Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

20-VARIANT
1. YaIM hajmini hisoblash usullari.6 ball.
2. Aholining demografik yuklama ko’rsatkichlari. Aholining hududlar bo’yicha joylanishi ko’rsatkichlari.6 ball.
1-Misol. Tumandagi mehnat resurslarining soni 2015-yilning 1-yanvarida 1242,5 ming kishi, 1-fevral 1270,7 ming kishi, 1-may 1302,3 ming kishi, 1-iyul. 1300,5 ming kishi, 1-dekabr 1238,1 ming kishi, 1-yanvar 2015 - yilda 1299,9 ming kishi bo’lgan. Tuman mehnat resurslarining o’rtacha yillik sonini aniqlang.4 ball.

2-misol.7 ball.
2014-yil korxona iqtisodiy faoliyati to'grisida quyidagi ma'lumotlar ma'lum (o'zgarmas
baxolarda):
№	Ko'rsatkichlar		O'zgarmas baxoda
1.	Tayyor maxsulot		5350
2.	Ishlab chiqarilgan yarim tayyor maxsulot		1540
	Shu jumladan:
	Tashqaruiga sotilgan		390
3.	Buyurtma bo'yicha bajarilgan sanoat xarakteridagi ish		270
4.	Tugallanmagan maxsulot qiymati:
	Oy boshida		1910
	Oy oxirida		1670
Aniqlang:
2014-yilgi tovar va tayyor maxsulot qiymatini.

21-VARIANT
1. Milliy hisoblar tizimida ishlab chiqarish chegaralari. Ishlab chiqarish hajmini aniqlash printsiplari (qoidalari) va baholash turlari: omil, asosiy, ishlab chiqaruvchi va xaridor baholari. 6 ball.
2. Bozor iqtisodiyoti sharoitida mehnat bozori statistikasining vazifalari va uni statistik o’rganishning sotsial-iqtisodiy ahamiyati. Mehnat resurslari tushunchasi va uning sonini aniqlash. Mehnat resurslari balansi va uning ahamiyati.6 ball.
1-Misol. Bir xil mahsulot ishlab chiqaruvchi korxonalar bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan: 8 ball.

Korxonalar	Bazis davr		Hisobot davri
	Ishlab chiqarilgan mahsulot, tonna	Ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi	Ishlab chiqarilgan mahsulot, tonna	Ishchilarning ro’yxatdagi o’rtacha soni, kishi
	q0	N0	q1	N1
№1 №2	1800 2250	450 450	1260 5400	300 720

Berilgan ma’lumotlar asosida har bir korxona bo’yicha mehnat unumdorligi darajasini, ishchilar sonining tarkibini va mehnat unumdorligi indekslarini aniqlang.

2-misol Tijorat banki 550 mln. so’mlik davlat obligasiyalarini sotib oldi. Qoplsh muddati 5 oy. Shu davrdb keyin bank obligasiyalar bo’yicha 570 mln. So’m qaytarib olishni mo’jallamoqda. Bank daromadining foiz stavkasi aniqlansin.3 ball.

22-VARIANT
1. Tashqi iqtisodiy faoliyat, uning asosiy yo’nalishlari va bozor iqtisodiyoti taraqqiyotidagi roli. Iqtisodiy va bojxona hududi. Import va eksport hisoblarida qo’llaniladigan baholar.6 ball.
2. Iqtisodiy faol va nofaol aholi tushunchasi hamda ularning tarkibi. Band aholi va ishsizlik statistikasi ko’rsatkichlari. 6 ball.
1-Misol. Respublikada YAIMning hajmi va o’zgarishi quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi: 9 ball.

