‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

Mitchel va Xausning «yo Ч-maqsad» yondashuvi
rahbarlam ing 
vaziyatga m os holda rahbarlik uslubini q o ‘llashni talab etadi. «
Yo
7- 
maqsad»
termini kutilishlar nazariyasi kabi tushunchalarga yaqin, 
shuningdek, unumdorlik, natijalar kabilar ham shular jum lasidandir. 
« Yo Ч-maqsad»
yondashuvi rah b ar xulq-atvorini m otivlashtirishga, 
qoniqishgava xodim lar m ehnat unum dorligiga ta ’sirini tushuntirishga 
harakat qiladi. Xaus quyidagi rahbarlik uslublarini k o ‘rib chiqqan: 
q o ‘llab-quvvatlash; instrumental; qaror qabul qilish da xodim lar 
ishtirokini rag ‘batlantirish va m uvaffaqiyatga qaratilgan uslublar.
Xersi va Blansharning hayot sikli nazariyasi.
Pol X ersi va Ken 
B lanshar hayotiy sikl nazariyasi deb atalgan liderlikning vaziyatli 
nazariyasini ishlab chiqdilar. B unga asosan sam arali liderlik uslu­
blari bajaruvchilam ing yetukliligiga bog‘lik b o ‘ladi. Liderlikning ba- 
jaruvchilam ing yetukliligi darajasiga m os boMgan 4 ta uslublari m a­
vjud: ko ‘rsatmalar berish, «sotish», ishtirok etish, vakolatni uzatish.
Rahbar tomonidan qaror qabul qilishning Vrum-Yetton modeli.
Vrum-Yettonning qaror qabul qilish m odeli e ’tibom i qarorlar qabul 
qilish jarayoniga qaratadi. M odel yaratuvchilari nuqtai nazariga 
muvofiq holda qo‘l ostidagi xodim larga qarorlar qabul qilishda 
qatnashishga ruxsat berish darajasidan bogMiq holda rahbarlar 
qoMlashi mumkin boMgan beshta boshqaruv uslublari m avjud.
Bu besh uslub qaror qabul qilishning avtokratik uslubidan 
boshlanib, undan keyin m aslahatli va nihoyat toMa qanashish bilan 
tugatiladi. Bu uslublaming qaysi birini qoMlash vaziyat va m uam m o- 
lar xususiyatidan bogMiq boMadi. Vrum va Yetton vaziyatni baho- 
lashda rahbarlarga yordam berish uchun yettita m ezon va qarorlar 
daraxti (shajarasi) modelini ishlab chiqishdi. Bu m ezonlar asosida 
« bo‘ysunuvchilar — rahbar» vaziyati baholanadi.
Bu mezonlar:
1. Qarorlar sifati mohiyati.
2. Sifatli qarorlar qabul qilish uchun rahbardagi ta jrib a y o k i yetarli 
axborotning mavjudligi.
237

---

3. M uam m oiam ing tizim lashtirishganlik darajasi.
4. B o ‘ysunuvchilam ing tashkilot maqsadlari bilan roziligi 
va qarorlam ing samarali bajarilishi uchun ularning qatnashishi 
aham iyati.
5. R ahbam ing avtokratik qarori bo ‘ysunuvchi!ar tom onidan 
q o ‘llab-quvvatlanishining tajribaga muvofiq belgilangan ehtimolligi.
6. B o ‘ysunuvchilar m uam m olar bayon qilinganda vujudga 
kelgan vazifalam i bajarsalar, ularni motivlashtirish darajasi tashkilot 
m aqsadlariga erishishga yordam beradi.
7. M uqobillikni tanlashda b o ‘ysunuvchilar orasidagi kelish- 
m ovchilikning ehtim ollik darajasi.
H a r qaysi m ezon rahbar vaziyatni baholashda o ‘ziga beradigan 
savolga aylanishi mumkin.