Zbekiston respublikasi milliy gvardiyasi harbiy-texnik instituti

Konsullik muassasasi xodimi – bu, avvalo, konsullik vazifasini ado 
etuvchi va Tashqi ishlar vazirligi tomonidan berilgan maxsus hujjatlarga 
ega bo‘lgan har qanday shaxs, jumladan, konsullik muassasasi rahbari 
ham
2
. Shunday qilib, mazkur bandga muvofiq elchixona xodimi sifatida 
faqat konsullikning mansabdor shaxslari tushuniladi. Bunday shaxslar 
ijtimoiy xavfi katta bo‘lmagan va uncha og‘ir bo‘lmagan jinoyatlardan 
ozod etuvchi immunitetga ega bo‘ladilar
3
. 
O‘zbekiston Respublikasi konsullik kuryeriga ham diplomatik 
kuryerga berilgan huquqiy maqomni beradi
4
.
Xalqaro hukumatlararo tashkilotlarning xodimlari sifatida 
O‘zbekistonda akkreditatsiyadan o‘tkazilgan tashkilotlarning vakillari tan 
olinadi. Bunday masabdor shaxslar va ularga taqdim etiladigan 
immunitetlar ro‘yxati xalqaro shartnomalar va bitimlarga muvofiq 
belgilanadi, masalan, Birlashgan Millatlar Tashkiloti va turli 
ixtisoslashgan muassasalar foydalanadigan imtiyozlar va daxlsizlik 
huquqlari to‘g‘risidagi Konvensiya
5
, Xalqaro jinoiy sudining Rim statuti
6
va h.k. 
O‘zbekiston jinoiy yurisdiksiyasidan saqlovchi immunitetga ega 
bo‘lgan boshqa shaxslarga O‘zbekiston Respublikasi hududi orqali 
1
. Қаранг.: Ўша жойда. 
2
Қаранг.: Ўша жойда,. 6.4-банд. 
3
Қаранг.: Ўша жойда, 3.17- банд. 
4
Қаранг.: Ўша жойда, 4.10-банд. 
5
Бирлашган Миллатлар Ташкилоти ва турли ихтисослашган муассасалар фойдаланадиган имтиёзлар ва 
дахлсизлик ҳуқуқлари тўғрисидаги Конвенция (Вашингтон, 1947 й. 21 ноябрь, Ўзбекистон Республикаси Олий 
Мажлисининг 1996 й. 26 апрелдаги 234-I-сон қарорига мувойиқ,) Ўзбекистон Республикаси учун 1997 й. 18 
февралдан бошлаб кучга кирган. 
6
Халқаро жиноий суднинг Рим статути (Рим, 1998 й. 17 июль, Халқаро жиноий судини таъсис этиш бўйича 
БМТ рахбарлигида ваколатли вакиллар конференцияси томонидан қабул қилинган, Ўзбекистон Республикаси 
томонидан 2001 й. 28 июнда ратификация қилиниши лозим).
75 

---

tranzit ravishda o‘tuvchi uchinchi davlatdagi elchixona boshliqlari, 
diplomatik tarkib a’zolari, ularning oila a’zolari kiradi. 
Shunday immunitet davlatlararo muzokaralarda, xalqaro 
konferensiyalarda va yig‘ilishlarda qatnashish uchun yoki boshqa rasmiy 
topshiriqlar bilan O‘zbekiston Respublikasiga keladigan xorijiy 
davlatlarning vakillariga, xorijiy davlatlarning parlament va hukumat 
delegatsiyalari a’zolariga, shuningdek, ularni kuzatib boruvchi va ularning 
O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari bo‘lmagan oila a’zolariga ham 
beriladi
1
. 
JKning hududiylik prinsipidan mustasno qilish immunitetidan 
foydalanish huquqiga ega bo‘lgan shaxslarni javobgarlikka tortish mumkin 
emas degan ma’no kelib chiqmasligi kerak. JK 11-moddasi 4-qismida 
belgilab qo‘yilgan: javobgarlikka tortish haqidagi masala xalqaro huquq 
normalariga muvofiq amal qilinadi, ya’ni umuman javobgarlikdan ozod 
etilmaydi. 
Diplomatik immunitetlar haqidagi Vena konvensiyasiga muvofiq, 
akkreditatsiya qilgan davlat vakolatxona boshlig‘i va uning oila a’zolari 
yoki vakolatxona shaxsiy tarkibining boshqa a’zosini persone non grata 
deb e’lon qilish mumkin, bunda bu qarorni qabul qilgan davlat o‘z 
harakatlarini izohlab berishga majbur emas. 
Bunday hollarda akkreditatsiya qiluvchi davlat bu shaxsni chaqirib 
olishi yoki vakolatxonada uning faoliyatini to‘xtatishi lozim. Agar 
akkreditatsiya qiluvchi davlat uni chaqirib olishdan bosh tortsa yoki 
faoliyatini ma’lum muddatga to‘xtatmasa, vakolatxona turgan davlat 
bunday shaxsni vakolatxona xodimi sifatida tan olmaslik huquqiga ega
2
. 
Aslida sodir etilgan qilmish uchun javobgarlikdan ozod etilmaydi, 
faqat uni shu mamlakat sudida ko‘rish imkoniyati olib tashlanadi. Bu 
qoida Jinoyat kodeksi 10-moddasida zikr etilgan javobgarlikning 
muqarrarligi prinsipiga mos. 
1
Хорижий давлатларнинг Ўзбекистон Республикасидаги дипломатик ваколатхоналар ва консуллик 
муассасалари тў0рисидаги Низом (Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 2001 йил 8 майдаги 207-сон 
қарорига 1-илова), 6.1-банд, 6.2-банд. 
2
Қаранг: Дипломатия муносабатлари тўғрисидаги Вена конвенцияси, 9-модда. 
76 

---