‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

kemirchak, qalmoq-qarmoq, tannov-tarnov
kabi.
5. 0 ‘zak-negizda Lushib qoladigan ba'zi qisqartrmalar: 
Olibdi-opti, bollibdi-boipti, kelibdi-kepti
kabi.
Bunday liolat, ayniqsa, yozma va og‘zaki nutq ifodalanadigan 
dostonlarda uchraydi.
Assonans
Misralardagi bir-biriga yaqin unli tovushlaming oliangdosliligi 
assonans deyiladi. Bunda a-o, u -o ‘. o -o ‘, i-e tovushlari oliangdosli 
b o ‘lib keladi. Bunday xususiyat nutqning jarangdor b o ‘lisliini 
ta ’minlaydi. Masalan:
Olam aro yurtlaming eng ajosi,
Ona yurtim husningning men shaydosi.
Baxtiyorman muhabbating qoyonsam,
Shudir qhdim, shudir bqxtim ma 'nosi.
(P o‘lat M o ‘min)
Alliteratsiya
Lotincha «litera» so‘zidan olingan b o ‘lib, she’rdagi har bir 
misrada bir xil undosh tovushlaming takror ishlatilishi alliteratsiyadir. 
Bunga shoir Erkin Vohidovning 
q
tovushi bilan boshlanadigan 
shc’rini misol qilib keltirish mumkin:
Qciro qoshing, qalam qoshing, qiyiq qayrilma qoshing, qiz,
Qilur qatlimga qasd, qayrab qilich qotil qaroshing, qiz.
Qafasda qalb qushin qiynab, qanot qoqmoqqa qo ymaysan
Qarab qo ‘ygil qiyokim, qalbni qizdirsin quyoshing, qiz■
A ssonans va alliteratsiy a birgalikda q o ‘llanib, n u tq n in g
ohangdorligini yanada oshiradi. Bu bilan nutq tinglovchi yoki 
o'quvchiga tez ta’sir qiladi. Masalan:
OymQmq cho 'milgan qy buloq,
Oy bulqq, ko ‘nglimni yoy bulqq.
40
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kuylggan kuyingdan o'igilay,
Anvoyi kaylaigg boy bulgq.
(Turob To‘la)
Fonetik stilistikani bilish ijodkorlar uchun ahamiyatlidir. Ular 
yaratgan asarlarida fonetik stilistikani o ‘z 
0
‘rnida q o ‘llasalar, 
o ‘quvchilar va tinglovcltilaming e’tiborini tez jalb qiladilar. Bu bilan 
m atnning o ‘qishliligini ta ’minlaydilar va o ‘z oldilariga qo'ygan 
maqsadlariga erishadilar. Ayniqsa, jum alistlar lavha, ocherk, adabiy 
p o rtre t y a ra tg a n la rid a o 'r n in i to p ib , fo n e tik stilistik a d a n
foydalansalar, asarlari belakror, ta ’sirchan, ohangdor bo‘ladi.