‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

beshinchi mezoni
— strategik re- 
jalashtirilayotgan obyekt bilan bogMiq b o ‘lib, uning ustivorligiga 
e’tibor beriladi. M asalan, foydalilik, bozor segmentlari, moliyaviy 
resurslar, innovatsiya, ijtimoiy himoya va boshqalar. Bu sohalar 
bo‘yicha m aqsadlar ham mazmunan, ham ifodalanish shakli nuqtai 
nazaridan bir-biridan tubdan farq qiladi. Agar so‘z foydani uzoq m ud­
datga rejalashtirish haqida ketsa, u holda asosiy maqsad foyda, daro­
mad koMami, kapital qo‘yilmalarga ajratiladigan mablag4 va hokazolar 
nazarda tutiladi.
Korxona taraqqiyotining bosh y o ‘nalishi va uning maqsadini 
to‘g‘ri tanlash ikki omilga bogMiq: tashqi m uhit omili; ichki m uhit 
omili.
Tashqi m uhitni tahlil qilish shunday jarayonki, bunda strategik 
rejani ishlab chiquvchilar tashkilotga t a ’sir etuvchi im koniyat va 
xavflarni aniqlash uchun tashqi m uhit om illarini nazorat qiladilar.
200

---

Tashqi muhitni tahlil qilish quyidagi 3 ta savolga ja v o b berish bilan 
aniqlanadi:
1. Tashkilot hozir qanday holatda turibdi?
2. Rahbariyatning fikricha tashkilot kelajakda qanday holatda 
b o ‘lishi kerak?
3. Tashkilot hozirgi holatdan rahbariyat xohlaydigan holatga 
o ‘tishi uchun qanday chora tadbirlar olib borishi k erak?
X a v f va im koniyatlar asosan 7 sohaga ajratiladi: iqtisodiy, 
siyosiy, bozor, texnologik, raqobat, xalqaro va ijtim oiy 
(11.3-chizma).
Iqtisodiy
om illar
11.3-chizm a. Tashqi m uhit om illari.
Iqtisodiy omillar.
Iqtisodiy om illarni tahlil qilishda inflyatsiya 
su r'a ti, soliq stavkasi, xalqaro toMov balansi, ishsizlik darajasi, 
aholining bandlik darajasi, korxonaning to ‘lovga q o d irlik darajasi 
kabilarga e’tibor qaratiladi.
Siyosiy omillar.
Rahbariyat m ahalliy organning, hokimi- 
yatning va davlatning m e’yoriy hujjatlarini, y a ’ni uzoq muddatli 
q o ‘yilm alarni m oliyalashtirish uchun davlat kreditlari, ishchi kuchini 
yollash b o ‘yicha chegaralar, tashqi iqtisodiy savdo tariflari b o ‘yicha 
kelishuvlar va boshqalam i kuzatib borishi kerak.
Bozor omillari.
Bozor om illari ham k o rxona faoliyati
201

---

sam aradorligiga o ‘z ta ’sirini o ‘tkazadi. Ulami tahlil qilish korxona 
rahbariyatiga korxona strategiyasini aniq belgilash va uning 
m avqeini m ustahkam lashda yordam beradi. Bunda, demografik 
o ‘zgarishlar, turli xildagi m ahsulot va xizm atlarning hayotiy davri, 
aholi darom adi darajasi va uning taqsim lanishi, korxonaning bozorda 
egallagan salm o g ‘i, tarm oqdagi raqobat darajasi, bozor koMami yoki 
uni hukum at tom onidan him oyalanganligi tahlil qilinadi.