Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

 Lehigh 
virusi 
misolida ko`rib chiqamiz. Ushbu virus ko`payish nuqtai-nazarida juda qulay 
bo`lgan joyda, ya’ni operatsion sistemaning 
command.com
faylida yashirinadi. Bu 
fayl operatsion sistemaning barcha asosiy buyruqlari -
 DIR, DEL, COPY
va 
boshqalar ishlatilganida ta’sir qilishi mumkin. Demak, ushbu xolda virusning 
tarqalishiga juda ham qulay imkoniyat mavjuddir. Bundan tashqari virus bilan 
bog`liq kodlar sistemasini saqlash uchun faylning stek deb atalmish bo`lagi 
90

---

(ma’lumotlar ketma-ketligini vaqtincha saqlash uchun mo`ljallangan qism) 
tanlangan bo`lib, buning natijasida zararlangan
 COMMAND.COM 
fayli 
zararlanmagan fayldan o`lchami bilangina farq qiladi. Har bir diskli operatsion 
sistema
 (DOS)
buyrug`i kiritilganida, virus zararlanmagan fayl borligini tekshiradi 
va bunday fayl mavjud bo`lsa, uni berilgan programma vositasida zararlaydi. 
Zararlangan fayllar soni to`rttaga yetganda, virus o`z faoliyatini boshlaydi, ya’ni 
qattiq diskdagi barcha ma’lumotlarni o`chirib tashlaydi.
Hozirgi paytda viruslarni ularning faoliyatiga qarab to`rt asosiy turga 
bo`lish mumkin: "qopqon", "mantiqiy bombalar", "chuvalchanglar" va "troyan 
otlari". 
"Qopqon"
viruslarining ishlashi programma ta’minotidagi turli xatolar va 
noaniqliklardan foydalanishga asoslangan. 
"Mantiqiy bombalar"
virus 
programmalari bo`lib, ular bir nechta mantiqiy shartlar bajarilganida ishga tushishi 
mumkin. Masalan, ma’lum vaqt yoki sananing kelishi, qandaydir tasodifiy yoki 
oldindan rejalashtirilgan xodisaning kompyuterda yoki atrof-muhitda ro`y berishi 
va shunga o`xshaganlar bo`lishi mumkin. "Mantiqiy bombalar"ning asosiy xavfi 
shundan iboratki, ularda o`ziga xos "inkubatsiya davri" bo`lib, bu davrda asosiy 
programma ta’minotining ko`pchilik fayllariga zarar yetkazishga harakat qilinadi.