‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi ‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi

KALIT SO'ZLAR.
Ijtimoiy nafaqalar Ijtim oiy nafaqalarning um um iy 
tavsifi. M ehnat stajiga ega b o im a g a n fuqarolarga nafaqa tayinlash. Qarilik 
nafaqasi. Nogironlik nafaqasi. Boquvchisini yo'qotganlik nafaqasi. N ogiron 
bolalar va bolalikdan nogiron shaxslarga nafaqalar. Kam ta'm in lan g an
oilalarga m oddiy yordam . Voyaga yetm agan bolalari b o ig a n oilalarga 
nafaqa. Ishlayotgan va ishlam ay o tg an shaxslarga bola parvarishlash 
nafaqalari.
Bilimingizni sinab k o ‘ring
1. Ijtim oiy nafaqalar haqida nim alam i bilasiz va ulam ing davlat 
ijtim oiy nafaqalaridan qanday farqi bor?
2. Ijtim oiy nafaqalam ing tayinlanish m ezonlari qanday?
3. Q arilik, nogironlik va boquvchisidan ju d o bo'lganlik nafaqalari 
haqida so'zlab bering.
4. K am ta'm in lan g an oilalarga m oddiy yordam ko'rsatish shartlari 
va tartiblari qaysi huquqiy hujjatda belgilangan?
5. Voyaga yetm agan bolalari b o ‘!gan oilalarga qancha m uddatga va 
qanday m iqdorda nafaqa tayinlanadi?
6. Bola parvarishlash ta'tili davri u ch u n nafaqa tayinlash shartlari 
qanday?
151
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

X IV
BOB.
FUQAROLARGA KO‘RSATILADIGAN
BOSHQA IJTIM OIY YORDAMLAR VA IMTIYOZLAR
14.1. Ijtimoiy himoya choralari va ulam ing
umumiy tavsifi
Aholiga beriladigan ijtim oiy yordam va ijtim oiy qo 'liab - 
q u w a tlash y o 'n alish larid an biri — ularga n atu ral xizm atlar 
shakllarida hamda turli ijtimoiy imtiyoz va yengilliklar tarzida 
yordam lar ko‘rsatilishidan iborat. Ijtim oiy yordam ko ‘rsatish 
shakllari xilma-xil ko'rinishlarda bo'lib, mohiyat jihatdan dav- 
latimiz tom onidan amalga oshirib kelinayotgan manzilli, ehtiyoj- 
m andlarga ko'rsatiladigan aniq ijtim oiy him oyaning am alda 
ro‘yobga chiqarilishini anglatadi.
Yuqorida ta'kidlanganidek, hozirgi paytda aholining muhtoj 
qatlamlari o'nlab turdagi ijtimoiy yordam lardan foydalanmoq- 
dalar, ularga turli ijtimoiy imtiyoz va yengilliklar berilmoqda, 
ulaming barchasi ijtimoiy himoyaga muhtoj shaxslar va oilalarni 
moddiy turmush sharoitini yuksaltirish, ta'm inlanganlik daraja- 
sini oshirishga qaratilgandir. Bunday yordam dan foydalanuvchi 
fuqarolar orasida qariyalar, yosh bolalar, bolali oilalar, nogi- 
ronlar yetakchi o'rinni egallamoqda.
Aholining m uhtoj tabaqalariga k o ‘rsatiladigan yordam larni 
aniq tavsiflash va to ‘g‘ri tasniflash, har bir ijtim oiy yordam
ko ‘rsatish shaklini, m a zm u n -m o h iy a tin i, m aq sad -v azifasin i, 
ro li-o ‘rnini aniq tasavvur etish bunday yordam ni ko'rsatish 
bilan bevosita shug'ullanayotgan shaxslar uchun, bu sohada fao- 
liyat yurituvchi m utaxassis-kadrlar uchun muhim amaliy aha- 
miyatga ega. Bunday yordamlaming ijtimoiy mohiyati va huquqiy 
asoslaridan yaxshi xabardor b o ‘lish, to ‘g‘ri tu sh u n ib yetish 
natijasida uning o ‘z vaqtida, to ‘Ia hajm da tegishli shaxslarga 
yetkazilishini ta'm inlaydi hamda ijtimoiy adolat va qonunchilik 
tamoyillarining mustahkamlanishiga xizmat qiladi.
Ijtim oiy yordam dan foydalanishga haqli b o ‘lgan shaxslar 
toifalari xilm a-xil b o ‘lib, doirasi ju d a keng. U lar qatoriga 
q ariy alar, n o g iro n lar, boquvchisiz qolgan fu q a ro la r ham da 
yolg‘iz keksa nogironlar, ko‘p bolali kam ta'm inlangan oilalar, 
maktab o ‘quvchilari, urush qatnashchilari va boshqa shaxslar 
kiradilar.
1 5 2
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Ijtim oiy him oyaning muayyan shakli va uni ko'rsatishga 
taalluqli maxsus norm ativ-huquqiy hujjatning bevosita o'zida 
bunday yordam olishga haqli shaxslar doirasi, yordam ko‘rsa- 
tishni amalga oshiruvchi davlat organi yoxud fuqarolaming o'zini 
o ‘zi boshqarish organi, yordam ko'rsatish shartlari hamda tar- 
tiblari belgilab qo'yiladi.
O 'zbekiston Respublikasi Vazirlar M ahkamasining 2011-yil 
23-avgustdagi 240-sonli ,,0 ‘zbekiston Respublikasi M ehnat va 
aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligining tibbiy-ijtimoiy muas- 
sasalari to ‘g‘risidagi N izom larni tasdiqlash haqida“gi qaroriga 
ko'ra: „Saxovat“ keksalar va nogironlar uchun internat uylari 
to ‘g‘risida Nizom; „M uruw at“ nogironlar uchun intem at uylari 
to ‘g‘risida Nizom; „M u ru w at“ nogiron bolalar uchun internat 
uylari to ‘g ‘risida N izom ; K eksalar va n ogironlar, urush va 
m ehnat faxriylari uchun sanatoriylar to'g'risida Nizom; Urush 
va m eh n at faxriylari uchun respublika pansionati to ‘g‘risida 
Nizom tasdiqlangan'.