7-jadvaI
Shok bosqichi
Klinik k o ‘rinishi
Qon aylanishining
mark azlashuvi bosqichi.
Psixom otor q o ‘z g ‘alish yoki torm ozlanish,
holsizlik , Л /В o'zgarm agan yoki 20% ga
oshgan. Taxikardiya
(normadan 150%
gacha ortiq). P ul’s tarang, ayrim hollarda
bradikardiya. N afas tczlashgan, teri qop
lamlari sovuq, oqish, marm arsim on tusda,
sh illiq qavatlari
va tirnoq falangalarida
sian oz paydo bo'ladi.
0 ‘tis h bosqichi.
B em or h olsiz, apatik, A /B 60% gacha
pasaygan.
Pul’s
ipsim on,
taxikardiya
(norm adan
150% ortiq) taxipnoc, teri
qoplam lari oqish, sionatik, oliguriya.
Qon aylanishinin g
detscntralizatsiya bosqichi.
B em or
“torm ozlangan”
xolatda,
A /B
norm aga
nisbatan
60%
dan
past,
taxikardiya (norma-dan 150%dan ortiq)
teri qoplamlari sovuq, oqish,
sianotik,
yurak yctishm ovchiligiga m os
ravishda
M V B
ozaygan
yoki
k o ‘paygan,
to ‘qimalarda
qon
oqish
belgilari
kuchaygan, anuriya.
Terminal bosqich
K ollaps,
preagonal
va
ag o n a l
holat
belgilari kuzatiladi
Shuni esda tutish keraki, bolalarda qon aylanishining
markazlashuvi, A/В ning norm al
saqlanishi uzok v a q t davom
etishi, davo muolajalari o ‘tkazilmasa, to‘satdan gem odinam ika
dckompensasiyasi holati
yuzaga kelishi mumkin. B em or bola
qanchalik yosh b o ‘lsa arterial gipotenziya shunchalik yomon
prognostik
belgi
hisoblanadi.
Shok holatining rivojlanishi
jarohatlovchi omil xususiyati va darajasiga bog‘Liq bo ‘lib,
torakoabdominal
jarohatlarda
nafas
faoliyatining,
ko‘mikli
suyaklar singanda yog‘ em boliyasi, o ‘tkir qon (oqishi} y o ‘qotish
bem or holatining tez o g ‘irlashishiga sabab b o ‘ladi. Bolalarda
travm atik shok holatida kuzatiladigan A/В ning uzoq vaqt stabil
saqlanishi, ercktil fazaning ayrim hollarida kuzatilm asligi, nafas
sonlari k o ‘pligi hamda gem odinam iklar klinik k o ‘rinishi aniq
patogenetik o ‘zgarishlar bosqichiga mos. Jarohatlangan organ
faoliyati belgilari tashxisni aniqlashda yordam beradi.
Davo ta ktik muolajalar.
Travmatik shok holatining rivoj-
lanishida avvalo og ‘riq sindromi, o ‘tkir qon y o ‘qotish va
toksem iya sindromi sabab b o ‘lishini yodda tutgan holda davo
muolajalarini organizm hayotiy zarur organlar faoliyatini tiklash
va m o ‘’tadil saqlashdan boshlash kerak. Qon oqishiai to ‘xtatish,
nafaslar sababini va o g ‘riq sindromini bartaraf etib, q o n aylanishi
qanday darajada buzilganligiga mos quyidagi shokka qarshi davo
m uolajalarni
o ‘tkaziladi.
Qonning
m arkazlashuvi
umumiy
aylanayotgan qon hajm ining 25% yetishmovchiligida (15 ml/kg );
o ‘tish bosqichida
aylanayotgan qon hajmini kam ayishi
35%
b o ‘ls a (20 -2 5 ml/kg), detsentralizatsiya bosqichida aylanayotgan
qon hajm i 45% ga kamayganda (27 -3 0 ml /kg) yuzaga keladi.
B unday bog‘liqlik shokni bartaraf etish uchun infuzion
tcrap iy a miqdorini hisoblashda yordam beradi.
Q O N M A R K A Z L A S IIU V I B O S Q IC IIID A :
•
Qon oqishini to ‘xtatish;
•
singan soha immoblizatsiyasi va novakainli qamal;
•
narkotik analgetik kiritish;
•
vena ichiga shokni bartaraf ctuvchi eritm alar, poliglyukin,
qon, plazma,5ml/kg miqdorda 20% glyukoza (insulin bilan), V 6
vitam ini, 50 - 100 mg kokarboksilaza kiritiladi. Infuzion tcrapiya
k am id a 10 ml/kg b o ‘lishi kcrak.
0 ‘tish davrida infuzion tcrapiyani o ‘rta m olekulyar yoki
oqsillik, plazma o ‘rnini bosuvchi critm alardan boshlanadi va
h a jm i
15-20 ml/kg dan kam bo ‘lmasligi kerak.
Arterial
gipotenziyaga moyillik b o ‘lsa prednizolon 3-5 mg/kg eki
gidrokortizon 10 mg/ kg va V guruh vitaminlari kiritiladi.
Q on aylanishining detsentralizatsiya bosqichida qon o ‘rnini
bosuvchi eritmalar kiritish tezligi minutiga 30 - 40 m l/kg b q ‘lishi
kerak . Infuzion tcrapiya birinchi 15-20 m inut davom ida yaxshi
n a tija bermasa, infuzion tcrapiya hajmi boshqa vena ichiga yana
sh u n d ay miqdorda eritmalar kiritilishi bilan oshiriladi va umumiy
anesteziya (lOOmg/kg GOMK) ostida traxeya intubatsiyasi
bajarilib, bcmor o ‘pkalarining sun’iy vcntilyatsiyasiga o ‘tkazilishi
m aqsadga muvofiq, albatta transfuzion tcrapiya 5 m l/kg m iqdorda,
20% glyukoza insulin bilan, dopamin 8-10 m kg/kg/m in tezlikda,
4% natriy gidrokarbanat 5 ml/kg, kokarboksilaza 50 -1 0 0 mg, V
g u ru x vitaminlari kiritilishi bilan boshlanadi.
|