ZƏHĠRƏDDĠn məHƏMMƏd babur
Yüklə 4,27 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
- BABURNAMƏ
|
Quşçu: quş ovlamağa, habelə göyərçin və xoruz saxlamağa çox maraq duyan adam, quşbaz. Qüsəm ibn Abbas: hz. Peyğəmbərin əmisi oğlu. 56=676-cı ildə Səmər- qənddə öldürüldüyü güman olunur. Şahi-Zindədə dəfn edilmişdir. Lek: Hindistanda işlənən, 100.000 rəqəmini ifadə edən bir say. Luli: qaraçı. Lüng: Hindistanda qadınların paltar yerinə istifadə etdikləri uzun bir par- çanın adı; sari. Lüngutə: Hindistanlı kişilərin paltar yerinə bellərinə bağladıqları bez par- çasının adı. Maq: Hindistanda qış fəslinin üçüncü ayına verilən ad. Mani: Hindistanda işlənən bir ağırlıq ölçüsü. 100 mani = 1 minasə. Manqıt: noqaylarla qohum olan türk boyu. Marağa: Urmiya gölündən 35 km şərqdə yerləşən şəhər. Marağa rəsəd- xanası burada tikilmişdir. Maşə: Hindistanda işlənən bir ağırlıq ölçüsü. 5 maşə = 1 misqal = 40 reti. Mavəraünnəhr: Amu-Dərya ilə Sır-Dərya arasında yerləşən ərazinin tari- xi adı. Ərəbcə “(Ceyhun) çayının arxasındakı ərazi” deməkdir. Meymənə: (ərəbcə) ordunun sağ qolu. Meysərə: (ərəbcə) ordunun sol qolu. BABURNAMƏ
413 Məcun: bədəni möhkəmləndirən dərman qarışığı, konfortativ. Məhəmməd Salih: şair, “Şeybaninamə” əsərinin müəllifi. Məhəmməd Şeybani xan: Baburun əsas düşmənlərindən biri. 906-cı ildə Baburu Mavəraünnəhrdən tamamilə sıxışdırıb çıxarmışdır. Hakimiyyət döv- rü: 906-915 = 1500-1510-cu illər.
şılıqlı olaraq üzbəüz otura biləcəyi şəkildə düzəldilmiş səbət. Məmun cədvəli: Klavdi Ptolomeyin (ərəbcə adı: Bitlimus) “Almagest” əsəri əsasında dahi türk astronomu Məhəmməd Musa əl-Xarəzminin xəlifə Məmun (198-218 = 813-833) üçün yenidən işlədiyi və təkmilləşdirdiyi ul- duz kataloqu. Məngəlvar: çərşənbə axşamı; Hindistanda işlənən gün adlarından biri. Mərv: Orta Asiyadakı ən qədim şəhərlərdən biri. Margiana vilayətinin mərkəzi. Müasir Marı şəhərindən 30 km uzaqda xarabalıqları qalır. Mianqal: Zərəfşanın qolları olan Ağ dərya ilə Qara dəryanın yaratdığı ada. Uzunluğu təxminən 100 km-dir. Mil: 4.000 qədəm uzunluğunda bir məsafə ölçüsü. Minasə: Hindistanda işlənən ağırlıq ölçüsü. l minasə = 100 mani. Minbəyi: minbaşı; müasir mayor rütbəsi. Mir Əlişir Nəvai: dahi özbək şairi (9.02.1441 – 3.01.1501). Mir Seyid Əli Həmədani: sufizmin məşhur nəzəriyyəçisi. Vəfatı: 786 = 1384-cü il. Miraxur: mehtərbaşı. Miri-şikar: ovçuluq sahəsinə baxan saray məmuru, yegermeyster. Mirzə: (<əmirzadə) Baburda Əmir Teymurun oğlu Miranşahın soyundan olan və Baburun babası Əbu Səidi də əhatə edən mirzələr. Sultan Hüseyn Mirzə isə Mirahşahın böyük qardaşı Ömər Şeyxin soyundandır.
