‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Dasturlashtirilgan qaror
— bu m atem atik tenglamalarni 
yech ishdagikabi,qadam larvaharakatlarningm a’lum ketm a-ketligida 
am alga oshirish natijasi. B unda m uqobillar soni chegaralangan va 
tanlov tashkilot belgilangan y o ‘nalish chegarasida am alga oshirilishi 
kerak. D asturlashtirishni sam arali tashkiliy qarorlam i qabul qilishda 
m uhim yordam chi v o sita deb hisoblash m umkin. Qaror qanday 
boMishi kerakligini 
aniqlab, rahbariyat xatolik ehtimolligini
156

---

kam aytiradi va vaqt qisqartiriladi. A g ar tuzilgan qaror qabul qilish 
uslubiyoti n o to ‘g ‘ri bo ‘lsa, qaror sam arasiz bo‘ladi.
Dasturlashtirilmagan qarorlar
— m a’lum darajada yangi, 
tizim lashtirilm agan yoki nom a’lum om illar bilan bog‘liq b o ‘lgan 
holatlarda kerak bo ‘ladi. Oldindan kerakli qadamlar ketm a-ketligi- 
ni tuzish m um kin bo‘lmaganligi sababli, rahbar qaror qabul qilish 
protsedurasini ishlab chiqishi kerak. Bunday qarorlarga m isollar: 
tashkilot maqsadlar! qanday b o ‘Iishi kerak, mahsulot sifatini q a n ­
day oshirish kerak, boshqaruv strukturasini qanday takom illashtirish 
zarur, xodim lar motivatsiyasini qanday kuchaytirish kerak va hokazo.
Rahbar bir qancha tanlov variantlariga ega. Bu yerda asosiy 
m aqsad — qarorlam i samarali qabul qilish imkoniyatlarini beruvchi 
asoslam i o ‘rganishdir. Shuni ta ’kidlash kerakki, qabul qilingan 
qaror natijalari ayrim sohalar uchun salbiy ta ’sir ko‘rsatishi m um kin. 
Shuning uchun qarorlar tashkilotni tizim sifatida k o ‘rib, h am m a 
qism lari uchun javo b beradigan h o ld a qabul qilishi kerak. R ah b ar 
pirovard natijani k o ‘zlab, kam chiligi b o ‘lsa ham shunday m u q o b il 
qaror qabul qilish kerakki, natijada m aqsadga k o ‘proq erishilsin. 
K om prom isslar konsepsiyasi ana shundan iborat.
Qaror qabul qilish jarayo n in i o ‘rganishda ikki m om entni 
hisobga olish kerak. Birinchi, q aro r qabul qilish nisbatan oson, lekin 
yaxshi qaror qabul qilish qiyin. Ikkinchi m om ent shundaki, q a ro r 
qabul qilish — bu psixologik jaray o n . Vaqti-vaqti bilan o d am lar 
harakatini m antiq belgilasa, vaqti-vaqti bilan his-tuyg‘u belgilaydi. 
Shuning uchun qaror qabul qilish jara y o n i intuitiv, fikr-m ulohazaga 
asoslangan va oqilona xususiyatga ega.
Intuitiv qaror
— faqat uning t o ‘g ‘riligini his etish aso sid a 
qilingan tanlov. Bunday qaror qabul qiluvchi tushunishni ham
xohlam ay qaror qabul qiladi. Biz atay digan oltinchi tu y g ‘u bu o ‘sha 
intuitiv qarordir. Yuqori po g ‘ona boshqaruvchilari k o ‘pincha intuitiv 
qarorga asoslanishadi. Lekin m antiqsiz to ‘g ‘ri tanlov qiyin.