Zbekiston respublikasi transport vazirligi toshkent davlat transport universiteti

H, м	P, мм	H, м
P, мм
-100	769	600	707
0	760	700	699
100	751	800	691
200	742	900	682
300	733	1000	674
400	725	1100	666
500	716	1200	658

=2.64* =1.045
=2900*1,09*1.045=3306 m
SUQT ni qabul qilishda qo’nish va uchish masofalaridan eng uzun yo’lak tanlab olindi. Shunda SUQTning uzunligi 3927 metr qilib loyihalanadi.
Bundan Aerodrom “A” sinfga tegishli ekanligi kelib chiqdi.
Ikkita sxema bo‘yicha SUQTning kerakli uzunligini yuqorida hosil qilingan qiymatlarini taqqoslab, hisobiy qiymat sifatida SUQT uzunligining eng katta qiymati qabul qilinadi. SUQTning qo‘shimcha uzunligi asosiy uzunlikning (0,78-0,73) qismini, gruntli UQTning uzunligi esa SUQTning uzunligidan 10 % ko‘p qismini tashkil etadi.
Aerodrom sinfiga ko‘ra GUQTning me’yoriy qiymati 5-jadval bo‘yicha qabul qilinadi. Uchish tasmasi elementlarining me’yoriy qiymatlari aerodrom sinflari bo‘yicha aniqlanadi, ularning qiymatlari 6-jadvalda keltirilgan.
5-jadval

SUQT enining o‘lchamlari	SUQT (aerodrom sinfi)
	A	Б		В	Г	Д	Е
SUQT eni, m	60	45		42	35	28	21
GUQT eni, m	100	100		85	75	75	60

6-jadval

Uchish tasmasi elementlari	Aerodrom sinfi
	A	Б	В	Г	Д	Е
Chekka tormozlanish tasmasi (ChTT) eni, m	75	50	50	30	30	−
Chekka tormozlanish tasmasi (ChTT) uzunligi, m	150	150	150	150	150	120

SUQTning hisobiy uzunligini va tegishli enini aniqlab, SUQTning maydoni hisoblab chiqilsin va SUQTning sxemasi taqdim qilinib, SUQT uzunligining standart va hisobiy qiymatlari ko‘rsatilsin. (2-rasm)
L_gr = L_SUQT + 10% L_SUQT = 1.1*3927=4320 m

=2900
=3200
=3306
=3927

2-rasm. Uchish tasmasining sxemasi

1- uchish-qo‘nish tasmasi (UQT), 2- chekka tormozlanish tasmasi (ChTT)
Rullash yo‘llarining eni va umumiy maydonini aniqlash
HKning aerodromda harakatlanishi rul bilan boshqariladigan yo‘llar sistemasi bilan ta’minlanadi. HK quyidagi sxema bo‘yicha: SUQT-BRY-MRY-YRY-perronYRY-MRY-BRY-SUQT uzluksiz bir tomonlama harakatlanadi.
BRY – birlashtiruvchi rullash yo‘llari; MRY – magistral rullash yo‘llari; YRY – yordamchi rullash yo‘llari.
Birlashtiruvchi rullash yo‘llari (oddiy va tezyurar), odatda, SUQTning o‘rtasiga nisbatan simmetrik joylashtiriladi. Ularning soni aerodrom sinfini aniqlaydi va foydalanilayotgan HK guruhining soniga bog‘liq bo‘ladi.
A, Б, В sinfli aerodromlarda RY ni joylashtirish sxemasi 3-rasmda keltirilgan. RY ning eni quyidagi formuladan topiladi:
B_rd═B_k + B_t+B_pn+2(C₁+C₂) (11)
Brd(IL-96)═10.4+0.8+0.48+2(1.7+2.5)=20.08m
B_rd (TU-204)═8.3+0.7+0.39+2*(1.2+2.0)=15.79 m
B_rd (IL-86)═11.2+0.9+0.48+2(1.7+2.5)=20.98 m
B_rd (IL-62)═6.8+0.8+0.45+2*(1.7+2.5)=16.45 m
B_rd (Як-40)═6,2+0,5+0,3+2*(0,5+1,5)=11 m
IZOH: Rullash yo’lagining kengligini tanlashda yuqorida hisoblangan HKlarga moslaridan eng katta qiymatni olamiz. Demak rullash yo’laklarining eni B_rd =20.98 metr deb qabul qilamiz. Bu yerda: B_k - shassi izlari orasi (koleyasi); B_t - shassi aravachasi kengligi; B_pu pnevmatik shina eni; C₁ - asosiy tayanchdagi tashqi g‘ildirakdan RY chetigacha bo‘lgan ruxsat etilgan eng kam masofa C₂ - rullash jarayonida asosiy tayanch markazining RY ning o‘q chizig‘idan oqishining statistika bilan asoslangan hisobot qiymati (1-ilova).


3- rasm. RY ning enini aniqlash uchun hisobiy sxema.
Turli yuklamalar qoplama chetining mustahkamligini hisoblab topilgan C₁ va C₂ parametrlarning qiymatlari va HK sini rullashda o‘q chizig‘idan oqishlarning (tajriba o‘lchamlar) statistik qayta ishlangan qiymatlari 7- jadvalda keltirilgan.
7-jadval