təxminən 4,1 qram = 5 maşə = 40 reti. Moğolistan: orta əsrlər Şərq tarixçilərinə görə, Türküstanın şimal-şərq hissəsində əsasən moğollarla/monqollarla məskun olan coğrafi məkan. Molla Cami: Nurəddin Əbdürrəhman Cami (817-898=1414-1492). Herat ətrafındakı Camda doğulmuş və Heratda vəfat etmiş böyük şair. Möhür, damğa, nişan: yazılan rəsmi məktubların başqaları tərəfindən açılmaması üçün qoyulan işarəyə deyilir. Möhürdar: hökmdarın möhürünü saxlayan yüksək rütbəli məmur. Ya- zılan şəxsi və ya rəsmi məktublara möhür vururdu. Mübəyyin: Baburun hüquqi səciyyə daşıyan, iqtisadiyyat və vergi siyasəti haqqında nəzmlə yazılmış əsəri. Müctəhid: islam fiqhinin bilicisi, fiqhin mürəkkəb məsələlərini izah et- məyə haqqı olan alim. Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
414 Müçə: rütbə deməkdir. Müəmmai: müəmma deyən. Mühafiz: qoruyan, qoruyucu, cangüdən. Bax: tünqatar. Möhtəsib: o dövrün əxlaq polisi, yaxud bələdiyyə işlərinə baxan məmur. O, köməkçiləri ilə birlikdə küçədə-bazarda gəzərək tacirlərin alıcıları al- datmamasına diqqət edir, özünü yaxşı aparmayan adamları yerindəcə şal- laqla cəzalandırırdı. Mülazimət: bir neçə mənası var: yavər, xidmət etmək, müşayiət etmək, məiyyətdə olmaq deməkdir. Mülazim isə əski dönəmdə hərbi rütbə olub ley- tenant deməkdir.
şeyx) ardıcılı. Nağara: ənənəvi olaraq hökmdarın qapısı önündə hər alacaqaranlıq və şəfəq vaxtında çalınan davul. Namazgah: əskidən şəhər kənarında düzəldilən və xalqın toplu halda na- maz qıla bildiyi açıq bir meydan. Naşpati: Əndicanda yetişən və ən gözəl olduğu söylənən qovun və ya ar- mud növü. Navək: bir silah adı. Nəcmi-Sani: 1512-ci ildə Babura köməyə gələn səfəvi qoşunlarının sər- kərdəsi Nəcməddin Yarəhmədin ləqəbidir. Nəqş: musuqi əsəri növü. Nəmənqan: Sır-Dəryanın sağ sahilində şəhər; indi vilayət mərkəzi. Nəsirəddin Tusi: məşhur alim və astronom. “Zici-Elxani” cədvəlini tərtib edərək elxani hökmdarı Hülaküyə ithaf etmişdir. Evklidin “Başlanğıc” və Ptolomeyin “Almagest” əsərlərini farscaya çevirmişdir.
sıravi əsgərdən başlayaraq bəyə qədər müxtəlif dərəcəli hərbi və mülki adamlar üçün işlənən ümumi termin.
hökm sürmüş hakim. Ox atımı: məsafə ölçüsü üçün işlənən bir termin. Osman: üçüncü islam xəlifəsi (23 - 35 = 644 - 656). Oş: Orta Asiyadan Çinə və Hindistana gedən ticarət yolu üzərində mü- hüm şəhər. Altay dağlarının cənub qolları üzərində, Akbura çayının sağ və sol sahilində yerləşir. Hazırda Qırğızıstanın vilayət mərkəzidir.
