‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment
- chizma. M enejm ent tuzilm asining tashkiliy turlari
Yüklə 40,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (7.1-jadval). 7.1-jadval Chiziqli tuzilmaning ijobiy va salbiy tomonlari
|
7.1 - chizma. M enejm ent tuzilm asining tashkiliy turlari.
Chiziqli tashkiliy tuzilma m enejm ent tuzilm asining eng sodda turi bo‘lib, u quyidagi ko ‘rinishga ega (7.2-chizma). Bunda m enejm entning hamma funksiyalari korxona rahbari (1) qo‘lida to ‘planib, barcha quyi rahbarlar (А, В, V) va ishlab chiqarish b o ‘g ‘inlari (A,, A7; B r B2; V |5 V2) unga b o ‘ysunadi. Har bir rahbar o ‘ziga ishonib topshirilgan boMinma faoliyatini yakkaboshchilik asosida boshqaradi va barcha zarur qarorlam i m ustaqil ravishda qabul qiladi. B o ‘ysunuvchi xodim lar faqat o ‘z!arining bevosita rahbarlarining farm oyishlarini bajaradilar. Yuqori turuvchi rahbar xodim larga ularning bevosita boshlig‘ini «chetlab» m urojaat qilm asligi kerak. M asalan, korxona direktori sex boshlig‘ini chetlab m asterga buyruq berm asligi kerak. Shu tariqa rahbarlikning vertikal chizig‘i va b o ‘ysunuvchilarga ta ’sir k o ‘rsatishning to ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri 109 y o ‘li ochiladi.C hiziqli strukturaboshqaruvda ixtisoslikning y o ‘qligi bilan xarakterlanadi va amaliyotda so f holda kam qoMlaniladi. Chiziqli strukturaning o ‘ziga xos ijobiy tomonlari ham da salbiy kam chiliklari m avjud (7.1-jadval). 7.1-jadval Chiziqli tuzilmaning ijobiy va salbiy tomonlari Ijobiy tom onlari Salbiy tom onlari V Bunday tuzilishda bir- biriga zid, chalkash topshiriqlar berilish hollarini kamaytiradi. V Y a k к a b о s h с hi 1 i k n i va shaxsiy javobgar-likni mustahkamlaydi. V Bu struktura oddiy, puxta va tejamlidir. V Boshqariluvchi obyekt ishiga kam kishi aralashadi. V Vazifalar tezkor hal etiladi butun tizim samarali ishlaydi. V Xodimlar faqat o‘z rahbariga hisobot beradilar, natijada ijrochilik va intizom darajasi ancha oshadi. V Bunday tuzilish oddiy, barqaror masalalarni yechishga moMjallanganligi sababli uning doirasida majmuaviy masalalarni hal qilish ancha qiyin kechadi. V Bunday sharoitda rahbar lar ko‘proq tezkor ishlar bilan band boMib, strategik majmuaviy muammolarni e’tibordan chetda qoldiradilar. V Bunday boshqarishda teng huquqli tu-zilma birliklari negizida gorizontal bogManish boMmaydi. V Bunday boshqarish sha roitida buyruqbozlik va rasmi- yatchilikning paydo boMish xavfi kuchli, chunki tuzilmaning har bir bo‘gMnida rahbar o‘z lavozimi bo‘yicha farmoyish berish uchun barcha huquqlarga ega boMadi. Chiziqli boshqarish tuzilmasi uncha murakkab boMmagan ishlab chiqarish sharoitida, ijrochilarning vazifalari oddiy, buyruq va axborotlar hajm i kam boMganda o ‘zini oqlashi mumkin. Ishlab chiqarishning to b o ra murakkablashib, koMamining kengayib borishi 110 boshqarish funksiyalarini tabaqalashtirishni talab qiladi, chiziqli strukturaning o ‘m iga chiziqli-shtabli strukturaning vujudga kelishini taqozo etadi. Chiziqli-shtabli tuzilm a har bir rahbar h u zurida ixtisoslashgan xizmatlar, m aslahatchilar kengashi, y a ’ni shtablar tuzish orqali tashkil etiladi. Bu struktura quyidagi k o ‘rin ish g a ega. Shtablam ing vazifasi har xil m uam m olarni o ‘rganish orqali rahbarga qaror qabul qilishda yordam berishdan iborat. Bunday shtablarga ehtiyojning paydo b o ‘lishiga asosiy sabab — tashkilotlardagi funksiyalam ing m urakkablashuvidir. Bu yerda m ehnat taqsim oti ikki turdagi maqsad va vazifalar bilan belgilanadi. Chiziqli rahbarlar korxonaning bosh m aqsadiga erishish yo ‘lidagi birlamchi vazifalam ing bajarilishiga jav o b g ar boMsalar, shtabdagilar esa birlamchi vazifalarga tobe boMgan ikkilam chi vazifalam ing bajarilishiga javobgardirlar. Ular m aslahat berish funksiyasini bajaradilar. Chiziqli rahbarlam ing asosiy vazifasi taklif etilgan ijobiy va salbiy m aslahatlar ichidan m aqsadga muvofigMni aniqlash va uzil-kesil qabul qilishdan iborat. Shtabdagi m enejerlar o ‘zlarini mutaxassis, o ‘z sohalarining bilimdoni ekanligini isbotlamoqchi boMsalar, chiziqli rahbarlar esa, yakka rahbar ekanliklarini pesh qiladilar. G ‘arb menejmentidagi ayrim nazariyotchilar bu ikki turdagi m enejerlar korpusini yaxlit tashkilot tarkibidagi qaram a- qarshi ijtimoiy guruh deb atashadi. Bu y erd a shtabdagilar o ‘zlarini elita darajasida his etadilar. Yirik korporatsiyalardagi shtablar k o ‘p 111 hollarda m azkur korxonaning asosiy m arkaziy organlariga aylanib qoladilar va chiziqli organlar faoliyatini m urakkablashtirishga urinadilar. B unday vaziyatdan qutulish uchun korxonalar boshqarish tuzilmasiga o ‘zgartirishlar kiritib, shtablar sonini yoki ularning xodimlarini qisqartirishga erishadilar. Bu tuzilm aning Yüklə 40,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|