¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

Tikuv mashinalarining klassifikatsiyalari

Tashqi ko’rinishi, konstruktsiyasi va kinematikasi jihatidan tikuv mashiniliri juda xilma-xildir. Ipning bahya qatorida chalishish xarakteriga qarab moki bahyali mashinalar va zanjirsimon bahyali mashinalar bo’ladi.
Mashinalar vazifasiga ko’ra quyidagi gruppalarga bo’linadi: moki bahyali to’g’ri baxyaqator mashinalar; bir ipli zanjirsimon bahyali to’g’ri bahyaqator mashinalar; ko’p ipli zanjirsimon bahyali to’g`ri bahyaqator mashinalar; moki bahyali siniq bahyaqator mashinalar; to’qima va boshqa furnituralarni qadaydigan, operatsiyalar talonini chatadigan, puxtalaydigan va kalta choklarni tikadigan yarim avtomat mashinalar; petlьya yo’rmaydigan yarim avtomat mashinalar; buyumning ayrim detallariga ishlov beradigan yarim avtomat mashinalar; yo’rmalash mashinalari; yashirin bahyali mashinalar.
Tikuv mashinalari zavod klassifikatsiyasiga binoan klass va gruppalarga bo’linadi. Yaqingacha har bir yangi o’zlashtiriladigan mashinaga shu mashinani chiqaradigan zavod navbatidagi tartib nomeri berib, o’zining klass belgisini qo’yardi. Agar shu mashina asosida boshqa variantlar yaratiladigan bo’lsa, ularni, masalan, M.I. Kalinin nomli Podolьsk mexanika zavodi (PMZ) ning 1,2, va 2-M, 22-A, 22-B, 22-V, 26, 26-A, 51, 51-A klas mashinalari deb harflar qo’shib
belginalar edi. Keyingi vaqtlarda ilgari chiqarilgan mashinilarning klassini saqlab qolishga, ularning variantlariga esa mashinaning ikkinchi raqamidan boshlangan tartib nomeri qo’shilgan klass nomeridan iborat belgilar berishga qaror qilindi. Mehnat Qizil Bayroq ordenli Orsha «Legmash» zavodi (OZLM) ham o’z mashinalariga shu yo’sinda quyidagicha belgilar qo’yadi: moki bahyali to’g’ri bahyaqator yuritadigan 97-A klas mashinasi; ostki gazlamadan salqi hosil qiladigan 297 klas mashinasi; detallar chetini qirqishga mo’ljallangan pichoqli 397-M klas mashinasi; materiallarni differentsial suradigan 697 klas mashinasi va yo’rmashga mo’ljallangan mashinalar ishlab chiqaradi va ularni bajariladigan ishning xarakteriga, shuningdek, vazifasiga ko’ra raqam va harflar bilan belgilab klassifikatsiyalaydi.(408-M, 408-AEM, 508-M klas va h. k.).
Vatanimiz korxonalarida chet el firmalarining tikuv mashinalari va boshqa texnologik uskunalari ham ishlatiladi. chet el firmalari mashinalar klasini belgilashda ko’proq raqamlardan, kamroq harflardan, mashina variantlarini belgilashda esa raqamlardan yoki harflardan foydalanib, chetiga ishlab chiqaradigan firma yoki korxonaning nomi qo’shib yoziladi (masalan, Yaponiya
«Juki» firmasining MO - 816 klas mashinasi).

2.