¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

Ignani matodan qaytib chiqish jarayoni

Igna matodan qaytib chiqayotganda, igna ipni halqa baxyali mashinalardagi kabi:
-mato ichida kolib ketishi mumkin,
-igna bilan birga chikishi mumkin,
-igna xarakatiga teskari yo’nalishda xarakatlanishi mumkin.
Gorizontal tekslikda, bo’ylamasiga tebranma xarakatlanuvchi mokili mashinalar birinchi usulda ishlaydi. Boshqa turdagi mashinalar kabi, bunday mashinalarda xam igna ma’lum kattalikda ko’tariladi va igna ipidan halqa hosil etadi. Bu halqaga moki burunchasi kiradi. Moki bilan igna halqasini kengayishi boshlanganda, igna yana pastga tushadi, ipning tarangligi kamayadi va shu halqaga moki bemalol kiradi. Moki tsilindrik shaklga ega bo’lganligi uchun igna halqasi boshqa kengaymaydi, ip esa mato orasida xarakatsiz qoladi, igna matodan kaytib chiqadi. Shunday qilib igna bilan mato orasidan olib o’tilgan ipning uzunligi o’zgarmas doimiy bo’lib qoladi. Ikkinchi usul bilan, tebranuvchan markaziy shpulyali mokili mashinalar ishlaydi. Bu xildagi mokilarning burunchasi chuziqroq bo’lib, igna matodan qaytib chiqmaguncha igna halqasini kengaytirmasdan ushlab turadi. Burunchaning ingichka joylarda ip igna bilan birga matodan chiqadi, ipning tarangligi shu vaqt juda kamayadi, bu esa ipning mustahkamligiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Markaziy – shpulyali mokili mashinalarning asosiy avzalligi ham shundadir.
Markaziy shpulyali tebranma va aylanma mokili mashinalarning xammasi uchinchi usul bilan ishlaydi. Bu turdagi mashinalarda igna matodan kaytib chiqadi, ip esa unga qarama-qarshi tomonga harakatlanadi. Bu xarakat davomida igna ipi ignaga, ipga va matoga nisbatan ishkalanishi kuzatiladi. Shpulьka atrofidan aylanib o’tadigan ip sarfi (8-10 sm), baxyadagi ip sarfi esa juda kam.
Igna ipini boshlangich mustaxkamligini kamayishi, mashinining xam kamchiligidir. Markaziy shpulyali mashinalarda, matodan igna bilan birga qaytib chiqadigan ipning ma’lum qismi ip tortuvchi moslama yordamida tortilishi, bu ipni igna uchiga o’ralib qolishga yo’l qo’ymaydi. Bu funktsiyani bajarish uchun taranglikni sozlovchi ip tortuvchi moslamada, spiral shaklidagi prujina bo’lib, ip apparatining tashkiliy qismlaridan biridir. Uning ishlashi ignani bajaradigan xarakati bilan aniq sozlanishi lozim.

7.