Yillar	YAIM, joriy baholarda, mlrd.so’m	YAIMning indeks-deflyatori, oldingi yilga nisbatan, marta
2000	3255,6	1,473
2001	4925,3	1,452
2002	7450,2	1,454
2003	9844,0	1,268
2004	12261,0	1,160
2005	15923,4	1,214
2006	21124,9	1,234
2007	28190,0	1,219
2008	37746,7	1,228
2009	48097,0	1,179
2010	62388,3	1,195
2011	77750,6	1,151
2012	96589,8	1,148

Hisoblang:
1) YAIMni 2000 yilning taqqoslama baholarida;
2) YAIMning fizik hajmi indeksini (2000 yil = 100%);
3) YAIMning 2000 yilga nisbatan indeks-deflyatorini;
4) YAIMni 2012 yilning baholarida;
Hisoblash natijalarini jadvalda aks ettiring va tegishli xulosa qiling.
23-VARIANT
1. Asosiy fondlarning amortizatsiyasi va ularni hisoblash metodlari. 6 ball.
2.Aholi turmuhs darajasi ko’rsatkichlari. 6 ball.
1-Misol. Respublika bo’yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan:
9 ball.

t/r	Ko’rsatkich	2010 y.	2014 y.
1	Iqtisodiyotda band bo’lgan xodimlarning o’rtacha yillik soni, ming kishi	10735,4	11035,4
2	Iqtisodiyotdagi asosiy vositalarning o’rtacha yillik qiymati, mlrd.so’m	49824,0	60258,2
3	Yalpi ishlab chiqarish, mlrd.so’m	54458,6	69973,0
4	Oraliq iste’moli, mlrd.so’m	26268,6	33133,6

Aniqlang:
1) YAIMni;
24-VARIANT


1. YaIM, YaMD va YaMID ko’rsatkichlarining iqtisodiy mohiyati va ular o’rtasidagi bog’lanishlar. 6 ball.
2. Moddiy zaxiralar va aylanma vositalar. Aylanma vositalarning aylanishi ko’rsatkichlari. 6 ball.
1-Misol. Quyidagi ma’lumotlar mavjud (joriy baholarda, mlrd.so’m). 8 ball.

1. 
   Asosiy baholarda tovar va xizmatlarni ishlab chiqarish 2806,4
   
2. 
   Oraliq iste’moli 1312,4
   
3. 
   Mahsulot va importga soliqlar 196,4
   
4. 
   Mahsulot va importga subsidiya 59,4
   
5. 
   “Tashqi dunyo”dagi ishlab chikarishdan olingan va unga
   

berilgan birlamchi daromadlarning saldosi -1,3

6. 
   “Tashqi dunyo”dan olingan va unga berilgan joriy
   

transfertlar saldosi 0,7

7. 
   Pirovard iste’mol sarflari 1102,0
   

shu jumlardan:
a) uy xo’jaliklariniki 762,7
b) davlat muassasalariniki 305,6
v) uy xo’jaligiga xizmat ko’rsatuvchi notijorat
tashkilotlariniki 33,7

8. 
   Asosiy kapitalning yalpi jamg’armasi 329,4
   
9. 
   Moddiy aylanma vositalar zaxirasining o’zgarishi 128,9
   
10. 
    “Tashqi dunyo”dan olingan va unga berilgan
    

kapital transfertlar qoldig’i -1,5

11. 
    “Tashqi dunyo”dagi mulkdan olingan daromadlar 18,2
    
12. 
    “Tashqi dunyo”ga mulkdan berilgan daromadlar 32,1
    
13. 
    Tovar va xizmatlar importi 362,6
    
14. 
    Tovar va xizmatlar eksporti 428,1
    

Aniqlang:
1) ishlab chikarish metodida bozor bahosidagi YAIMni;
2) yalpi milliy daromadni;
3) yalpi jamg’armani;
4) yalpi ixtiyoridagi daromadni;
5) pirovard foydalanish metodida bozor bahosidagi YAIMni;
6) statistik tafovutni.
YAIMni takror ishlab chiqarishning har bir bosqichidagi strukturasini grafikda tasvirlang.