Orta Asiya şəhərlərindən biri. Hazırda xarabalıqları qalır. BABURNAMƏ
415 Örçin: Kaşğar və Əndicanda ərazi-inzibati bölgü vahidi. Səmərqənd və Buxarada tümən, Hindistanda pərgənə olduğu kimi. Panipat: Pəncabda bir şəhər. Panipat müharibəsi burada olmuşdur. Pas: günün səkkizdə birinə və ya üç saata bərabər olan zaman ölçüsü. Hindistanda buna pəhər deyilir. Pədəm: Hindistanda işlənən say. l pədəm = 100 nil. Pəhər: Hindistanda günün səkkizdə birinə (üç saat) verilən ad; gecə və gündüzün hər birinin dörddə biri, yəni üç saat. Pəl: Hindistanda bir zaman vahidi, gerinin altmışda birinə, yəni 24 sa- niyəyə verilən ad. Pəncgah nəqşi: musiqi əsərinin növü. Pərgənə: Hindistanda böyük əyayətlərə tabe olan kiçık vilayətlərə verilən ad; tümən. Pərvançı: hökmdarın əmr və fərmanlarını yazan və bildirən məmur. Pişrov: prelüdiya. Piyazi: bir silah növü. Prispatvar: Hindistanda cümə axşamı gününə verilən ad. Puli-Malan: Malan çayı üzərində körpü. Malan Heri-rud çayının əski adıdır, Herat bu çayın yanında yerləşir. Purabi: 796-cı ildən (=1394) Canpurda hökm sürmüş bir sülalə. Pus: Hindistanda qış fəslinin ikinci ayı. Racə: sanskritcə «knyaz» deməkdir, Hindistanda yerli bəylərin ünvanı. Rafizi: şiə deməkdir. Radəndaz: yüksək nəslə nərə cəkib düşməni vahiməyə salan dəstə. Ramazan: müsəlman hicri-qəməri təqviminin 9-cu ayı. Rana Sanka: tam adı Rana Sanqram Sinqh. Baburun Hindistandakı ən güclü rəqibi. Onun haqqında yazmışlar: «Rana orta boylu, böyük fizki qüv- vəyə malik, təndürüst, qeyri-adi dərəcədə iri gözləri olan bir adam idi... O, ölümündən əvvəl döyüşçüdən daha çox müqəvvaya bənzəyirdi. Qardaşı ilə dalaşanda bir gözünü, dehlili ludilərlə vuruşanda isə bir qolunu itirmişdi, Yeriyəndə axsayırdı, çünki başqa bir döyüşdə top gülləsi ayağını qırmışdı. Bədəninin müxtəlif yerlərində 80-ə yaxın qılınc və nizə yarası vardı”.
sinə verilən ünvan. Reti: Hindistanda işlənən bir ağırlıq ölçüsü vahidi. 1 reti = 8 düyü dənəsi = 64 xardal dənəsi = 512 xaşxaş toxumu ağırlığındadır. Riqabdar: üzəngibaşı, bir vəzifə adı. Rum: orta əsrlərdə Bizansın, ondan sonra Osmanlının rəmzi adı. Rübab: üçsimli musiqi aləti. Saçıq: hədiyyə saçma; bəxşiş vermə; comərdlik. Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
416 Sahibi-ixtiyar: bax: eşik ixtiyarı. Saqqal buraxmaq: kafirlərə qarşı səfərə çıxanda qələbəyə qədər saç və ya saqqalın kəsilməyəcəyi barədə içilən and. Samançı: sarayda hökmdarın şəxsi əşyalarına cavabdeh şəxs. Sanduvaç: bülbül, yaxud kanarya növündən bir quş. Sanigər: Hindistanda həftənin günlərindən birinə verilən ad, şənbə. Sanq: Hindistanda işlənən say. l sanq = 100 pədəm. Sart: türklər və moğollar tərəfindən bəzi gövmlərin ortaq adı olaraq işlə- dilən termin. Sart adı Türküstanda moğol hakimiyyəti zamanı türk olmayan qövmlər üçün işlənmişdir. Buxara və Xokandda şəhərli və əkinçi xalqın dı- şındaki köçəri qırğızlara da sart deyilirdi. Qazaxlar isə türkcə və ya farsca danışmalarına baxmadan oturaq əhaliyə sart deyirdilər. Rəsmi yazı dilində taciklər dışındakı türkləşmiş xalq bu adla anılırdı. Savən: Hindistanda yağmur fəslinin ilk ayı. Sayram: Arıs çayı hövzəsində yerləşən məntəqənin sonrakı adı. Yaxın- lığında qədim İsficabın xarabalıqları yerləşir. Seva-lek-petpet: 125.000 dağ; Hindistanda Kəşmirin cənubunda yerləşən bir dağ adı. Babur bu adın seva «dörddə bir» + lek «yüz min» + perpet «dağ» sözlərinin birləşməsindən meydana gəldiyini bildirir.
lər, Bəhlul Ludi 1451-89-cu illər, oğlu Sultan İskəndər isə 1489-1517-ci il- lər arasında hökm sürmüşdür.
