Z. T. M s h m o V a

«Mening eng murakkab o‘smir bolani» mashqi. Mashq
maqsadi:
o ‘qituvchilar o ‘rtasida tarbiyasi og‘ir o ‘smirlar bilan 
m u n o sa b at b o ‘yicha tajrib a alm ashish, o ‘quvchi bilan 
birgalikda faoliyat yurgizish maqsadida turli vositalami izlash. 
0 ‘qituvchilar guruhi doira bo ‘lib o ‘tiradilar. Xohish bo‘yicha
10 — 15 daqiqada har biri shunday holatni aytib beradilar-ki, 
unda pedagogik jarayonda o ‘smir bilan muloqotda eng qiyin 
holatda bo ‘ladi. U guruhning e’tiborini nima ish qilganiga, u 
nimani his qilib boshidan kechirganiga, ta ’sir ko‘rsatish vosita- 
larining natijalariga qaraladi.
Bitta mashg‘ulot davomida o ‘qituvchining kasbida b o ‘la- 
digan real holatning 45 tasini tahlil qilish mumkin.
G uruhiy tahlilda quyidagi maqsadga erishiladi. 0 ‘qituvchi 
ishidagi eng qiyin holatlarni aytib bersa, guruhdan yordam 
oladi. G uruhda yana o ‘qituvchilar tartibi ham almashinadi. 
Shunda psixologik m uam m oni hal qilishda o ‘qituvchiga 
maslahat berish kerak.
112

---

«Mening yoshligim» mashqi. Mashq maqsadi:
0
‘qi- 
tuvchilar yoshliklarini yodga olishni faollashtirish.
0 ‘qituvchilar guruhi doira b o ‘lib o ‘tirishadi va navbat 
bo‘yicha yoki xohishga qarab o ‘zining yoshligida bo ‘lgan «Eng 
quvonchli yoshlikdagi voqea», «Yoshlikdagi eng qayg‘uli voqea» 
to ‘g‘risida gapirib berishadi. H ar bir o ‘qituvchi o ‘zlarini xuddi 
yoshliklaridek his qilishsa, guruhiy tahlil natijalari yaxshi 
chiqadi.
4.12. «Men — 
0
‘qituvchi» sikli
Sekinlashish mashqi. 
K o‘pchilik oilali o ‘qituvchi ayollar 
doim uyda va ishda barcha ishlarini ulgurishga harakat qiladilar. 
Ba’zi o ‘qituvchilar o ‘zlariga ro ‘yxat tuzib oladilar va ulgur- 
ganlarini o ‘chirib boradilar. 0 ‘qituvchilar k o ‘pincha k o ‘p 
ishlarga ulgura olmasliklaridan juda qo‘rqadilar. Hayotlarining 
ritmini tezlashtiradilar, har bir daqiqani qadrlashga harakat 
qilib, b e k o rch i n arsalarg a e ’tib o r berm aydilar. B unday 
«bekorchiliklarga» dam olish voqealari, hayotning kichik 
quvonchlari bilan bahra olish kiradi.
B uning natijasida ayollar asabiylashadi, charchaydi, 
boshlari og‘rib, uyqusizlikdan qiynaladilar. Bunday holatda 
o ‘qituvchi o ‘smir o ‘quvchi bilan qilgan ishi haqida yoki yuqori 
sinf o ‘quvchisi bilan birga individual suhbatlashishga vaqt ajrata 
olmaydi.
Mashq maqsadi:
ichki ritm ni sekinlashtirish, energetik 
balans hosil qilish, o ‘zini barqaror, vazmin tutish.
Psixolog guruh a ’zolariga q o ‘l soatlarini echib chetga 
qo‘yishni taklif qiladi. 15—20 daqiqa ichida oq qog‘ozga erkin 
assotsiatsiyalar orqali so‘z jumlalarini yozadilar. Keyin psixolog 
guruhni juft-juft qilib o ‘tqazadi va ular bir-birlariga gaplarini 
aytishadi. Juftlik suhbati 20—30 daqiqa bo‘ladi. Bunda psixolog 
soatga qaramasdan sekin-asta so‘zlami aytadi. Guruhiy tahlil 
uchun guruh doira shaklida o‘tiradi. Psixolog: «Kim o ‘zining 
suhbatdoshidan bahra oldi?», «Kim dam olganini sezdi?». Nima 
deb 
o ‘ylaysiz, bizning mashg‘ulotimiz qancha vaqt bo‘ldi.

---