Ўзбекистон республикаси олий ва

4-tarqatma material
O’zbekistonda iste’mol tovarlari ishlab chiqarish tarkibi (%)

	02/I	02/I-II	02/I-III	2002	03/I	03/I-II	03/I-III	2003
Iste’mol tovarlari	100	100	100	100	100	100	100	100
Oziq-ovqat mahsulotlari	47,8	47,5	47,2	47,1	44,4	43,2	42,6	43,8
Aroq-vino ichimliklari va pivo	7,7	8,2	8,9	8,4	7,5	8,3	8,4	8,2
Nooziq-ovqat tovarlari	44,5	44,2	43,9	44,5	48,1	48,4	49,0	48,0
J: Engil sanoat tovarlari	10,6	10,2	11,6	11,8	13,7	13,4	13,5	13,0

Manba: O’zR Davlat statistika qo’mitasi.

Jadvalni keyingi yillar ma’lumotlari bilan to’ldiring. Ular asosida qanday xulosalar chiqarish mumkin? Fikringizni bayon qiling.

5-tarqatma material


Aholining ijtimoiy infratuzilma ob’ektlari bilan ta’minlanish darajasi dinamikasi

Yillar	Aholining ta’minlanganligi
	1 yashovchi Hisobiga turar joy bilan ta’minlanganlik, kv. m.	10 ming kishi Hisobiga kasalxona joylari bilan	10 ming kishi Hisobiga ambulatoriya-poliklinika muassasalari bilan	Markazlashti-rilgan suv ta’minoti bilan, %	Tabiiy gaz bilan %
1991	12,2	123,0	133,7	80,0	46,2
1995	13,0	83,7	137,6	71,5	59,4
2000	13,7	55,9	158,2	81,0	73,9
2001	13,9	55,8	160,4	81,0	76,5
2002	14,2	57,8	163,1	81,4	77,4
2003	14,4	57,3	164,9	82,2	78,2

Manba: O’zR Davlat statistika qo’mitasi
Jadval ko’rsatkichlari keyingi yillarda qanday o’zgarganligi haqida ma’lumotlar toping. Ularni solishtiring. Ular asosida qanday xulosalar chiqarish mumkin? Ko’rsating.
Javoblar:
Asosiy tayanch tushunchalar:
1b), 2g), 3a), 4v), 5d), 6j), 7e).
Masala va mashqlar:
1). 1050 ta qizlar ko’ylagi yoki 1200 ta erkaklar ko’ylagi.
Grafik: x o’qida qizlar ko’ylagi, u o’qida erkaklar kuylagi ifodalangan imkoniyat chizig’i.
4. Bitta qo’shimcha avtomobil ishlab chiqarish xarajatlari 7,6,5,4,3 traktor, qo’shimcha bitta traktor ishlab chiqarish 1/7, 1/6, 1/5, 1/4, 1/3 avtomobilga teng
5. A) Ishlab chiqarish imkoniyati egri chizig’i quyidagicha bo’ladi.





B) A tovarning V tovarlagi muqobil qiymati 2, 4, 6.
V).Tovarlarning muqobil qiymati doimiy, o’suvchi yoki pasayuvchi ekanligini aniqlash uchun ularni ketma-ketlikda taqqoslaymiz.
V tovarning A tovar ishlab chiqarish evaziga yo’qotilgan muqobil qiymati o’sib boruvchi, chunki u 2 dan 4, 6 ga o’sdi.
A tovarning V tovarda ifodalangan muqobil qiymati esa pasayuvchi, chunki u 12, 10, 6, 0 ga teng.
G). Agarda muqobil qiymat doimiy bo’lsa A tovar ishlab chiqarishni kamayishi yoki ko’payishi, V tovarning teng miqdorda ko’payishi yoki kamayishida ifodalanadi.
Uni jadval yoki grafikda tasvirlasak quyidagicha bo’ladi.

Mahsulot turlari	a	b	V	g	D	e	Yo
A tovar (dona)	0	1	2	3	4	5	6
V tovar (dona)	12	10	8	6	4	2	0

Demak muqobil qiymat doimiy bo’lsa imkoniyat egri chizig’i to’g’ri chiziq shaklida bo’ladi.

6. A) Hamma mamlakatlarda ishlab chiqarish egri chizig’i fan-texnika taraqqiyoti natijasida o’ngga siljigan. chunki fan-texnika taraqqiyoti ishlab chiqarish imkoniyatini kengaytiradi.
B) S va D mamlakatlarida ishlab chiqarish imkoniyati egri chizig’i yuqori. Sababi, bu mamlakatlarda 1990 yili investitsion tovarlar miqdori ulushi yuqori bo’lgan.
V) 2005 yili barcha mamlakatlarda 1990 yilgi nisbatan joriy iste’mol o’sgan. Lekin S, D mamlakatlarida A, V mamlakatlariga nisbatan yuqori. Sababi, bu mamlakatlarda dastlab kelajak uchun tovarlar ko’prok ishlab chiqarilgan. Bu o’z navbatida ishlab chiqarish imkoniyati egri chizig’ini yuqori bo’lishiga, jumladan joriy iste’molni ham A, V mamlakatlariga nisbatan S, D mamlakatlarida yuqori bo’lishiga olib keladi.
7. Guruhga taalluqli bo’lmagani ish, sayohat. Qolganlari moddiy ehtiyojlar.
T/N:
1N; 2T, 3T, 4N; 5T, 6T, 7N(A. Smit), 8T, 9T, 10T,11T; 12N.
Testlar
1g), 2v), 3v), 4b), 5a), 6g).


1-tarqatma material
Birinchi grafikdagi imkoniyat egri chizig’i o’zgarmas, doimiy muqobil qiymatga ega ishlab chiqarish, ikkinchi grafik esa, A tovarni pasayib yoki V tovarning ortib borishini ko’rsatadi. Bunday tarzda transformatsiya egri chizig’i yoy shaklida bo’ladi.


3-mavzu. Ijtimoiy-iqtisodiy tizimlar va ularning o’zgarishi


Asosiy tayanch tushunchalar:

1. Ijtimoiy-iqtisodiy tizim 2. Monostrukturali iqtisod 3. Polistrukturali iqtisod

4. Ierarxik boshqarishga asoslan-gan iqtisod 5. Aralash iqtisodiyot 6. An’anaviy iqtisod

a) Bir mulk shakli hukmron bo’lgan tizim.

b) Jamiyatdagi turli xo’jalik yurituvchi subektlar o’rtasida iqtisodiy munosabatlar, aloqalar, jarayonlarni bir butun Holda, muayyan tarzda tarkib topishi va tartibga solinishini ifodalaydi.
v) Iqtisodiy faoliyatni muvofiqlashtirish, tartibga solishni yakka boshliq hokimligiga tayanadigan axborot olish, buyruq va topshiriqlar asosida olib boriladigan iqtisodiyot.
g) Mulkchilikning turli-tumanligi va ularning tengligiga asoslangan iqtisodiyot.
d) Mulkchilikning turli-tumanligi, ularning tengligi, aralash tartibda boshqariladigan, iqtisodiyotni tartibga solishda ma’lum chegarada davlatning aralashuvini taqazo qiladigan iqtisod.