‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

9. Ekologik tarbiya
“Ekologiya” tushuncliasi ilk bor nemis zoologi E.Gekkel 
tomonidan qollanilgan. Ekologik tarbiya ijtimoiy tarbiyaning 
muhim tarkibiy qismi hisoblanadi. Ekologik tarbiya (grekcha 
“oikos” -turar joy, makon, “logos” - fan) o‘quvchilarga dastlabki 
ekologik bilimlami berish, mavjud ekologik bilimlarini boyitish, 
ularda tabiat va atrof-muhit muhofazasini tashkil etish ko‘nikma va 
malakalarini shakllantirishga qaratilgan pedagogik jaiayondir.
0 ‘zbekiston Respublikasida tabiat va atrof-muhit muhofazasini 
tashkil etishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Bu yo‘lda amalga 
oshiriluvchi ijtimoiy-ekologik harakat mazmuni “0 ‘zbekiston 
Respublikasining Atrof-muhitni muliofaza qilish Milliy harakat 
rejasi”da o‘z ifodasini topgan.
Tabiat va atrof-muhitni muhofaza qilish, shuningdek, ekologik 
muammolaming ijtimoiy xavfi xususida to‘xtalib, 0 ‘zbekiston 
Respublikasi Birinchi Prezidenti I. A.Karimov quyidagi ftkrni qayd 
etadi: “Ekologik xavfsizlik muammosi allaqachon milliy va 
mintaqaviy doiradan chiqib, butun insoniyatning umumiy 
muammosiga aylangan. Ekologiya hozirgi zamonning keng 
miqyosdagi keskin ijtimoiy muammolaridan biridir. Uni hal etish 
barcha halqlaming manfaatlariga mos bo‘lib, sivilizatsiyaning
300

---

hozirgi kuni va kelajagi ko‘p jihatdan ana shu muammoning hal 
qilinishiga bog‘liqdir”.
0 ‘quvlarda tabiatga nisbatan to‘g‘ri munosabatni. qaror 
toptirish, mehr-muhabbatni uyg‘otish, atrof-muhit musaffoligiga 
erishish ekologik muammolarni hal etish yo‘lida muhim bosqich 
sanaladi.
Ekologik ta’lim o‘quvehiga aniq maqsadga muvofiq, izchil, 
tizimli va uzluksiz ravishda nazariy ekologik bilimlami berishga 
yo‘naltirilgan ta’limiy jarayonidir.
Nazariy ekologik bilimlar (ekologik ong) hamda atrof-muhit va 
tabiat muhofazasi yo‘Iida olib borilayotgan faoliyat birligi ekologik 
madaniyatni shakllantirishga xizmat qiladi. Ekologik ong tabiat va 
atrof-muhitning mavjud holati, ulami muhofaza etish borasidagi 
tushunchalaming ongdagi ifodasi bo‘lib, u murakkab ijtimoiy- 
psixologik hodisa sifatida namoyon bo‘ladi. Ekologik faoliyat esa 
ekologik bilimlarga tayanilgan holda tabiat va atrof-muhit 
muhofazasini ta’minlash borasida amalga oshirilayotgan xatti- 
harakatlar majmui demakdir.
Ekologik madaniyat o‘quvchining ijtimoiy talablarga muvofiq 
tabiat va atrof-muhit muhofazasini tashkil etish qobiliyati.
Ekologik tarbiya ijtimoiy tarbiyaning у ana bir muhim tarkibiy 
qismi bolib, uni tashkil etish jarayonida quyidagi vazifalar, hal 
etilishi zarur:
1. 0 ‘quvchilarning ta’lim jarayonida o‘zlashtirgan ekologik 
bilimlar ini yanada oshirish.
2. Ulaming tabiat va atrof-muhit ekologiyasi to‘g‘risidagi 
tasawurini boyitish.
3. 0 ‘quvchilarda tabiat va atrof-muhit muhofazasini ta’minlash 
ijtimoiy zaruriyat ekanligi to‘g1 risidagi e’tiqodni shakllantirish*
4. 0 ‘quvchilarda ekologik faoliyat ko‘nikma va malakalami 
tarbiyalash hamda ulaming tabiat va