216
katta bo`ladi. Lekin quvvat kamayadi, ya`ni
D
2
g`altakdagi quvvat
D
1
g`altakdagi
quvvatga
nisbatan taxminan
i
qiymatga teng marta kichik bo`ladi.
3.5.2-rasm. Silindrik friktsion uzatma turlari
Agar
i<1
bo`lsa, uzatma kichraytiruchi bo`ladi,
bunda
D
2
g`altak
yetaklovchi,
D
1
g`altak esa yetaklanuvchi bo`lishi kerak.
Friktsion uzatmalarni hisoblashda, ko`pincha,
burchak tezlik kattaligidan
foydanilashadi. Uning o`lchov birligi
radian / sekund
, ya`ni 1 sekundda g`altak 1
radian kattalikka aylanadi.
1 radian = 57,2958 gradus.
Bundan kelib chiqadiki 1
ayl/sek burchak tezlik 6,2832 rad/sek ga teng.
3.5.3-rasm. Konusli friktsion uzatma
Konusli uzatmalarni hisoblashda geometrik diametr qiymatini qabul qilish
g`altaklarning o`rtacha
diametri
D
1
va
D
2
bo`yicha amalga oshiriladi (3.5.3-rasm).
217
Friktsion uzatmalarda katoklarni bir-biriga qisish kuchini yaratish kerak
bo`ladi. Bu vazifani, ko`pincha, prujinalar bajarishadi.
3.5.4-rasm. Katoklarni prujina yordamida qisish
Katoklar
bir-biriga
F
pr
kuch bilan qisilganda ular kontaklashadigan joyda
ishqalanish
kuchi
F
f
paydo bo`ladi, bu kuch aylantiruvchi kuch
F
r
ni
hosil qiladi
(3.5.4-rasm). Uzatma normal ishlashi uchun
F
f
≥ F
r
sharti bajarilishi kerak. Bu
shartning bajarilmasligi uzatmani buksovkaga va katoklarni yeyilishiga olib keladi.
Ishqalanish kuchi
F
f
qiymati aylantiruvchi kuch
F
r
dan ilashish zahira koeffitsiyenti
B
qiymatiga katta bo`lishi kerak.
B = 1,25...2,0
. Katoklar orasidagi ishqalanish
koeffitsiyenti
f
o`rtacha quyidagicha bo`ladi: po`lat yoki cho`yan
charm teri yoki
ferrodo bilan quruq
f = 0,3
(ferrodo- friktsion, issiqqa chidamli kompozit material);
shuning o`zi moy muhitida
f = 0,1
; po`lat yoki cho`yan bilan quruq
f = 0,15
; shuning
o`zi moy muhitida
f = 0,07
.
Dostları ilə paylaş: 
