¤збекистон республикаси олий ва ¤рта

TIKUV MAShINALARIDA BAHYa HOSIL QILISh JARAYoNLARI 35

1. 
   Halqa bahyali tikuv mashinalarida bahya hosil qilish jarayonlari 35
   
   1. 
      Matoni igna bilan teshish jarayoni 36
      
   2. 
      Igna ipini mato orasidan o’tkazish jarayoni 38
      
   3. 
      Igna ipidan halqa hosil qilish jarayoni 40
      
   4. 
      Igna ipidan hosil bo’lgan halqaga halqailuvchini kiritish jarayoni 42
      
   5. 
      Ignani matodan qaytib chiqish jarayoni 45
      
   6. 
      Tikilayotgan matoni siljish jarayoni 46
      
   7. 
      Bahyani oxirgi halqasini hosil qilish va uni igna harakat chizig’iga keltirish jarayoni 51
      
   8. 
      Avvalgi bahyani oxirgi halqasiga ignani kiritish jarayoni 52
      
   9. 
      Avvalgi bahya halqalarini tashlash jarayoni 54
      
   10. 
       Bahyani tortish jarayoni 56
       
2. 
   Moki bahyali tikuv mashinalarda bahya hosil qilish jarayonlari 58
   
   1. 
      Matoni igna bilan teshish jarayoni 58
      
   2. 
      Igna ipini mato orasidan o’tkazish jarayoni 61
      
   3. 
      Igna ipidan halqa hosil qilish jarayoni 62
      
   4. 
      Igna halqasiga moki burunchasini kiritish jarayoni 65
      
   5. 
      Moki bilan igna halqasini kengaytirish jarayoni 67
      
   6. 
      Ignani matodan qaytib chiqish jarayoni 70
      
   7. 
      Igna halqasini qisqarish jarayoni 72
      
   8. 
      Moki moslamasidan igna halqasini chiqish jarayoni 73
      
   9. 
      Bahyani tortish jarayoni 74
      
   10. 
       Tikilayotgan matoni surish jarayoni 76
       

NAZORAT SAVOLLARI 77

FOYDALANILGAN ADABIYОTLAR 81

K I R I SH

Respublikamiz taraqqiyotining hozirgi bosqichi har qaysi soha oldiga o’ta dolzarb yangi vazifalarni qo’ymoqda. Engil sanoat mutaxassislari korxonalar ishlab chiqarish tizimini qayta qurish, uskunalarni zamonaviylashtirish, ishlab chiqarishni kompleks mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish, yuqori sifatli, chiroyli ichki va tashqi bozor konьyunkturasiga mos kiyimlarning ommaviy turlarini chiqaradigan yuqori unumli, tezda qayta moslanuvchi yangi potok liniyalarni yaratish yo’li bilan ishni tubdan yaxshilashlari lozimligi zamon talabidir.

Tikuvchilik sanoatida ushbu vazifalarni bajarish uchun avvalo texnologiyani takomillashtirish talab qilinadi. Yangi, kam operatsiyali texnologiyalar yaratish tikuvchilik buyumlariga ishlov berishni takomillashtirishdagi istiqbolli yo’nalish hisoblanadi. Kiyimning (umuman tikuvchilik buyumlarining), kiyim detallari va uzellarining konstruktsiyasida choklarni iloji boricha ko’proq kamaytirish, namlab- isitib ishlov berish uskunalarining vibromaneken singari bir jarayonli turlarida materiallarga ularning termoplastik xususiyati hisobiga shakl berish, biriktirish va bezash jarayonlarini birlashtirish (masalan, mag`iz, tasma qo’yishda), elim materiallardan keng foydalanish va h.k. ana shunday kam operatsiyali texnologiyalar jumlasidandir. Kiyim sifatini yaxshilish uchun kimyoviy materiallarning yangi turlaridan foydalanish kerak bo’ladi. To’qima va trikotaj, sun’iy mo’yna, sun’iy teri, sun’iy gazlama va sun’iy trikotaj, plyonka qoplangan materiallar, noto’qima materiallar, elim qoplamali maxsus qotirmalar, xilma-xil furnitura va h.k. ana shunday material turlaridan hisoblanadi. Parallel ishlov berish uskunalarida ulьtratovush yordamida payvandlash sintetik materiallardan va sintetik tola aralash materialdan tayyorlanadigan kiyim detallarini biriktirishning eng samarali usulidir.
Ayrim detallarni, uzellar va eng jo’n buyumlarni tola massasining yoki polimer eritmaning bevosita o’zidan shakl berib yasash texnologiyada eng yangi istiqbolli yo’nalish bo’ldi. Bunday texnologiyada mehnat unumdorligi, avtomatlashtirish imkoniyatlari anchagina ortadi. Hozirda shim, yubka, erkaklar
ko’ylagi, plash, sport kiyimlari va maxsus kiyimlarga ishlov berishda gazlamalarni
«forniz» usulida ezilmaydigan qilib pardozlash keng tarqalayapti.
Yuqori sifatli kiyimlarni ommaviy tikishning kompleks avtomatlashgan korxonalarini yaratish, jumladan, ishlab chiqarishning tayyorlov-bichish, tikish va pardozlash uchastkalaridagi tayyor mahsulotni o’rash va saqlash joylaridagi asosiy texnologik jarayonlar uchun hisoblash texnikasi, mikroprotsessor vositalardan keng foydalanadigan maxsus ixtisoslashgan sistemalar, liniyalar, robotokomplekslar, yangi yarimavtomat tikuv uskunalari ishlab chiqishdan iborat.
Kiyim konstruktsiyasini yaratishdan boshlab to tayyor mahsulot sotilgunga qadar barcha bosqichlarda ishlab chiqarishning qayta moslanuvchanligini ta’minlash uchun avtomatlashtirilgan boshqaruv sistemasini mahalliy tarmoqlarga birikkan shaxsiy EHMlar bazasida takomillashtirish ham katta vazifalardan biridir. Respublikamiz jamoatchiligi oldida turgan yana bir muhim vazifa xalq xo’jaligi kompleksini tubdan qayta qurishdir. Buning uchun avvalo xom ashyo etishtirish bilan kifoyanlanmay, undan yarim tayyor va tayyor mahsulot ishlab chiqarishga o’tish lozim bo’ladi. Shuningdek paxta, metall, pilla, gaz, meva, sabzavot va h.k. mahsulotlarni qayta ishlashni ko’paytirish talab qilinadi. Bu esa ishlab chiqarishni ishchi kadrlar bilan, birinchi galda milliy ishchi kadrlar bilan ta’minlashgina emas, balki yuksak saviyali mutaxassislar bilan ta’minlash vazifasini ham keltirib chiqaradi. Bundan tashqari respublikamizda, aholini muntazam ravishda ish joylari, etarli darajada ish haqi bilan ta’minlashdek katta siyosiy, ijtimoiy va iqtisodiy muammo naqadar keskin ekanini ham unitib bo’lmaydi. Mana shularning hammasi tikuvchilik sanoatiga ham bevosita taalluqlidir. Binobarin, bu tadbirlarni amalga oshirishda oliy ukuv yurtlarda, tikuvchilik sohasi bo’yicha tahsil olib chiqadigan mutahassislar katta rolь o’ynaydi. Buning uchun ular maxsus fanlarni, chuqur o’rganishlari kerak. Ana
shunday fanlardan biri «Tikuvchilik texnologiyasi».

1.