Zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti

Aeroportning berilgan klassini tasdiqlash
Aeroport – aviatashishlarga yerda xizmat ko‘rsatuvchi aviakorxona. Aeroportlar ko‘p funksiyali korxonalar bo‘lib, yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatish, yuklar va pochtani tashish hamda havo kemalarining uchish-qo‘nish amallarini bajarish soniga ko‘ra tasniflanadi. Aeroportdagi yo‘lovchilar aylanmasi yillik hajmining asosiy ko‘rsatkichi xizmat ko‘rsatilgan uchib keluvchi va ketuvchi yo‘lovchilar, jumladan, tranzit va transfer (boshqa reysga o‘tkaziladigan) yo‘lovchilarning jami soni bilan aniqlanadi.
Aeroportning sinflanishi quyidagi jadvalda keltirilgan.

Aeroport sinfi	Xizmat ko‘rsatilgan aviatashishlarning yillik hajmi		Uchishqo‘nishlarning yillik jadalligi, ming/yil ming/sutka	HK guruhining umumiy jadallikdagi ulushi, %
	Yo‘lovchi, mln. odam	Yuk/pochta ming. tonna		1 guruh	2 guruh	3 guruh	4 guruh
1	2	3	4	5	6	7	8
I	10-7	105/15 va undan ko’p	60-80/90-110	10-15	60-65	30-20	–
II	7-4	65/10- 105/15	40-70/60-100	5-10	60-75	35-15	–
III	4-2	35/5-65/10	40-50/40-70	–	30-45	45-40	25-15
IV	2-0,5	12/2-35/5	15-40/30-60	–	0-15	50-55	50-30
V	0,5-0,1	6/1-12/2	5-20/10-30	–	–	45-50	55-50

Aeroportning berilgan klassini tasdiqlash variant ma’lumotlaridan kelib chiqib (1) va (2) formulalar yordamida aniqlanadi.

(3*300+4*214+6*350+5*186+6*32)*0.75=3733.5
Bu yerda:
– PIK paytdagi yo‘lovchilar jadalligi, odam.
– PIK paytdagi HK uchish-qo‘nish amallarining bir soatdagi jadalligi (topshiriq variantida bor)
– HK sidagi o‘rindiqlar soni (1-Ilova)
0,75 – yo‘lovchilar o‘rindiqlarining bandlik koeffitsienti.

=9084850 kishi
: Berilgan aeroport sinfi tasdiqlandi. Aeroport sinfi I sinf
(2) Bu yerda:
– yo‘lovchilarga xizmat ko‘rsatishing yillik hajmi, odam.
9084850– bir yildagi soatlar soni
, – aeroportlardagi uchish-qo‘nish amallari soni o‘zgarishini sutkalik va soatlik koeffitsientlari. va ning qiymatlari boshlang‘ich ma’lumotlar, aeroport sinfi va aeroport joylashgan hudud bo‘yicha aniqlanadi. Aeroport joylashgan hudud tavsifi:

• 
  S ovuq iqlim – iyul t₁₃ 20 ;
  
• 
  M o‘tadil va iliq iqlim – iyul 20 t₁₃ 25 ;
  
• 
  Kurort zonasi – iyul 25 t₁₃
  

Aeroportlar joylashgan hududlar bo‘yicha va ning qiymatlari 2-jadvalda keltirilgan. 2-jadval.

Aeroport sinfi	Hududlar bo‘yicha 𝐾с va 𝐾ч ning qiymatlari
	Sovuq iqlim		Mo‘tadil va iliq iqlim		Kurort zonasi
	Kч	Kс	Kч	Kс	Kч	Kс
I	1,8	1,6	1,8	1,7	2,0	1,8
II	2,0	1,6	1,8	1,7	2,0	1,9
III	2,2	1,7	2,0	1,8	2,3	2,0
IV	2,4	1,8	2,2	1,9	3,2	2,1
V	3,0	1,9	3,4	2,0	3,6	2,2

П_𝑦𝑖𝑙 ning olingan qiymatlaridan kelib chiqib, 1-jadval bo‘yicha aeroport sinfi aniqlanadi. Keyingi hisoblar aeroportning hisobiy sinfi bo‘yicha bajariladi.
Aeroportning vaziyatlar rejasi
Aeroportning turli vaziyatlarga mo‘ljallangan rejasi 1:200000 masshtabda ishlab chiqiladi. Unga quyidagilar qayd etiladi: aeroport rayonidagi joyning vaziyati (ajratilgan hudud chegaralari, relef, o‘simliklar, qishloq xo‘jalik yermulklari, alohida turadigan inshootlar va ularning balandligi, mavjud avtomobil va temir yo‘llari, elektr uzatish liniyalari va b.); uchish tasmasi va texnik xizmat ko‘rsatish hududi chegaralari; aerodrom yaqinidagi hududning, havodan kelib qo‘nadigan yo‘llarning chegaralari, havoda xarakatlanishni boshqarish, radionavigatsiiya va qo‘nish ob’ektlari, loyihalangan avtomobil va temir yo‘llar va ularning boshqa yo‘llarga tutashadigan joylari, mavjud va loyihalanayotgan suv olish va chiqarish inshootlari, oqova suvlar chiqarib yuboriladigan, tozalash inshootlari, suv ta’minoti va kanalizatsiya joylari, eelektr ta’minoti inshootlari, issiqlik va gaz ta’minoti trassalari, elektr uzatish liniyalari joylashgan joylar, himoya-sanitariya zonalari, aeroportni rivojlanishi uchun uning zaxira hududlari.
Turli vaziyatlarga mo‘ljallangan reja aeroportning barcha tashkil etuvchi elementlarining mavjud hudud va havodan kelib qo‘nadigan yo‘llarga nisbatan joylashuvini aniqlaydi. Bunday rejaga asosiy SUQTning joylashishi yo‘nalishini aniqlaydigan, shamollar yo‘nalishini ko‘rsatadigan sxema kiritiladi. joylashuvini aniqlaydi. Bunday rejaga asosiy SUQTning joylashishi yo‘nalishini aniqlaydigan, shamollar yo‘nalishini ko‘rsatadigan sxema kiritiladi.
Sun’iy uchish-qo‘nish tasmalari (SUQT) sonini asoslash
SUQTning kerakli soni “pik” paytda HKlarining uchish-qo‘nish amallari (UQA)ning jadalligiga va yakka SUQTning o‘tkazish qobiliyatiga bog‘liq. Yakka SUQT yoki SUQT sistemasining o‘tkazish qobiliyati - P_suqt uchish-qo‘nish amallarining bir soatdagi maksimal jadalligi - U_ch dan ko‘p bo‘lishi kerak. Yakka UQT o‘tkazish qobiliyatining me’yoriy qiymati – 30 UQA/soat ga teng deb olinadi.
30UQA/soat ≥ 24 UQA

Xulosa: Yakka sun’iy uchish qo’nish tasmasi yetarli .

Izoh: Aeroport shamol chambaragiga asosan ushbu hududda janubi g’arbiy yo’nalishda loyihalanayapti.