Z. T. M s h m o V a

«Tashabbusni ushlab tur» mashqi. Mashq maqsadi:
o ‘qituvchi kasbiy imkoniyatlarining diapazonini kengaytirish 
ta ’lim-tarbiya jarayonida o ‘qituvchini olib boruvchi va bosh- 
qaruvchi pozitsiyasini saqlab qolish.
Qatnashuvchilar guruhidan ikkita aktyor tanlanadi, qol- 
ganlar kuzatuvchilar. Aktyorlar hamsuhbat rolini o ‘ynaydilar 
va biror m uam m oni yechadilar. Quyidagi m uam m olar b o ‘lishi 
mumkin. Eng yaxshi rassom (Eng yaxshi qo ‘shiq, eng yaxshi 
dam olish). So‘zlashuv bosqichlari ham beriladi: birinchi 
bosqichda bir suhbatdosh faol, ikkinchisi passiv rol o‘ynaydi, 
eshitadi.
110

---

Ikkinchi bosqichda: passiv suhbatdosh tanlab uni o ‘z qo‘liga 
oladi va o ‘zining fikrini o ‘tkazishga harakat qiladi. Guruhiy 
tahlilda bunday holatlarda «kommunikativ muhitni tutib olish» 
vositalari tahlil qilinadi, yoki vaziyatni boshqarishga qaratilgan 
bo‘ladi. Bu holatlami pedagogik jarayonda tatqiq etish kerak.
«Hissiyot» mashqi. Mashq maqsadi:
o ‘qituvchining kasbiy 
xususiyatlarini shakllantirish, pedagogik faoliyatda hissiyotdan 
foydalanish.
0 ‘qituvchilar guruhi doira b o ‘lib o ‘tiradilar. Q atna- 
shuvchilarning ayrimlariga psixolog kartochkalar tarqatadi, 
ularda insoniy hissiyotlar tasvirlangan. Quyidagi kartochkalar 
to ‘plam i beriladi: «Quvonch, qahr, befarqlik, afsuslanish, 
hayronlik, qo ‘llab-quwatlash, qiziquvchanlik». 0 ‘qituvchilar 
guruh oldida katta b o ‘lm agan bir k o ‘rinish tayyorlashlari 
kerak, unda o ‘sm irlar va yuqori sinf o ‘quvchilari ta ’lim - 
tarbiyasida b o ‘ladigan holatlam i ko‘rsatish kerak va hissiyotlar 
pedagogik maqsadga muvofiq kelishi lozim, qolgan guruh 
a ’zolari har bir hamkasblarini chiqishlarini to ‘ldiradi.
4.11. « 0 ‘qituvchi — o‘quvchi» sikli