‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Strategik rejalashtirish
— bu tashkilot rahbariyati tom onidan 
ishlab chiqilgan qarorlar va xatti-harakatlar m ajm uidir, buning 
natijasida tashkilot m aqsadlariga erishishni ta ’m inlashga qaratilgan 
m axsus strategiyalar ishlab chiqiladi. Strategik rejalashtirish jarayoni 
boshqarish qarorlarini qabul qilishda asosiy instrum ent hisoblanadi. 
Uning asosiy vazifasi — tashkilotda kerakli darajada, m uhlatda 
o ‘zgartirishlar va yangiliklarni jo riy etishdan iborat.
Strategik rejalashtirish jarayonini olib borishda asosiy 4 ta 
boshqarish faoliyati ajratiladi:
197

---

1. R esurslam i taqsim lash.
2. Tashqi m uhitga m oslashish.
3. Ichki m uvofiqlashtirish.
4.T ashkiIiy strategiyalarni anglash.
Yuqori darajadagi rahbam ing asosiy vazifasi faqatgina 
strategik rejalashtirish jaray onin i ishlab chiqish emas, balki uni joriy 
etish va baholash bilan ham b o g ‘liq.
S trategik rejalashtirish jaray o ni quyidagi bosqichlarni o ‘z 
ichiga oladi (
11.2-chizma).
11.2-chizm a. Strategik rejalashtirish jarayoni.
K orxonaning maqsadi va vazifalarini tanlash strategik re­
jalashtirish jarayonining eng dastlabki va m as’uliyatli boqichlaridan 
hisoblanadi. Bu jarayon rejalashtirishning keyingi barcha bosqichlari 
uchun m o ‘ljal vazifasini o ‘taydi.
Strategik rejalashtirishda asosiy e ’tibor berilishi lozim bo‘lgan 
jihatlardan biri bu tashkilot missiyasini tanlash. M issiya — bu hozirgi 
vaqtda va kelajakdagi iste’m olchilam ing manfaatini birinchi o ‘ringa 
q o ‘yadigan tashkilotning asosiy va umumiy maqsadidir. Bu ushbu 
firm aning nim a uchun bunyod etilganini va iste’molchilar manfaatlari 
nuqtai nazaridan qaraganda nim a uchun zarurligini bildiradi.
M issiya firma tuzilm asini aniqlaydi va quyidagilarni o ‘z ichiga
oladi:
1. Firm a qanday tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanmoqda.
2. Firm aning tashqi muhitdagi o ‘mi.
3. Tashkilot madaniyati.
198

---

4. Ayrim dunyoga m ashhur kompaniyalaming m issiyalari.
* IBM korporatsiyasi o ‘z missiyasini jam iyatning axborotga boMgan 
talabini qondirish deb biladi.
* «Ford» kompaniyasi uchun unga asos solgan Genri Fordning 
ko‘pchilikka e’lon qilib aytgan: «Odamlarga arzon transport taqdim 
etish» gapi missiya bo‘lib hisoblanadi.
* «Rev’en»(kosmetika) kompaniyasining m issiyasi «Biz orzu-niyat 
sotamiz».
* Deyarli barcha o ‘ta yirik yapon firmalari uchun missiya: «Xari- 
dorlami juda yuqori sifatli tovarlar bilan ta’minlash».
Rahbariyat korxona missiyasini atrof-muhitdan axtarib, quyida- 
gi ikki savolga javob topadi:
1)«Bizning mijozlarimiz kim»?
2)«Mijozlarimizning 
qanday 
ehtiyojlarini 
biz 
qondirishimiz 
mumkin»?
Notijorat tashkilotlaming mijozlari bu uning xizmatidan foy- 
dalanuvchi va uni resurslar bilan ta ’minlovchilar boMib hisoblanadi.
Firma uchun um umiy boMgan maqsadlar korxona umumiy mis- 
siyasidan kelib chiqqan holda tanlanadi. K orxona m ablag‘ faoliyatin- 
ing bosh maqsadi — kam m ablag‘ sarflab iste’m olchilarga yuqori si­
fatli mahsulot yetkazib berish, topshiriq va shartnomalarni bajarishdir. 
Strategik rejalashtirish sifati ham ana shu bosh m aqsadning qanchalik 
to‘g ‘ri tanlanganligi va qabul qilinganligiga bogMiq. Shu sohadagi 
tadqiqotlar maqsadning quyidagi mezonlariga mos kelishi lozimligini 
ko‘rsatadi:
* maqsadlar aniq va oMchovga ega boMishi;
* davr (muddat)ning aniq boMishi;
* amalga oshirish mumkinligi;
* muvofiqlashtirilishini ta’minlash mumkinligi;
* ustivorlikka ega boMishi.