy nuqson, talaffuz kamchiliklari uchraydi. Buning asosiy
sababi nutq apparati motorikasining sekin rivojlanishidir.
1 1 .2 . T a ’Iim ja ra y o n id a savodxonlikning rivojlanishi
Ona tilidagi tovushlami o‘zlashtirishda nutqning sensor asosi —
fonematik eshitishning rivojlanishi hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi.
Fonematik eshitish deganda, nutq tovushlarini idrok etish, so‘zlar
tarkibida ulami har xil ma’noli birliklar sifatida birlashtirish va ajratish
tushuniladi.