içki içmək. Səbuktəkin Qəznəvi: 366-387 = 977-997-ci illərdə hökm sürmüşdür. Səədəddin Məsud ibn Əhməd Təftəzani: məşhur alim, filosof (710-cu ildə Səmərqənddə vəfat etmişdir). Səhih Buxari: Əbu Abdullah Məhəmməd əl-Buxarinin tərtib etdiyi hə- dislər toplusu. İslam aləmində ən səhih toplu sayılır. Səmərqənd kağızı: Orta Şərqdə ən keyfiyyətli kağız. Bu kağıza yazılan əlyazmalar bu gün də öz keyfiyyəti və möhkəmliyi ilə seçilir. Səmərqənd: Orta Asiyanın ən qədim şəhərlərindən biridir, Əmir Teymu- run və varislərinin paytaxtı olmuşdur. Səmizkənd: hərfən: «Kök şəhər». Sipahi və sipahilik: atlı əsgər və bu hərbi qrupa mənsub olanlar və on- ların gördükləri işi ifadə etmək üçün işlənən termin. Sir/sər: bir ağırlıq ölçüsü. 14 tülə = 1 sir və 40 sir = 1 batman. Siyaq elmi: maliyyə-hesab işləri. Somvar: bazar ertəsi; Hindistanda həftə günlərindən birinin adı. BABURNAMƏ
417 Sona: erkək çöl ördəyi, dişisinə bürçin deyilir. Sufi: islamda mistik təlimin ardıcılı. Sux: Özbəkistanın Fərqanə vilayətində Sux çayının sahilində yerləşən ya- şayış məntəqəsi. Sultan: kişilərdə əsasən adın əvvəlində (Sultan Mahmud Qəznəvi, Sultan Hüseyn Mirzə), özbək, qazax və moğol şahzadələrində adın sonunda (Qasım Sultan, Boran Sultan, Ədik Sultan, Çin Teymur Sultan) işlənir. Baburda adın əvvəlində və sonunda gəlmək üzrə hökmdarın qızları üçün də işlənmiş- dir: Sultan Nigar xanım, Fatma Sultan, Payəndə Sultan bəyim. Sultan Əlaəddin: 1497-1519-cu, oğlu Sultan Nüsrət şah isə 1519-32-ci il- lər arasında hökmdar olmuşdur. Sultan Əli Məşhədi: XV əsrin məşhur xəttatı, Nəvainin müasiri. Sultan Hüseyn: Cunpurdakı Şərqi sultanlarının sonuncusudur, 1458-79- cu illər arasında hökm sürmüşdür. Sultan Mahmud Qəznəvi: 388-421 = 988-1030. Hindistana 17 dəfə yürüş etmişdir. Qəznəvi türk dövləti 963-1187-ci illər arasında mövcud olmuşdur.
sultan olmuşdur. Sultanın məqbərəsi: Sultan Mahmud Qəznəvinin rövzə adlanan məqbərə- si nəzərdə tutulur. Süheyl: Kil ulduz topasının alfa ulduzu, Siriusdan sonra ən parlaq ulduz. Onu görmək uğur sayılır. Süleyman şah ibn Əli ibn Sultan Mahmud inb Əbu Səid Bədəxşani: Babur ona “oğlum” deyirdi, çünki Sultan Əbu Səid hər ikisinin babalarından idi. Şüleyman şah 920=1514-cü ildə doğulmuş, 997=1589-cu ildə ölmüşdür.
cumu zamanı xarabaya çevrilmişdi. Əmir Teymur onu bərpa etdirərək oğlu Şahruxun şərəfinə Şahruxiyyə adlandırmışdı. Hazırda xarabalıqları qalır.
