Ўзбекистон республикаси халқ

4. O’xshash masala tuzish
Bir xil matematik strukturaga ega bo’lgan masalalar o’xshash masalalar 
deyiladi. O’xshash masalalarni o’quvchilar tomonidan tuzilishi turli hayotiy
vaziyatlarda berilgan sonlar va izlanayotgan son orasidagi umumiy bog’lanishlarni 
aniqlashga yordam beradi. O’xshash masalalarni berilgan tayyor masalani yechib
bo’lgandan so’ng, tuzish kerak, shu bilan birga bunda iloji bo’lganda masalaning 
faqat syujeti va sonlarini emas balki kattaliklarni ham o’zgartirish lozim taklif
etish lozim. Masalan, agar 3-sinf o’quvchilari baho, miqdor, jami pul kabi 
kattaliklarga doir masalani yechishgan bo’lsa, endi unga o’xshash masalani lekin,
boshqa kattaliklar tezlik, vaqt, masofa bilan berish kerak. 


5. Teskari masalalar tuzish 
Teskari masalalar tuzish va yechishga doir masalalar miqdorlar orasidagi 
bog’lanishlarni o’zlashtirishga yordam beradi. Teskari masalalarni berilgan sodda
masalaga nisbatan ham tuzish mumkin. Biroq o’qituvchi bu teskari masalaga 
bolalarning kuchi yetish-yetmasligini har doim tekshirib turishi lozim. Teskari
masalalarni tuzish masalalarni tekshirish bilan birga olib borish kerak. 


6. Ilyustratsiyaga qarab masala tuzish
Berilgan rasm, chizma yoki qisqa yozuvga qarab masalalar tuzishga doir 
mashqlar foydalidir. Ular masalani bolalar konkret vaziyatda ko’rishga yordam
beradi. Masalan: rasmga qarab bolalar bir nechta masala tuzishlari mumkin ,, 
bo’lochka non 5 so’m, 1 stakan choy esa 3 so’m turadi. Bir stakan choy va
bo’lochka necha pul turadi?’’ ,,Bulochka 5 so’m, 1 stakan choy oldim.’’ 

---

29
Bolalarga u yoki bu ilyustratsiya bo’yicha masala tuzishni taklif qilishdan 

avval bu ilyustratsiyani analiz qilish, ya’ni suhbat o’tkazish va bolalar
ilyustratsiyasida nima tasvirlanganini, sonlar nimani ifodalanishini, nimani bilishi 
kerakligini, bilish bilmasliklarini aniqlash kerak.