‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi
Yüklə 3,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
predmetiami
tabaqali o‘rganish asosiy o'rin oladi. Taiimning boshlangich bosqichida integratsiyalangan kurslar kiritilishining sababi bolalarda yaqqol tabaqalangan kurslarga qiziqish boimasligi, ya’ni ana shu davrda ular dunyoni yaxlit bilishi va idrok etishidir. Kichik maktab yoshidagi o‘quvchini bilimlami o‘zlashtirish jarayonining o‘zi qiziqtiradi. Predmetni bilishga qiziqish aqliy faoliyatning murakkab shakllari rivojla- nishiga va keyinchallk predmetlaming tavsiflanishigabog4 liq holda vujudga keladi. Amaliyotdan ko‘rinadiki, yangitipdagi maktablami yaratish, taiim mazmunidan ortiqcha mamuraviylashtirish va cheklashlami chiqarib tashlash orqali ta’limdagi qoliplaming 112 barham topishi ancha tezlashmoqda. Lekin ta’lim jarayonining o‘zini qayta qurish, o‘qituvchi bilan o‘quvchilar munosabatining uslublarini o‘zgartirish natijalari yaxshi sezilmayotir. Maktablarda ta’limning mazmunini yangilash borasidagi tadbirlar va echimlar orasidagi o‘rta maktab o‘quv materiallarini quyi sinflarga oddiygina ko‘chirish bilan o‘quvchilaming qobiliyatini tezroq rivojlantirishga, ta’limning sifatini oshirishga intilishlar ham uchramoqda. Bunday materiallar esa bolalar 0 ‘zlashtirishining psixologik xususiyatlariga ham, quyi sinfdagi o‘qitish metodlariga ham to‘g‘ri kelmaydi. Shunga ko‘ra, mazkur tadbir ortiqcha so‘zlarni kiritish, axborotlarni ko‘paytirish bilan ta’limning mazmunini murakkablashtiradi va hajmini oshiradi, bolaning xotirasi cheksiz bo‘lsa-da, uning uchun o‘quv mashg‘ulotini qiyinlashtiradi, xolos. Insonparvar munosabatni barpo etish qadriyatlaming o ‘zgarishini talab qiladi. Endilikda boshlang‘ich ta’limda bilimlarning tayyor shakllarini o‘zlashtirish va, asosan, faoliyatning qayta tiklash turlaridan foydalanish emas, balki bola faoliyatining bilim olish jarayoniga bog‘liq izlanish turlarini faollashtirish kerak. Psixologlarning tadqiqotlaridan ma’lum bo‘lishicha. ta’lim ana shu yo‘sinda qayta qurilsa, bola to‘liq kamol topish subektiga aylanadi, Shunda u faqat qayta tiklash va to‘ldirish lozim boigan bilimlar bilan ta’minlanadigan pedagogik ta’sir ko‘rsatish obyekti hisoblanmaydi. Bola faoliya tining jamoaga taqsimlangan shakllarida yoki o‘qituvchi bilan birga ishlashda mustaqil bilim olish jarayoniga faol kirishadi va o‘zining ijodiy qobiliyatlarini namoyish etish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Xususan, mustaqil bilim olish jarayonidagi faol izlanish ishlarida, hatto qiyinchiliklarga duch kelinsa ham, bolaning sog‘ligiga ijobiy ta’sir etadi. Shifokorlar va psixologlarning tasdiqlashicha, bolalar faolligining ro‘yobga chiqmasligi ularga yomon ta’sir ko'rsatishi, intizomsizlikni, huquq buzish hollarini vujudga keltirishi, bolalami ,,yuqoriga“ emas, balki ,,pastga“ yetaklashi mumkin. Ta’lim mazmunini qayta qurishning butun murakkabligi shundaki, bolalami kamol toptirish talabi ulaming ijodiy ishlashini kuchaytiradigan metodlami faol qo‘llashga olib boradi, ko‘nikma va malakalarni shakllantirish zarurligi esa tafiikkuming reproduktiv komponentlaridan voz kechishga yo‘l qo‘ymaydi. Bunda ularni oqilona birlashtirish, tafakkurning samarali va reproduktiv komponentlari shakllanishining dialektik birligiga erishish, ayrim tadqiqotchilar taklif qilayotganidek, reproduktiv komponentlarni inkor qilmaslik kerak. Jamiyat uchun nihoyatda zarur altemativ maktablarga bola- laming yaxshi o‘sgan va tayyorlangan sara qismi yig‘ilayotgan, qolgan barcha bolalami o‘qitish odatdagi maktablarga yuklanayot- gani sababli insonparvar pedagogika g‘oyalarmi amalga oshirish yoiiga kirgan ommaviy maktabning vazifasi juda murakkab- lashmoqda. Tabiiyki, bunday maktablarda ham bolalarga ma’lum bilimlar doirasida iaxborotlar berish va dastlabki ko‘nikmalarai singdirish bilan cheklanish mumkin emas: ulami imkoni boricha yuqori darajada kamol toptirish kerak.1 Dastur. 0 ‘quv dasturlari DTSga asoslanib tuziladigan davlat hujjati boiib, unda ma’lum bir o‘quv fani bo‘yicha o‘qitiladigan bilim hajmi va taiim mazmuni ifodalanadi.0‘quv dasturi odatda 3 qismdan iborat boiib: Birinchi boiim uqtirish xatidir. Bu qismda fanni o‘qitishning maqsad va vazifalari, yo‘nalishlari, dasturdan foydalanish tartibiga oid metodik maslahatlar beriladi. Ikkinchi boiim da o‘quv fanining asosiy mazmuni o iga- niladigan nazariy va amaliy materiailar, ular o‘rtasidagi aloqador- lik, mavzular bo‘yicha o‘rganiladigan bilimlar koiam i va o‘quv- chida hosil qilinadigan ko‘nikma va malakalarmajmui ko‘rsatiladi. Dasturdagi mavzular taiim standarti bo‘yicha o‘quvchilar bilimining zaruriy va yetarli bilim darajasini o‘z ichiga olmogi lozim. Uchinchi boiim da o‘quvchilar qo‘shimcha ravishda o‘rga- nishlari lozim boigan adabiyotlar ro‘yxati beriladi. 0 ‘quv dasturi quyidagi prinsiplar asosida tuziladi: Yüklə 3,74 Mb. Dostları ilə paylaş:
|