masib (930-984 = 1524-1576). Şeri: Hindistanda uzunluq ölçüsü. 1 şeri = 2 mil. Şeyx Yəhya: Şeyx Şərafəddin Münirinin oğlu, çiştiyyə sufi təkkəsinin başçısı. Vəfatı: 782 = 1381-ci il. Şəhabəddin Quri: 569-602 = 1173-1205. Qəznə ilə Herat arasındakı vi- layətlərdə hakim olmuşdur. Şibaq/göy şibaq: qulan otu ilə birlikdə suya töküləndə balıqları səsəm edən ot. Balıq ovunda istifadə edilmişdir. Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
418 Şibertu: bir aşırım. Hündürlüyü 3.200 metrdir. Şiğaul: səfirlərin hökmdarla görüşünü təşkil edən seremonmeyster. Şikdar: hərbi və mülki bir vəzifədir. İslam ölkələrində şikdar əvəzinə da- ha çox təhsildar, yəni vergiyığan termini işlənmişdir. Şiraz: Səmərqəndin bir tüməni. Tabın: bölük. Savaş nizamındakı ordunun mərkəzinə (qol) daxil olan və hökmdarın yanında yer alan bir bölüyün adı. Tanıman/tanımal: hökmdar və ya idarə amirinin yanında öz qəbiləsini təmsil edən və qəbiləsinə ait xüsuslarda məsləhətçi olan adam. Tank: 799-cu ildən (=1396) Qucaratda hökm sürmüş bir sülalə. Tank: Hindistanda işlənən bir ağırlıq ölçüsü. l tank = 4 maşə = 32 reti. Tarxan: iki sözdən ibarətdir: tar = hədiyyə və xan. Tarxanlar bəy və tacir olmaqla iki zümrədən ibarət idi. Tacir tarxanlar vergilərdən azad edilir, bəy tarxanlarlar isə savaşda qazandıqları qəniməti heç kimlə, o cümlədən hökm- darla da paylaşmırdılar. Tarix: hər hansı hadisənin baş vermə vaxtını poetik şəkildə qeydə alan xronoqram. Tarix sözlərdəki hərflərin əbcəd hesabı ilə qiymətlərinin cəmin- dən ibarət olurdu.
canilərin edamı ilə və s. məşğul olurdu. Təbəqəti-Nəsiri: Osman ibn Siracəddin əl-Cüzcaninin 658-ci (=1260) ildə yazdığı və Dehli sultanı I Nəsirəddin Mahmuda ithaf etdiyi ümumi tarix kitabı. Adı da buradan gəlir.
tənab = 100 küruh uzunluğunda bir məsafə ölçüsü.. Tənab: məsafə ölçüsü; təxminən 24 metr. Təngə: ağ gümüş sikkə, gerçək dəyəri bu gün dəqiq bilinməyən bir pul vahidi.
Təvarid: iki şairin bir-birindən xəbərsiz eyni misra və ya beyti söyləməsi. Toqqay: çayın qıvrılması nəticəsində yaranan çıxıntıya verilən ad. Toy: ziyafət, məclis; toy-düyün. Törə (< törü): törə, qanun, qayda, gələnək, görənək, el adəti. Tubulğu: qızıl söyüd; Fərqanə dağlarında yetişən, qabığı qırmızı tamarisk ağacıdır. Əsa, qamçı sapı, quş qəfəsi və ox düzəltmək üçün işlənmişdir. Tuğ: bayraq, sancaq. Tuğçu: bayraqdar, ələmdar. Tuğra: hökmdarın gerbi. Tul: bir aşırım. Hündürlüyü 4.000 metrdir. Tulğama: türk savaş taktikası. Düşməni döyüş zamanı sağdan və soldan BABURNAMƏ
419 mühasirəyə almaq, mərkəzdən vurub məhv eləmək. Tutam: dörd əlik (barmaq) enində bir uzunluq ölçüsü. Tülə: Hindistanda işlənən bir ağırlıq ölçüsü. l tülə = 12 maşə. Tümən: on min; pul, dinar. Kibəki isə Mavəraünnəhr bölgəsində 1308-26- cı illər arasında hökm sürən Kibək xan tərəfindən qoyulmuş bir dinar stan- dartıdır. Başqa bir mənası isə on min əsgər və ya on min dinar vergi verən qəza (rayon), bölgə deməkdir. Tünqatar: keşikçi, gözətçi, qarovul; xaqanın cangüdəni, özəl mühafizi. Tünqatar sözü gecəni (tünü) gündüzə qatar, heç uyumaz mənasındadır. Türküstan: Orta və Mərkəzi Asiyada yerləşən, Xəzər dənizindən Monqo- lustana, Aral dənizindən Şimali Əfqanıstana qədər uzanan, təqribən 3 mil- yon kv km-lik ərazini əhatə edən tarixi-coğrafi termin; Sır-Dəryanın sağ sa- hilində yerləşən şəhərin adı (Qazaxıstan). Uluğ bəyin rəsədxanası: 1434-cü ildə Uluğ bəy tərəfindən tikilmişdir. Ulus: yer, məmləkət, diyar; el-oba, xalq; dövlət (Çağatay ulusu). Ura-Təpə: hazırda Tacikistanın Xocənd vilayətində rayon mərkəzidir. Uruq/uruğ: ailə üzvləri; tayfa; saray müxəlləfatı. Uyğur: Şərqi Türküstanda (Uyğuristan) qədim türk xalqı. Uzaqlıq və məsafə ölçüləri: Hindistanda:
1 mil = 4.000 qədəm. 1 qədəm = 1,5 kari = təxminən 90 sm.
