‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi

nazariy bosqich
;
-
maxsus bosqich,
bunda alohida о‘quv predmetlarining 
mazmuni belgilanib o ‘quv dasturlarida o‘z aksini topadi;
- ta’lim 
mazmunini 
shakllantiruvchi 
alohida 
o‘quv 
predmetiga xos o‘quv elementlardan iborat boigan 
quyi bosqich
boiib, darslik va qoilanmalarda o‘z aksini topadi
“Taiim to‘g‘risida”gi qonunning 7-moddasida taiim mazmu- 
nini belgilash tartibi quyidagicha amalga oshiriladi:
Davlat ta ’lim standartlari umumiy o'rta, o'rta maxsus, kasb-
hunar va oliy ta ’lim mazmuniga hamda sifatiga qo ‘yiladigan
talablam i belgilaydi.
Davlat ta ’lim standartlarini bajarish О ‘zbekiston Respublika-
sining barcha ta lim muassasalari uchun majburiydir.
DTSning tashkil etuvchilari:
1. o‘quvchilar bilimiga, ko‘nikma va malakalariga qo‘yila­
digan minimal talablar
2. o‘quv reja
3. o‘quvdastur
4. baholash me’zonlari
0 ‘quv predmeti pedagogik nuqtayi nazardan asoslangan va 
talqin etilgan ilmiy bilimlar, aqliy va amaliy faoliyat usul va 
vositalari (ko‘iiikma va malakalar) tizimi boiib fanning asosiy 
mazmuni va usullarini aks ettiradi.
0 ‘quv predmetining fandan farqlari quyidagilardan iborat: 
birinchidan, bilimlar hajmi bilan; ikkinchidan, bilimlarni talqin 
etish usullari bilan; uchinchidan, fanning barcha elementlarini 
o‘quv fanida keltirilishi bilan farqlanadi.
108

---

Odatda o‘quv predmetlari tabiiy-matematik va ijtimoiy 
(gumanitar) bloklarga bo‘linadi. Tabiiy-matematik siklga oid 
fanlarda deyarli barcha tabiiy va aniq fanlaming elementiari 
keltiriladi, ijtimoiy о ‘quv predmetlarida esa asosiy urg‘u faktlar va 
tushunchalarga beriladi.
0 ‘quv predmetlarini klassifikatsiya qilishning boshqa usuli 
ham mavjud bo‘lib, bunda o‘quv predmetini o‘qitishdan asosiy 
komponent nimaligidan kelib chiqiladi. Masalan, fizika, ximiya, 
matematika, biologiya, astronomiya, geografiya, tarix fanlari 
“ilmiy bilimlar” asosiy komponent hisoblanadigan fanlar 
turkumiga kiradi; informatika, chet tillari, chizmachilik, jismoniy 
tarbiya, mehnat fanlarida esa “faoliyat usullari” asosiy komponent 
hisoblanadi; tasviriy sanhat va musiqa o‘quv predmetlari esa 
“badiiy ta’lim va estetik tarbiya” asosiy komponent hisoblanadigan 
fanlar turkumiga mansub.
Umumiy o‘rta ta’limning davlat ta'lim standard o‘quvchilar 
umumta’lim tayyorgarligiga, saviyasiga qo'yiladigan majburiy 
minimal darajani belgilab beradi.
Davlat ta'lim standard (DTS) ta'lim mazmuni, shakllari, 
vositalari, usullarini, uning sifatini baholash tartibini belgilaydi. 
Ta’lim mazmunining o ‘zagi hisoblangan standart 
vositasida 
mamlakat hududida faoliyat ko‘rsatayotgan turli muassasalarda 
(davlat va nodavlat) talimning baTqaror darajasini ta'minlash 
sharti amalga oshiriladi. DTS o‘z mohiyatiga ko‘ra о‘quv 
dasturlari, darsliklar, qo‘llanmalar, nizomlar va boshqa me’yoriy 
hujjatlami yaratish uchun asos bo‘lib xizmat qiladi.Umumiy o‘rta 
ta'limning davlat ta’lim standard o‘zming tuzilishi va mazmuniga 
ko‘ra davlat, hudud, maktab manfaatlari va vositalari 
muvoza- 
natini aks ettiradi hamda eng asosiysi o‘quvchi shaxsi, uning 
intilishlari, qobiliyati va qiziqishlari ustuvorligidan kelib chiqadi. 
Umumiy o‘rta ta’limning davlat ta’lim standard quyidagi 
tamoyillarga tayangan holda ishlab chiqiladi:
• davlat ta’lim standartining davlat va jamiyat talablariga, 
shaxs ehtiyojiga mosiigi;
• o‘quv dasturlari mazmunining jamiyat ijtimoiy-iqtisodiy 
taraqqiyoti hamda fan-texnika rivojlanishi bilan bog‘liqligi;