Ózbekstan respublikasí

Rzryadlar	Atı
Mazmuni (ishlatilishi)
0	MODE	0-paydalanıwshı, 1-supervizor
1	IDLE	0-aktiv, 1-passiv
2-5	ID	Protsessor identifikatori
6-7	CC	Shart kodi
8-11	MASK	Uzilis maskasi
12-15		Isletilmeydi
16-23	ICODE	Uzilis kodi.

0-razryad. Ápiwayı programma atqarılıwında MODEq0 boladı. Úzilis júz bergende MODE=1 boladı hám oraylıq protsessorni supervizor jaǵdayına ótkeredi hám jeńillikli buyrıqlardı orınlaw múmkinshiligi júzege keledi. SWning ma`nisi saqlanıwınan aldın úzilis sebebi ICODIye jaylastırıladı. SvC úzilisde ICODEda paydalanıwshı SvC buyrıǵında bergen ma`nisi (operand) saqlanadı. MASK maydanı úzilisti sheshiw procesin qadaǵalawı ushın isletiledi. Ol protsessor jaǵdayın anıqlawshı maǵlıwmatlardı joǵatıp qoymaw ushın zárúr. MASK maydanındaǵı hár bir razryad málim bir klass úzilisin anıqlaydı. Razryadlardı 1 bolıwı uyqas klass úzilisleriniń atqarılıwına ruxsat, 0-qadaǵan etedi. Aqırǵı jaǵdayda úzilis nıqaplanadı, yaǵnıy qadaǵan etildi dep ataladı. Biraq bul úzilis joǵalıp ketpeydi, ol apparat tárepinen eslab qalınadı hám ol keshiktirilgan dep esaplanadı. Hár bir klass úzilislerine úzilis prioretiti uyqas qóyıladı. Eń joqarı prioritetga SvC úzilisleri iye, odan keyin programma úzilisleri hám hakozo. Sol tiykarda MASK ma`nisi óz prioritetiga teń hám tómen bolǵan úzilislerge qadaǵan etiwshi etip anıqlanadı. Mısalı, 1 prioritetli úzilisde 1, 2 prioritetiga ruxsat joq, odan joqarıǵa ruxsat bar.

Endi OT larga tiyisli tiykarǵı túsinikler menen tanıwganimizdan, esaplaw processlerin shólkemlestiriw anıq mexanizmlerin úyrengenimizden keyin, hishacha zamanagóy OT lar qásiyetlerin kórip shıǵamız.
Sonı atap ótiw kerekki, eń zamanagóy bolıp, házirgi waqıtta MS kompaniyasınıń Windows shańaraǵına tiyisli OT lar esaplanadı. Bul Windows 95/98/ME, Windows NT/2000 hám Windows XP/2003 jańa áwladı bolıp tabıladı.
Házir bolsa, biz, MS ónimine tiyisli bolmaǵan OT lar, UNIX ga uqsas Linux hám Free BSD, QNX hám OS/2 larni kórip shıǵamız. Biz, UNIX shańaraǵı OT larining arxitektura qásiyetlerin kórip shıǵamız. QNX sisteması bolsa júdá belgili hám eń jaqsı, real waqıt sistemalarına tiyisli bolıp tabıladı. OS/2 OTi bolsa, ámelde isletilmayapgan sonda da, ol eń birinshi, bir neshe operatsion ortalıqtı ho'llovchi tolıqhonli hám isenimli multidasturli hám multimasalali OT bolıp tabıladı.