1 kari = 6 tutam = təxminən 60 sm. 1 tutam = 4 əlik (barmaq) = təxminən 10 sm.
1 əlik = 6 arpa boyu = təxminən 2,5 sm. 1 arpa boyu = təxminən 4 mm.
1 tənab = 40 kari = təxminən 24 metr. 1 kari = təxminən 60 sm. Özgənd: X əsrdə bir ara Qaraxanilərin paytaxtı olmuşdur. İndi Qırğızısta- nın Oş vilayətində rayon mərkəzidir. Üstürlab: ulduzların dünyaya görə yüksəkliyini tapmaqda işlədilən bir astronomiya aləti, astrolyabiya. Varuh: Tacikistanın Xocənd vilayətində İsfəra çayının sahilində yaşayış məntəqəsi. Vayin: yer altında mərtəbələri, otaqları olan xüsusi quyu. Vird: müəyyən zamanlarda oxunması adət olan Quran cüzləri, duaları. Yadaçılıq: yağış, qar yağdırmaq, külək qoparmaq üçün yada daşından is- tifadə edilməsi. Mahmud Kaşğari bu barədə geniş məlumat vermişdir. Yaqub Osman əl-Qəznəvi əl-Çərxi: məşhur sufi, Xoca Əhrarın müəllimi. Vəfatı: 851 = 1447-ci il. Yam: Səmərqənd vilayətində yaşayış məntəqəsi. Yam: poçt atı. Zəhirəddin Məhəmməd BABUR
420 Yamçı: poçtalyon, qasid, çapar. Yarmaq: pul. Yasal: səf, savaş səfi, döyüş nizamı. Türk ordusunda əskidən bəri olduğu kimi, Babur zamanında da savaş nizamı belə idi: İrəvül (irəli qol, önçü qol). Cavanğar(sol qol). Baranğar (sağ qol). Qol (mərkəz). Çağavul (geri qol, ardçı qol). Babur savaşların birində cavanğarı və baranğarı öz aralarında sol və sağ qollar olmaqla daha iki yerə bölmüş, mərkəzə də bir xassə tabın yerləşdir- məklə türk döyüş sənətinə yenilik gətirmişdir. Yasavul: yasaqçı, mühafizə məmuru, səflərin nizamını təmin edən zabit. Yengə: böyük qardaşın və ya əminin arvadı. Yəbrüh üs-sənəm: insan kökü adlanan bir bitki, adamotu, qanqurudan. Yəxni: kabab. Yurd: köçərilərin düşdükləri yer; hökmdar düşərgəsi, ordugah. Yükündürmək: Baburda hökümdarın oğullarına və ya bəylərinə hər hansı bir rütbə və ya mövqe verərkən keçirilən bir törəni göstərir. Digər bir məna- sı hökmdar önündə sayğı ilə diz çökməkdir.
alınan zəfər məktubları. Zəfərnamə: Teymurun tarixçisi Şərafəddin əl-Yəzdinin 882=1419-cu ildə yazdığı məşhur əsər. Burada Əmir Teymurun zəfərlərindən danışılır. Zəmbərək: holuqlu taxtaya bağlı qurma yaydan və dörd guşəli, baş bar- maq qalınlığında, ucu dəmirli, arxasında düz uçmağı təmin edən lələyi olan oxdan meydana gələn atəşsiz silah növü. Əsgərin zirehlərini dələcək güc- dədir.
Zic: yaxud zeyr: əskidən ulduzların yerlərini və hərəkətlərini göstərmək üçün hazırlanmış cədvəl, ulduz kataloqu. Zünnar: müsəlman ölkələrində xristianların bellərinə bağladıqları xüsusi rəngdə qurşaq.
|