Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

NOTA BENE ! 
Davomli jinoyatlar – bu yagona qasd bilan qamrab olingan va umumiy 
maqsadga qaratilgan bir qancha o‘xshash harakatlarni sodir etish bilan 
tavsiflanadigan huquqqa xilof ijtimoiy xavfli qilmishlardir. 
Bunday qarorning to‘g‘riligi yuqori turuvchi sud instansiyasining «... 
jinoyat qonuniga ... jazoni kuchaytiradigan yoki shaxsning holatini 
boshqacha tarzda yomonlashtiradigan o‘zgartirishlar kiritilganda, agar 
jinoyat epizodlaridan hech bo‘lmaganda bittasi qonun yangi tahrirda amal 
qila boshlagan davrda sodir etilgan bo‘lsa, davomli jinoyatning barcha 
epizodlari yangi qonun bo‘yicha kvalifikatsiya qilinishi kerak»
1
degan 
fikrida ham o‘z isbotini topadi. 
NOTA BENE ! 
Ikki harakatli jinoyat – o‘xshash jinoyatlar tarkibi qonunda shunday 
ko‘rsatiladiki, bunda faqat ikki harakatni amalga oshirgan shaxs jinoyatchi 
deb hisoblanadi. o‘xshash qilmish sodir etish vaqti deb esa, oxirgi 
harakatlar yakunlangandan keyin jinoyat tarkibini aniqlangandagi vaqt tan 
olinadi. 
1
Қаранг: Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг 2008 йил 15 майдаги «Бир неча жиноят содир 
этилганда қилмишни квалификация қилишга доир масалалар тўғрисида»ги 13-сон қарори, 4-бандининг 2-қисми 
// Ўзбекистон Республикаси Олий судининг Ахборотномаси, 2008 й., 3-сон. 13-б. 
96 

---

Berilgan muayyan jinoyat tarkibini aniqlash uchun muhim bo‘lgan 
oxirgi harakatni sodir etish payti ikki harakatli jinoyat sodir etish vaqti deb 
topilishi kerak. 
NOTA BENE ! 
Uzoqqa cho‘zilgan jinoyatlar jinoyat-huquqiy tahdidni ifodalaydigan 
majburiyatlarni uzoq vaqt mobaynida bajarmaslikdan iborat bo‘lgan 
harakat yoki harakatsizlikda namoyon bo‘ladi. 
Birinchi harakat (harakatsizlik) sodir etilgan payt uzoqqa cho‘zilgan 
jinoyat sodir etilgan vaqt deb topiladi. 
Ayni paytda, uzoqqa cho‘zilgan jinoyatlar sodir etilgan vaqtini 
aniqlashda uning ayrim o‘ziga xos tomonlariga e’tibor beriladi: agar uning 
ijtimoiy xavfliligi uzoq davom etuvchi jinoyatlarda, masalan, harbiy 
xizmat yoki qismni tashlab ketish (JK 287-moddasi) yoki keltirilgan 
zararning umumiy miqdori, masalan, soliq yoki boshqa to‘lovlarni 
to‘lashdan bo‘yin tovlash hollari. Ko‘pincha, agar keltirilgan zarar muddati 
yoki summasi ko‘paysa, jinoyat sodir etish vaqti yangi muddatning o‘tishi 
yoki yangi qonun endigina kuchga kirgandan so‘ng hali ilgarigi 
yetkazilgan katta zarar muddati tugamay turib yana yangidan katta zarar 
yetkazish bilan o‘tgan vaqtdan tan olinadi. Agar muddat yangi qonun bilan 
qisqartirilsa, jinoyatni tan olish uchun eski muddatning o‘tishi yoki ilgarigi 
keltirilgan zarar miqdori yangi muddatni yoki to‘liq o‘tashi kerak yoxud 
yetkazilgan yangi zarar miqdori yangi qonun kuchga kirgandan boshlab 
hisobga olinadi. 
Takroriylikni tashkil qiluvchi oxirgi yoki og‘irlashtiruvchi belgi 
hisoblangan qilmish sodir etilishi takroran jinoyat sodir etish, 
shuningdek, og‘irlashtiruvchi tarkibli jinoyatlar sodir bo‘lgan vaqt deb 
topiladi. 
Agar ijtimoiy xavfli qilmish ishtirokchilikda sodir etilgan bo‘lsa, u 
holda har bir ishtirokchining bu qilmishga qo‘shilgan vaqti hisobga 
olinadi. Bunday hollarda jinoyatni sodir etish faqatgina shu guruhning 
sodir etgan jinoyatinigina emas, balki bu guruhdagi har bir ishtirokchining 
97 

---

amalga oshirgan xatti-harakatlardagi ishtiroklaridan boshlab hisoblanadi. 
Shuning uchun, ishtirokchilikda sodir etilgan jinoyatlar vaqtini aniqlashda 
bajaruvchidan tashqari, tashkilotchi, dalolatchi, yordamchilarning ham har 
bir harakati nazardan chetda qolmaydi. 
Shunday qilib, agar ishtirokchilikda yangi qonun kuchga kirgunga 
qadar jinoyat sodir etilsa, aybdor ilgarigi jinoyat qonunchiligi bilan 
ayblanadi. Bunda jinoiy tarkib ishni haqiqatan ham butunlay amalga 
oshirganligi yoki yangi qonun kuchga kirgandan keyin amalga oshirganligi 
muhim ahamiyatga ega. Masalan, aybdor yangi qonun kuchga kirgunga 
qadar o‘g‘rilik qilish uchun guruh tashkil qilgan, haqiqiy o‘g‘rilik esa 
qonun kuchga kirgandan so‘ng bajarilgan. Bunda, jinoyat sodir etish 
paytini JK 13-moddasi 1-qismida ko‘rsatilgan qoidaga muvofiq 
aniqlanib, tashkilotchi eski qonun bo‘yicha javobgar bo‘lib, bajaruvchilar 
esa yangi qonun bo‘yicha javobgarlikka tortiladi. 
Bu masalaning ishtirokchilikda sodir etilgan jinoyatning barcha 
ishtirokchilar uchun tamom bo‘lish vaqti bajaruvchi tomonidan jinoyatni 
sodir etish vaqtining hisoblanishiga asoslangan boshqacha yechimi odillik 
prinsipiga mos kelmaydi.