‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Ta’sir etishnmg
eng yaxshi usullaridan biri bu 
ishontirishdir,
y a ’ni o ‘z fik rin i samarali yetkazishdir. Aqliy ishonish kabi, ishontirish 
ham ekspertli hokim iyatga asoslangan. Orasidagi farq shundaki, 
bajaruvchi nim ani va nima uchun qilayotganini aniq tushunadi. 
Ishontirish y o ‘li bilan ta ’sir etuvchi rahbar xodim ga nim a qilishi 
kerakligini aytm aydi, balki nim a qilish kerakligini, bajaruvchiga 
«sotadi».
Ishontirish orqali ta ’sir etish bir qancha om iilarga bogMiq. 
Rahbar to ‘la ishontirish qobiliyatiga ega boMishi kerak. Uning 
dalillari tinglovchilarning intelektual darajasini hisobga olishi 
lozim: u ju d a ham qiyin yoki ju d a ham oddiy boMmasligi kerak. 
R ahbarning q o ‘ygan m aqsadi xodim larning qadriyatlar tizim iga 
teskari boMmasligi kerak.
A g ar rahbarning xarakteri va xatti-harakati xodim larga m a’qul 
boMsa, bu undan ham yaxshi boMardi. Biron nimani «sotish»ga 
boMgan dalillar va urinishlar bekor boMishi, faqatgina shu uchunki, 
potensial xaridorga sotuvchining aynan tovar yoki xizm ati emas, 
balki shaxsi yoqm aydi.
Ishontirish orqali ta ’sir etish bir marta ishlashi mumkin. 
Ishontirish usulini yoqtiradigan rahbar biror xodim ga ta ’sir 
k o ‘rsatm oqchi boMsa, u hamm asini boshidan boshlashi kerak. Bu 
esa ishontirish jarayonida ketadigan vaqtni ko‘paytiradi. Ishontirish 
orqali ta ’sir k o ‘rsatishning ustunligi shundan iboratki, xodimni 
nazorat qilish shart emas, balki u belgilangan minimum dan ortigMni 
bajarishga harakat qiladi, chunki u shu orqali o ‘z ehtiyojlarini 
qondirishi m um kin. Agar xodim buyruq orqali m ajburiy ishlatilsa,
240

---

u kerakli minimumni bajaradi, xolos. 
Ishlirok
orqali ta ’sir ko ‘rsatish 
ishontirishdan ham samarali hisoblanadi. R ahbar bajaruvchiga 
m aqsadni tushuntirishga ko ‘p kuch sarflam aydi, bunda rahbar 
shunchaki bajaruvchining intilishlarini y o ‘naltiradi va bu bilan erkin 
axborot alm ashuviga k o ‘m aklashadi. B oshqaruvda ishtirok har 
qanday vaziyatda ham to ‘g ‘ri kelmaydi.