Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Printer (chop qilish qurilmasi) 
 
IBM PC kompyuterlari bilan eng keng tarqalgan EPSON tipidagi yoki 
unga mos keladigan printerlar ishlatiladi. Bu printerlar ignali turga mansub 
bo`lib, ularda qog`ozga tushiriladigan tasvir ignali matritsadan iborat kallak va 
rang beruvchi lenta yordamida hosil qilinadi. Printer belgili va grafik rejimda 
ishlashi mumkin. Belgili rejimda faqat belgilar chop etilib, ularning 
matritsadagi obrazi printerning belgilar generatorida saqlanadi. Bunda 
printerlarning turli modellarida belgilar to`plami yoki qat’iy tarzda belgilanib 
"tikib" qo`yiladi yoki printerning xotirasiga u ishga tushishidan oldin yozib 
qo`yiladi. Grafik rejimda printerning ishi belgili rejimga nisbatan ancha sekin 
bajariladi, chunki piksellar ketma-ketligini ma’lum tartibda chop etishga to`g`ri 
keladi. 
34

---

Printer rulon qog`ozga hamda oddiy varaqqa (A4 formatida yoki keng 
karetkalisida A3 formatida) chop etishi mumkin. Printer tumbleri odatda 
panelning o`ng tomonida yoki orqasida joylagan bo`ladi. Panelning oldi 
tomonida esa printerni boshqarish klavishalari joylashgan bo`ladi. Tumblerni 
yoqqandan so`ng unga qog`ozni joylashtirib, ON LINE klavishasini bosamiz.
Printerlarning asosiy turlari matritsali, struyniy, lazerli, post skript deb 
nomlangan bo`lib, ularning har biri chop etishga talab qilingan sifat darajasiga 
muvofiq ravishda ishlatiladi.
3. Xususiy EHM-ning strukturaviy-funktsional sxemasi. 
Xususiy EHM-larning tuzilishi boshqa mini va mikro EHM - lar kabi 
bo`lib, funktsional nuqtai-nazardan juda oddiydir. EHM-ning bosh elementi 
bo`lib markaziy protsessor hisoblanadi. U arifmetik yoki mantiqiy amallarini 
bajaradi, hamda butun sistemaning ishini nazorat qiladi. Kompyuter integral 
sxemalar ko`rinishidagi mikroprotsessor boshqaruvi asosida ishlaydi. 
Shuningdek yana bir qancha qo`shimcha integral sxemalar bo`lib, ular 
axborotlarning kirib-chiqish jarayonlarini tashkillashtiradi va boshqaruv 
funktsiyasini ta’minlaydi. 
Axborotlar kompyuterga tugmachalar majmuasidan yoki tashqi 
xotiradan magnit lentalarida va magnit diskalarida ma’lumot to`plovchilar 
orqali kiritiladi. Hisoblash natijalari terminal ekranida tasvirlanadi. Displey 
sifatida o`zi kompyuter sostaviga kiruvchi va monitor deb ataluvchi elektron-
nurlanuvchi trubka asosida ko`rsatib tasvirlovchi qurilma yoxud odatdagi 
televizion ekranidan foydalaniladi. 
Protsessor va tashqi qurilma kompyuterning apparatli ta’minotini tashkil 
etadi hamda o`ziga ma’lumotlarni qayta ishlash va saqlash qurilmalarini, 
foydalanuvchi bilan boshqa elektronli sxemalar o`rtasida axborotlarning 
almashinuvi aloqasi jarayonlarini birlashtiradi. Asosiy tarkibiy qismlar bir-biri 
bilan parallel o`tkazilgan informatsion shinalar orqali bog`langandir. 
Shunday qilib barcha xususiy EHM-lar, kompyuterlar va mikro EHM-
lar quyidagi funktsional bloklardan tashkil topadi (1-rasm-ga qarang). 
Uning asosiy elementlari - arifmetik-mantiqiy va boshqarish 
qurilmalaridan tashkil topuvchi protsessor, xotira, axborotlarni kiritib-
chiqaruvchi qurilmalar. Bu funktsional bloklarning EHM-ga birlashuvi quyidagi 
shinalar sistemasi orqali amalga oshiriladi. 
1. Ma’lumotlar shinalari - ular orqali EHM da axborotlarning 
almashinuvi amalga oshiriladi. 
2. Adreslar shinalari - adreslarni uzatish uchun ishlati-ladi. Bu shinalar 
orqali EHM-ning har xil qurilmalariga murojaat qilish amalga oshiriladi. 
3. Va nihoyat boshqaruv shinalari - boshqaruv signallarini uzatish uchun 
ishlatiladi. 
35

---