Moliyaviy lizing
operatsiyasi bank kreditiga birmuncha yaqin
operatsiya bo‘lib, lizing obyektini kelgusida sotib olish sharti bilan uzoq
muddatli ijaraga berilishini ifodalaydi. Ijaraga beruvchi uchun moliyaviy
lizing muhim iqtisodiy mexanizm bo‘lib, uning yordamida korxona
moliyaviy aktivlarining likvidlik muammosi hal etiladi. Ishlab chiqarish
jarayonida foydalanilmayotgan, korxona balansida mavjud moddiy
boyliklar surunkali likvidsiz mablag‘lar bo‘lib, ularni ijaraga berish
hisobiga korxona o‘z moliyaviy holatini bir muncha yaxshilab oladi va
shu bilan moliyaviy boshqarish vazifalarini tezroq ijobiy hal etishi
mumkin. Natijada, likvidsiz moliyaviy aktivlar korxona daromadini
shakllantiruvchi moliyaviy manbaga aylanadi.
Xalqaro lizingning
afzalliklaridan biri shuki, bunda boshqa mam-
lakatlarning takomillashgan texnika va jihozlaridan foydalanish xalqaro
shartnomalarga ko‘ra moliyaviy va soliqlar bo‘yicha imtiyozlardan
foydalanish imkoniyati yaratiladi. Xalqaro valuta fondi (XVF)ning
qaroriga binoan chet el mashina va mexanizmlarini ijaraga olish, ijaraga
oluvchi mamlakatning chet el qarzlari miqdorini oshirmaydi. Respub-
likamizda xalqaro lizingdan foydalanish masalasini qo‘shma lizing
kompaniyalari yoki firmalarini tuzish yo‘li bilan ham hal qilish mumkin.
[153].
Lizing shartnomasi yozma shaklda, qonun hujjatlarida
245
belgilangan tartibda tuziladi.
Agar lizing oluvchi jismoniy shaxs bo‘lsa, lizing shartnomasi
notarial tasdiqlanishi lozim.
Quyidagilar lizing shartnomasining muhim shartlari hisoblanadi:
lizing obyektining tasniflanishi (lizing obyektining miqdori,
sifati, ro‘yxati, kontrakt qiymati va boshqa ko‘rsatkichlari) va shartnoma
umumiy pul summasining ko‘rsatilishi;
taraflarning lizing obyektini olish va berish bilan bog‘liq
majburiyatlari;
lizing obyektini berish tartibi, shu jumladan, lizing obyektini
yetkazib berish, montaj qilish va foydalanishga topshirish tartibi;
lizing to‘lovlarini to‘lash shartlari, miqdorlari, muddatlari va
tartibi;
lizing obyektidan foydalanish, unga qarash, uni saqlab turish va
ta’mirlash yuzasidan taraflarning majburiyatlari;
shartnomaning amal qilish muddati.
Taraflarning kelishuviga binoan lizing shartnomasiga quyidagi
shartlar kiritilishi mumkin:
lizing obyektini (moliyaviy lizingdan) sotib olish tartibi va
muddatlari;
lizing shartnomasini o‘zgartirish va bekor qilish;
lizing obyektini sug‘urta qilish;
fors-major holatlar;
lizing beruvchi qo‘shimcha xizmatlar ko‘rsatishi, agar bunday
lizing obyektidan xizmatlarsiz foydalanib bo‘lmasa;
lizing subyektlari tomonidan lizing shartnomasi shartlariga rioya
etilishini nazorat qilish tartibi.
Lizing shartnomasiga qonun hujjatlariga muvofiq boshqa shartlar
ham kiritilishi mumkin.
Lizing obyektining oldi-sotdi shartnomasining o‘ziga xos xu-
susiyati shundaki, bunda lizing obyektining oldi-sotdi shartnomasi lizing
beruvchi va sotuvchi o‘rtasida tuzilib, unga ko‘ra lizing beruvchi lizing
oluvchining topshirig‘iga binoan lizing obyektini keyinchalik lizing
oluvchiga berish uchun o‘z mulki qilib oladi.
Taraflarning xohishiga ko‘ra, lizing obyektining oldi-sotdi shart-
nomasi lizing shartnomasi kuchga kirishidan oldin yoki keyin tuzilishi
mumkin.
Lizing obyekti oldi-sotdi shartnomasini tuzish paytida lizing
246
beruvchi lizing obyekti qaysi maqsadda olinayotganligidan sotuvchini
oldindan xabardor qilishi, buni oldi-sotdi shartnomasida qayd etishi
shart.
Lizing shartnomasi bo‘yicha lizing oluvchi to‘laydigan
Dostları ilə paylaş: |